پا درد: علت و درمان آن با کفی و کفش طبی

پا درد: علت و درمان

منظور از پا درد احساس درد یا ناراحتی در هر قسمتی از پا است. درد پا می‌تواند خفیف یا بسیار شدید باشد. پا درد علت‌های زیادی دارد. با این حال، تنها بعضی از این علت‌ها از لحاظ پزشکی وخیم در نظر گرفته می‌شود. ناراحتی خفیف اغلب در کوتاه مدت ناپدید می‌شود و با درمان‌های خانگی می‌توان آن را تسکین داد.

علائم پا درد

درد شدید:

بعضی از افراد مبتلا به پادرد گاهی اوقات درد شدیدی را تجربه می‌کنند که از قسمت پایین کمر یا باسن (درد از لگن تا زانو یا درد از لگن تا کف پا) به پا گسترش پیدا می‌کند، در حالی که افراد دیگر از درد متناوب که از قسمت پایین کمر به ساق پا و گاهی اوقات خود پا گسترش پیدا می‌کند، شکوه می‌کنند. بیماران این نوع درد پای شدید را غیر قابل تحمل، پراکنده یا قابل توجه توصیف می‌کنند. برخلاف بسیاری از اشکال درد کمر که اغلب درد خفیفی است، برای بسیاری از افراد، درد پا آزاردهنده و تقریبا غیر قابل تحمل است. این نوع درد شدید زمانی که ریشه عصب در قسمت پایین ستون فقرات ملتهب شود نسبتا شایع است و اغلب سیاتیک نامیده می‌شود.

بی حسی یا گزگز پا:

هر کسی که خواب رفتن پا یا ساق پا و بازگشت تدریجی آنها به وضعیت نرمال را تجربه کرده باشد می‌تواند تصور کند که بی حسی پا چگونه است. ناتوانی در احساس فشار، گرما یا سرما آزاردهنده است. برخلاف بی حسی کوتاه مدت یک عضو خواب رفته، بی حسی ناشی از مشکل کمر درد می‌تواند تقریبا مستمر و برای طولانی مدت باشد و بر کیفیت زندگی فرد به شدت تاثیر بگذارد. برای مثال، وقتی ساق پا یا پای فردی بی حس باشد، بسیار دشوار یا تقریبا غیر ممکن است که فرد بتواند راه برود یا با ماشین رانندگی کند. علائم این مشکل شامل احساس گزگز و مور مور خفیف تا بی حسی کامل در پا و ساق پا می‌شود.

ضعف رفتن پا(افتادگی پا) یا سنگینی پا:

در این وضعیت، مشکل غالب این است که سنگینی یا ضعف پا با حرکت فرد شدیدا تداخل دارد. بیماران از احساس کشیدگی قسمت پایین ساق پا و پای خود و ناتوانی در حرکت سریع و آسان پا در هنگام راه رفتن و بالا رفتن از پله‌ها شکایت دارند. بیماران مبتلا به ضعف رفتن پا نمی‌توانند بر روی پاشنه پای خود راه بروند، قوزک پای خود را خم کنند و با الگوی معمول راه بروند.

درد مداوم:

این نوع پا درد عموما در ناحیه باسن احساس می‌شود و عموما در عمل پا درد نیست، اما همراه با دردی است که در پاها احساس می‌شود مانند دردر لگن تا زانو. این درد گاهی اوقات از باسن به ساق پا گسترش پیدا می‌کند. این نوع درد عموما درد عصبی توصیف می‌شود و در برابر درد شدید و آزاردهنده قرار می‌گیرد. این نوع درد با انجام حرکات کششی، راه رفتن یا حرکت آرام دیگر تسکین پیدا می‌کند.

درد پای موضعی:

در صورتی که درد پا در هنگام نشستن، ایستادن یا خوابیدن شدیدا وخیم شد، این نشان دهنده مشکلی در قسمت پایین کمر است. پیدا کردن وضعیت بهتر عموما باعث تسکین درد می‌شود. برای مثال، خم شدن عموما درد ناشی از تنگی کانال نخاعی را تسکین می‌دهد.

درد پاشنه، التهاب فاسیت پلانتار در کف پا و خارپاشنه می‌باشد. درد پاشنه پا در بین ورزشکاران (هم زنان و هم مردان) و خصوصا دوندگان بیشتر شایع است.

علت‌ پا درد

بسیاری از عارضه‌های ستون فقرات باعث درد پا، درد ساق پا و درد لگن تا زانو و دیگر علائم پایین‌تنه مانند خواب رفتن، گزگز، بی حسی و ضعف رفتن ساق پا می‌شود. تشخیص کالبدشناختی صحیح علت سندرم هر درد خاص لازمه درمان‌ موفقیت‌آمیز است.

در ادامه علت های به وجود آورند پا درد شرح داده می شود.

1. گرفتگی عضلات

علت اصلی درد پا گرفتگی یا اسپاسم عضلانی است که اغلب اسب چارلی نامیده می‌شود. خستگی عضلانی، کم شدن آب بدن و بعضی از داروها مثل داروهای ادرار آور و داروی استاتین همگی منجر به گرفتگی عضلات پا می‌شوند.

2. آسیب دیدگی

اغلب پا درد نشانه یک آسیب دیدگی از قبیل موارد زیر است:

• کشیدگی عضلانی
• التهاب تاندون
• دردهای قدامی ساق پا
• شکستگی فشاری

3. بیماری‌ها

بعضی از بیماری‌ها عموما منجر به درد پا می‌شوند. این بیماری‌ها از قرار زیر هستند:

• تصلب شرائین
• ترومبوز سیاهرگی عمقی (لخته خونی که با استراحت طولانی مدت در رختخواب ایجاد می‌شود)
• آرتریت
• نقرش
• واریس سیاهرگ‌ها
• وجود عفونت در استخوان یا بافت‌های پا
• آسیب عصبی (اغلب ناشی از بیماری‌هایی مثل دیابت)
• خار پاشنه در واقع یک زائده‌ی استخوانی است که در زیر استخوان پاشنه‌ی پا شکل می‌گیرد. در کف پا یک نوار ضخیم از بافت نرم به نام فاسیت‌پلانتار وجود دارد که به استخوان پاشنه‌ی‌ پا متصل است. این نوار ضخیم و محکم موجب تشکیل قوس کف پا شده و به حفظ ثبات پا کمک می‌کند.

آسیب دیدگی همچنین بنا به وجود آوردن موارد زیر باعث پا درد می‌شود:

• پارگی یا کشیدگی بیش از حد عضله
• شکستگی فشاری
• التهاب تاندون
• درد ساق پا

4. علت‌های دیگر درد پا

بیماری‌ها و آسیب دیدگی های زیر نیز منجر به پا درد می‌شوند:

• بیرون زدگی دیسک (در این مورد، درد از کمر به پا گسترش می‌یابد)
• بیماری ازگود اشلاتر (مرتبط با صفحه رشد درشت نی در بین نوجوانان)
• تومورهای بدخیم در استخوان
• داروهای مشخصی از قبیل کورتیکواستروئیدها
• تومورها یا کیست‌های خوش خیم (مخصوصا در استخوان درشت نی و استخوان ران)
• بیماری لگ کالو پرتس (بیماری که در آن خون رسانی به سر استخوان ران قطع می شود و معمولا در بین پسران اتفاق می‌افتد)
• بیماری لغزش اپی فیز سر استخوان ران (معمولا در بین کودکان افتاق می‌افتد، مخصوصا کودکانی که دچار اضافه وزن هستند).

درمان پا درد

قبل از روش درمان باید نکته ای در مورد انتخاب پزشک متخصص در نظر بگیریم.

انتخاب یک بهترین متخصص ارتوپد یکی از مهم ترین تصمیماتی است که شما در هنگام بررسی درمان و گزینه های جراحی برای مشکلات مفصلی از جمله پا درد خود می گیرید. در هنگام گرفتن این تصمیم، باید برای پیدا کردن دکتر ارتوپدی که مناسب وضعیت شما باشد باید با جراحان متعددی مشورت کنید.

درمان پا درد به تشخیص آن بستگی دارد. وقتی علت پا درد مشخص شد، درمان بر کنترل درد و کنترل مشکل به وجود آورنده درد به منظور جلوگیری یا کاهش بروز مجددان متمرکز است.

بریس و ارتز (کفی طبی سفارشی)

ارتزها قطعات قالب داری از لاستیک، چرم، فلز، پلاستیک و ماد ترکیبی دیگر هستند که داخل یک کفش قرار می‌گیرد. این ابزارهای باعث تعادل پا در یک وضعیت خنثی می‌شود و از پا در برابر ضربه محافظت می‌کنند. دامنه گسترده‌ای از ارتزها برای مشکلات مختلف پا موجود است. پزشکان معمولا در مورد کارایی نوع خاصی از ارتزها و بریس هاتوافق ندارند.

در صورتی که مشکل مخصوصی مثل بدشکلی پا یا چرخش پا به سمت داخل دارید، ارتزهای سفارشی به کنترل درد پای ناشی از آن‌ها کمک می‌کند. ارتزهای سفارشی با تجویز پزشک در اختیار بیمار قرار می‌گیرند.

اگر چه کفی های طبی سفارشی نسبت به کفی های طبی موجود در بازار بسیار گران قیمت‌تر هستند، دوام بیشتری دارند و ترمیم و پشتیبانی بیشتری را ارائه می‌کنند. در گذشته، قالب‌های گچی پا برای ساخت ارتز سفارشی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، امروزه، تحلیل رایانه‌ای پا اغلب برای ساخت کفی طبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تحلیل با دقت بیشتری دینامیک نحوه راه رفتن شما را بازتاب می‌کند و پا درد شما را کاهش می‌دهد.

از آنجاییکه در بسیاری از مشکلات اسکلتی عضلانی یا اختلالات پا بر روی مفاصل بالاتر مثل زانو و ستون فقرات اثر می گذارد و یا وضعیت مفاصل بالاتر بر روی پا اثر می گذارد می توان با استفاده از کفی طبی سفارشی و یا گاها کفش طبی طبی اقدامات درمانی را انجام داد.از جمله مشکلات شایع می توان به راه رفتن روی لبه داخلی و یا خارجی پا –چرخش پنجه به داخل و یا خارج که در کودکان بیشتر دیده می شود و .. از جمله اختلالات پا و اندام تحتانی می باشد که به کمک کفی طبی سفارشی و کفش طبی سفارشی می توان نقش اصلاحی ایجاد کرد و در مواردی مانند آرتروز های زانو که همراه با بد شکلی های زانو می باشد و یا در کمر دردها هدف از استفاده از کفی طبی کاهش درد می باشد.

طراحی و ساخت کفی و کفش طبی توسط کارشناسان و در مراکز کلینیکی ارتوپدی فنی صورت می گیرد و فرآیند انجام آن با یک بررسی دقیق بیومکانیک (ارزیابی بیومکانیکال) بر روی اسکنر کامپیوتری و بررسی نوع انحرافات و نقاط پر فشار و کم فشار شروع می شود و پس از آن با توجه به شرایط فرد طرح کفی در نظر گرفته می شود. در مرکز ارتوپدی فنی آرمان علاوه بر این ارزیابی بیومکانیک پای بیمار توسط اسکن سه بعدی اسکن شده و فایل سه بعدی کف پا در نرم افزار مخصوصی مور د طراحی قرار می گیرد و کفی طبی توسط دستگاه تراش کامپیوتری ساخته می شود.

طب فیزیکی

استفاده ماهرانه و هدفمند از روش‌های طب فیزیکی به منظور ایجاد تغییر سازگار با تشخیص، پیش بینی بیماری و بهبودی است. مداخله‌های شایع در درمان التهاب تاندون پا شامل موارد زیر می‌باشد:

• درمان دستی: درمان‌های با دست شامل ماساژ بافت نرم، ماساژ عمقی اصطکاکی، کشش با دست و متحرک سازی مفصل توسط یک متخصص طب فیزیکی به منظور بازیابی حرکت و دامنه حرکت پا و تاندون می‌شود.
• حرکات ورزشی درمانی شامل حرکات استقامتی و کششی به منظور بازیابی دامنه حرکت و استحکام پا و عضله آسیب دیده
• باز آموزی عصبی عضلانی به منظور ترمیم ثبات، حرکت دادن اندام تحتانی و بهبود شیوه‌های حرکت (از قبیل دویدن، پریدن، لگد زدن یا پا گذاشتن) در کاربرد روزمره از اندام تحتانی
• روش‌هایی که شامل استفاده ازالتراسوند، تحریک الکتریکی، یخ، لیزر سرد و غیره می‌شود و به منظور کاهش التهاب و درد پا و تاندون مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• برنامه خانگی‌ای که شامل حرکات استقامتی، کششی و ثبات داده و دستورالعمل‌هایی برای کمک به فرد برای انجام وظایف روزمره و بازیابی عملکرد طبیعی.

حرکات اصلاحی (ورزش) پا درد

تمرین1:

وضعیت اولیه: بر روی زمین بنشنید، به طوری که پشت شما به یک مبل باشد. کفش‌ها و جوراب‌های خود را در بیاورید. در این وضعیت، باید بتوانید وزن بدن خود را روی مبل وارد کنید و زانوهای خود را خم کنید تا پاهای شما آزادانه حرکت کنند. (تصویر پایین)

انجام تمرین: یک جوراب یا کیسه حمام روی زمین و در زیر پای راست خود قرار دهید. انگشتان پای خود را بکشید و آن‌ها را به عقب بکشید و  جوراب یا کیسه حمام را بین انگشتان پا و کف پای خود محکم نگه دارید (مطابق شکل زیر). سپس عضلات خود را شل کنید و این حرکت را 5 مرتبه تکرار کنید و در هر مرتبه تا پنج را بشمارید و سپس جوراب یا کیسه حمام را رها کنید. این حرکت را با پای چپ خود انجام دهید. به سمت نگه داشتن و کنترل جوراب یا کیسه حمام به مدت ده ثانیه در هر زمان پیش بروید.

تمرین 2: در جلوی یک دیوار صاف بایستید. دست‌های خود را به آرامی روی دیوار رو به روی خود قرار دهید. بر روی انگشتان پای خود بلند شوید (مانند تصویر زیر). سپس کف پای خود را به زمین برسانید. این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید و مطمئن شوید که به آرامی پاهای خود را روی زمین قرار می‌دهید. برای چالش بیشتر، سعی کنید هر بار 0.3 متر انگشتان پای خود را بالا ببرید و با هر پا این حرکت را 10 مرتبه انجام دهید.

درمان های دیگر

روش‌های درمانی که پزشک در کنار طب فیزیکی توصیه می‌کند شامل موارد زیر می‌باشد:

• استراحت و کمپرس یخ
• استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی
• تزریق استروئید به منظور کاهش التهاب
• داروی مسکن به منظور کاهش درد و امکان انجام حرکات ورزشی توصیه شده توسط بیمار
• ارتزهایی مثل کفی طبی سفارشی
• جراحی ترمیم آسیب به وجود آوردنده درد پا یا علت التهاب تاندون. این کار شامل دبریدمان (برش، حذف یا برداشت بخشی از بافت مرده) تاندون مورد نظر می‌شود.
• بستن آتل به منظور استراحت دادن و بی حرکت کردن قوزک پا و تاندون های آسیب دیده

پیشگیری

پا درد ناشی از فعالیت فیزیکی را به راحت‌ترین شکل ممکن با کاهش فعالیت می‌توان پیشگیری کرد. خوردن غذاهای غنی از پتاسیم مثل موز، مرغ، لوبیا توصیه می‌شود.

فشار خون و کلسترول خود را کنترل کنید، از مصرف سیگار کشیدن پرهیز کنید. در صورتی که مبتلا به دیابت هستید، اقداماتی را برای مدیریت بیماری خود و همکاری با پزشک به منظور جلوگیری از ابتلا به پا درد انجام دهید.

درد پا ممکن است با علائم متفاوتی از قبیل گز گز، مور مور، سوزن سوزن شدن، بی حسی و ضعف رفتن ساق پا همراه باشد. گاهی این درد ناشی از گرفتگی عضلات می باشد. درد ممکن است بطور درد ناگهانی باشد، گاهی پا درد در صبح یا شب هنگام شدید می باشد. درمان های شامل کفی و کفش طبی سفارشی، حرکات اصلاحی، فیزیوتراپی و… می باشد. برای ساخت کفی و کفش طبی بیمار باید در مزاکز ارتوپدی فنی مورد ارزیابی بیومکانیکال قرار بگیرد.