درمان دنبالچه با انگشت
درد مزمن در ناحیه پایین کمر و باسن میتواند بسیار آزاردهنده و خستهکننده باشد. این نوع درد ناشی از آسیب دنبالچه است، که به عنوان یک برجستگی استخوانی در انتهای ستون فقرات تشکیل شده است و گاهاً با التهاب، تورم و یا جابهجایی همراه است که باعث درد شدید میشود.
در این مقاله، هدف ما این است که به طور دقیق علتهای ایجاد این درد را معرفی کرده و روشهای خانگی و پزشکی برای درمان دنبالچه با انگشت و کاهش درد دنبالچه را بررسی کنیم. با اطلاعات بهتری در مورد این نوع درد آزاردهنده، شما قادر خواهید بود تا مراحل موثری را در راستای تسکین و درمان درد دنبالچه انجام دهید.
معرفی کامل دنبالچه
بهطور کلی، دنبالچه (بهانگلیسی: coccyx) یک ساختار مثلثی شکل است که در پایین ستون فقرات و در ادامه استخوان مردمکی قرار دارد. این ساختار به عنوان بخشی از استخوان تحتانی تشکیل میشود. دنبالچه در واقع نشانگر باقیمانده دم در آناتومی بدن است و به همین دلیل برخی معتقدند که عبارت دنبالچه (بهانگلیسی: tail bone) به این بخش اطلاق میشود. البته نظریات دیگری نیز وجود دارد که نام انگلیسی آن از یک کلمه یونانی به معنای پرندهای که منقارش به سمت پایین است، مشتق شده است.
بسته به توسعه فیزیکی و تناسب بدنی شخص، دنبالچه میتواند از سه تا پنج استخوان مختلف تشکیل شود که به وسیله مفاصل صلب ، نیمه صلب یا رباطهای شبیه به دیسک به یکدیگر وصل شدهاند. در گذشته به طور متفاوت فکر میشد، اما مطالعات انجام شده نشان میدهند که دنبالچه یک استخوان جامد نیست و دارای حرکت محدودی بین استخوانها است که توسط مفاصل الیافی و رباطها اتفاق میافتد.
دنبالچه در واقع از طریق مفصل ساکروکوکسی به استخوان ساکروم متصل میشود. به طور کلی، میتوان گفت که معمولاً حرکت محدودی بین دنبالچه و استخوان خارجی وجود دارد. دنبالچه معمولاً همراه با حرکت لگن و پاها کمی به جلو یا عقب حرکت میکند. برای مثال، زمانی که فرد مینشیند یا ایستاده است، استخوانهای تشکیل دهنده لگن اندکی به سمت خارج و داخل می چرخد تا بهتر بتوانند به تعادل بدن کمک کنند و آن را حمایت کنند.
علل درد گرفتن دنبالچه
درد دنبالچه، که به طور عامل با نام کوکسیدینیا شناخته میشود، دردی است که در داخل و اطراف استخوان سه گوشه کوچک قرار گرفته در انتهای ستون فقرات، بالای شکاف باسن و همان منطقهای که دنبالچه جا میگیرد، رخ میدهد. تورم دنبالچه از واژه یونانی kokkyx گرفته شده است که شبیه به منقار پرنده است و نوک آن به سمت پایین است. همچنین، عبارت دینیا هم به معنای درد است؛ بنابراین کوکسیدینیا به معنای درد دنبالچه است.
همانطور که اشاره شد، دنبالچه از سه تا پنج استخوان یا مهره که به هم متصل شدهاند تشکیل شده است و در زیر استخوان خارجی و در ادامه ستون فقرات قرار دارد. همچنین، چندین تاندون، ماهیچه و رباط نیز به آن متصل میشوند. هر دو استخوان دنبالچه و ایسکیال، که بخش پایینی لگن را تشکیل میدهند، در واقع قسمتهایی هستند که وزن بدن را در هنگام نشستن تحمل میکنند.
در حالت نشسته، دنبالچه نه تنها به سمت پایین خم میشود، بلکه به طور غیرطبیعی و بیش از حد نیز انحنا میکند، که در نتیجه باعث وجود درد شدید و ناراحتکننده میشود. درد دنبالچه میتواند از یک درد مبهم تا دردی شدید شبیه به ضربه خنجر و متغیر باشد و ممکن است به مدت هفتهها، ماهها یا گاهی بیشتر نیز ادامه داشته باشد. به طور کلی، سه عامل ممکن است باعث بروز درد دنبالچه در افراد شود و به عنوان پاسخ مناسب به سوال چرا دنبالچه درد میگیرد؟ مطرح شوند:
- تروماهای خارجی: این شامل آسیب دیدگی، شکستگی و تمدید دنبالچه ناشی از ضربهها یا صدمات بدنی به دنبالچه است.
- تروماهای داخلی: در این حالت، ضربه یا فشاری که ناشی از عوامل مانند زایمان سخت یا نشستن طولانی مدت روی سطحی باریک و سفت است، به دنبالچه وارد میشود و منجر به درد شدید میشود.
- عوامل دیگر: عفونت، تورم و تشکیل تومور نیز میتوانند عواملی باشند که درد دنبالچه را به همراه داشته باشند.
نحوه درمان دنبالچه با انگشت
بطور معمول، ماساژ و دستکاری بافت نرم در عضلات و رباطهای اطراف دنبالچه میتواند به کاهش درد در افرادی که از درد در استخوان دنبالچه رنج میبرند کمک کند. درد دنبالچه در افراد به طور معمول ناشی از قرار گیری نامناسب در موقعیتهای نشستن است.
علاوه بر این، ماهیچههای منقبض در این ناحیه میتوانند فشار بیشتری بر روی رباطها و مفصل ساکروکوکسیژیال (Sacroiliac) وارد کنند و تحرک آن را محدود کنند یا دنبالچه را کشند و در نتیجه درد در این ناحیه ایجاد کنند. یک روش خوب برای آموزش ماساژ دنبالچه این است که فرد در ابتدا به پشت خود بخوابد و پاها را در امتداد بدن روی زمین قرار دهد. سپس فرد میتواند با خم کردن یکی از زانوهای خود به سمت شکم و کشیدن آن به سمت مخالف، کشش را در بدن و ناحیه دنبالچهاش حس کند.
در صورتی که میخواهیم ماساژ را روی شخص دیگری انجام دهیم، میتوانیم از او بخواهیم بر روی شکم خود دراز بکشد و سپس به آرامی شروع به ماساژ و دستکاری در ناحیه بین استخوان خاجی و دنبالچه کنیم تا به نوعی درمان دنبالچه با استفاده از انگشتانمان را انجام دهیم. به همین ترتیب، با انجام ماساژ و دستکاری صحیح در ناحیه دنبالچه، میتوان به کاهش درد و راحتی بیشتر در این منطقه کمک کرد.
درمان درد دنبالچه با استفاده از انگشت میتواند یکی از روشهای غیرجراحی و سادهترین روشها باشد. این روش عمدتاً برای تسکین درد و کاهش التهاب در ناحیه دنبالچه استفاده میشود. اما نباید فراموش کرد که این روش نمیتواند درمان دائمی برای دردهای دنبالچه باشد و تأثیرات طولانی مدت آن ممکن است محدود باشد.
روش اصلی درمان با انگشت شامل ماساژ نرم و آرامشبخش دنبالچه است. با استفاده از انگشتان خود، میتوانید به آرامی و به طور کنترل شده ماساژ به ناحیه دنبالچه اعمال کنید. این ماساژ میتواند به کاهش التهاب، تسکین درد، و بهبود جریان خون در منطقه مورد نیاز کمک کند.
جا انداختن دنبالچه در خانه
جا انداختن دنبالچه در خانه میتواند با استفاده از تمرینات و روشهای ویژه موثر باشد. در ابتدا، باید با ماساژ نرم و آمادهسازی عضلات در ناحیه دنبالچه شروع کرد. این ماساژ میتواند به کاهش تنش عضلانی و بهبود جریان خون در منطقه کمک کند. برای جابهجایی دنبالچه به جای خود، میتوان از حرکات کششی و تمرینات ورزشی استفاده کرد. به عنوان مثال، تمرینی که به کمک توپ (مانند توپ تنیس) انجام میشود، میتواند بسیار مفید باشد. در این تمرین، توپ را زیر ناحیه دنبالچه قرار داده و با استفاده از فشار آرام به سمت پایین، توپ را دراز کشید. این تمرین باعث میشود که دنبالچه جابهجا شده و به موقعیت صحیح خود برگردد. البته، برای انجام این تمرین بهتر است راهنمایی یک کارشناس درمان دنبالچه را دریافت کنید تا از درستی و ایمنی انجام آن اطمینان حاصل کنید.
علاوه بر تمرینات ویژه، مهم است که در روزمره خود نیز به نکاتی توجه کنید تا جا انداختن دنبالچه در خانه را تسهیل کنید. به عنوان مثال، میتوانید به شیوههای صحیح نشستن و ایستادن توجه کنید و از قرار گرفتن در موقعیتهای نامناسبی که فشار زیادی به ناحیه دنبالچه وارد میکند، پرهیز کنید. همچنین، مراقبت از عضلات خود و انجام تمرینات تقویتی منظم میتواند در جلوگیری از جابهجایی نامطلوب دنبالچه و حفظ استحکام آن مفید باشد.
جراحی برای درمان درد دنبالچه
جراحی میتوان یک روش درمانی برای درد دنبالچه باشد، اما قبل از تصمیم گیری برای جراحی، معمولاً سایر روشهای غیرجراحی درمانی امتحان میشوند.
در صورت عدم بهبود با استفاده از روشهای غیرجراحی، کوکسیژکتومی جزئی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. در این روش، بخشی از دنبالچه برداشته میشود. اما باید بدانید که این روش در موارد بسیار نادر استفاده میشود.
همچنین، در موارد خاص و نادر، ممکن است نیاز به کوکسیژکتومی کامل و برداشتن کل دنبالچه پیش بیاید. اما نیاز به این روش نادر بوده و تصمیم درمانی بر اساس شدت درد و تأثیر آن بر کیفیت زندگی بیمار اتخاذ میشود.
زمان نقاهت پس از کوکسیژکتومی ممکن است چند ماه یا حتی یک سال طول بکشد. علاوه بر این، مهم است بدانید که وجود یا عدم وجود درد پس از جراحی نمیتواند به طور قطعی تضمین شود، حتی در صورت برداشتن کل دنبالچه. درد ممکن است در برخی افراد باقی بماند ولی بهطور کلی، کوکسیژکتومی میتواند راهی برای کاهش و یا برطرف کردن درد دنبالچه باشد.
کلام پایانی
علاوه بر روش هایی که بیان کرده ایم، روشهای دیگری مانند تمرینهای ورزشی و اصلاح رفتارهای نشستن به درستی نیز میتوانند به درمان درد دنبالچه کمک کنند. مثلاً انجام تمرینهای استقامتی، تقویتی و انعطافپذیری عضلات پشت و شکم میتواند به بهبود استحکام و پشتیبانی از دنبالچه کمک کند.
در صورتی که درد دنبالچه شما شدید است و با روشهای غیرجراحی قابل مدیریت نیست، ممکن است نیاز به روشهای درمانی دیگر مانند فیزیوتراپی یا در موارد نادر، جراحی داشته باشید. لذا منصوب کردن یک نوبت مشاوره با یک پزشک تخصصی در این زمینه امری مهم و حائز اهمیت است، تا به شما توصیهها و راهحلهای درمانی مناسب برای شرایط خاص شما ارائه شود.
نویسنده : دکتر یزدانی، متخصص طب فیزیکی
* - لطفا نظر خود را در خصوص این مقاله بیان بفرمایید: