نرمی غضروف کشکک زانو یاکندرومالاسی چیست؟
کشکک زانو به‌طور طبیعی در جلوی مفصل زانو قرار دارد. هنگام خم‌کردن زانو، سطح پشتی کشکک روی غضروف استخوان ران (فمور) می‌لغزد. تاندون‌ها و رباط‌ها، کشکک را به استخوان ساق پا و عضله ران متصل می‌کنند. اگر هر یک از این اجزا به‌درستی حرکت نکنند، ممکن است کشکک به‌طور غیرطبیعی با استخوان ران اصطکاک پیدا کند. این اصطکاک غیرطبیعی می‌تواند باعث تخریب کشکک زانو شود و به بروز عارضه‌ای به نام نرمی غضروف کشکک زانو (کندرومالاسی) یا زانوی دونده منجر گردد.
این مشکل بیشتر در نوجوانان، ورزشکاران، خانم‌ها، و افرادی با اختلالات ساختاری زانو دیده می‌شود و اغلب با بالا و پایین رفتن از پله، نشستن طولانی‌مدت یا دویدن تشدید می‌شود. تشخیص به‌موقع و شروع درمان نرمی غضروف کشکک زانو می‌تواند از پیشرفت آسیب جلوگیری کرده و به بهبود عملکرد مفصل کمک کند.
علت‌های نرمی کشکک زانو
نرمی کشکک زانو اغلب زمانی رخ می‌دهد که سطح زیرین کشکک زانو با استخوان ران تماس یافته و باعث تورم و درد شدید می‌شود. موقعیت غیر طبیعی کپسول زانو، سفتی و یا ضعف عضلات مرتبط با زانو، فعالیت بیش از حد زانو و صافی کف پاها نیز ممکن است احتمال نرمی کشکک را افزایش دهد.
علائم و نشانه‌های نرمی کشکک زانو
نرمی غضروف کشکک زانو زمانی رخ می‌دهد که سطح زیرین کشکک به‌درستی روی شیار استخوان ران حرکت نکند و این ناهماهنگی باعث اصطکاک، التهاب و در نهایت نرم‌شدن یا آسیب‌دیدگی غضروف می‌شود و موجب درد شدید و مداوم در این قسمت‌ها احساس می‌شود:
- پشت کشکک زانو
- زیر کشکک زانو
- در طرفین کشکک زانو
مواقعی که زانو خم می‌شود، سابیدگی کشکک بروز می‌کند، این مواقع عبارتند از:
- انجام حرکات خمش زانو
- پایین رفتن از پله
- دویدن تا پایین سرازیری
- ایستادن پس از مدتی نشستن.
چه افرادی در معرض ابتلا به نرمی کشکک زانو هستند؟
نرمی غضروف کشکک زانو در برخی گروه‌ها شیوع بیشتری دارد، به‌ویژه افرادی که به‌صورت مداوم از زانوهای خود استفاده می‌کنند یا دارای شرایط جسمی خاصی هستند. شناخت این گروه‌ها به پیشگیری و درمان زودهنگام کمک می‌کند.
- کسانی که اضافه وزن دارند.
- افرادی که سابقه آسیب، شکستگی و یا دررفتگی کشکک زانو داشته‌اند.
- دوندگان، بازیکنان فوتبال، دوچرخه سواران و افراد دیگری که اغلب اوقات در حال ورزش هستند.
- نوجوانان و جوانان سالم (غالباً زنان).
عوامل خطر ابتلا به نرمی کشکک زانو
برخی شرایط فردی یا فیزیکی می‌توانند احتمال بروز نرمی غضروف کشکک زانو (کندرومالاسی) را افزایش دهند. در این بخش، مهم‌ترین عوامل خطر را به‌صورت طبقه‌بندی‌شده بررسی می‌کنیم.
- سن: نوجوانان و جوانان در معرض خطر بالایی برای این عارضه هستند. در طول دوران جهش رشد، عضلات و استخوان‌ها به سرعت در حال رشد هستند، که این به عدم تعادل عضلانی کوتاه مدت آنها کمک می‌کند.
- جنسیت: احتمال ابتلا به نرمی کششک زانو در زنان نسبت به مردان بیشتر است. زیرا زنان به طور معمول دارای توده عضلانی کمتر از مردان هستند. این می‌تواند موجب موقعیت غیر طبیعی زانو و همچنین فشار جانبی بیشتر بر کشکک زانو شود.
- صافی کف پا: این عارضه ممکن است تنش و فشار بیشتری را بر مفاصل زانوی شما نسبت به افرادی که دارای قوس بیشتر کف پا هستند، قرار دهد.
- آسیب و جراحت قبلی: آسیب قبلی زانو، مانند دررفتگی، می‌تواند خطر ابتلا به نرمی کشکک و یا همان سندروم زانوی دونده را افزایش دهد.
- سطح بالای فعالیت : اگر سطح فعالیت شما بالاست و یا در تمرینات ورزشی مکرر شرکت می‌کنید که فشار بر روی مفاصل زانو وارد می‌سازد، خطر ابتلا به مشکلات زانوی شما افزایش می‌یابد.
- التهاب مفاصل: نرمی کشکک زانو و سندروم زانوی دونده همچنین می‌تواند نشانه‌ای از عارضه التهاب مفاصل باشد که باعث ملتهب شدن مفصل و بافت زانو می‌گردد. این التهاب می‌تواند از عملکرد صحیح کشکک زانو جلوگیری کند.
آزمایش و تشخیص نرمی غضروف کشکک زانو
دکتر یزدانی برای تعیین علت درد، یک معاینه فیزیکی از زانوی شما انجام می‌دهد. اگر تشخیص، قطعی نباشد و یا علائم شما بهبود نیابد، ممکن است یکی از موارد زیر را برای شما تجویز کند:
- آزمایش خون و یا رادیوگرافی استاندارد زانو: این تست می‌تواند به رد احتمال برخی از انواع آرتریت یا التهاب مفاصل کمک کند.
- MRI: آزمایش ام. آر. آی جزئیات مفصل زانو را نشان می‌دهد و می‌تواند بسیاری از موارد نرمی کشکک زانو را نشان دهد.
- آرتروسکوپی: برای این تست، یک دوربین کوچک و انعطاف پذیر به زانو وارد می‌شود.
درجه‌بندی نرمی کشکک زانو
چهار درجه برای تعیین شدت سندروم زانوی دونده و نرمی کشکک زانو وجود دارد. درجه 1 حداقل شدت و درجه 4 حداکثر شدت را نشان می‌دهد.
- درجه 1: نرم شدن غضروف در منطقه زانو را نشان می‌دهد.
- درجه 2: نرم شدن غضروف را همراه با ویژگی‌های غیر طبیعی سطح آن نشان می‌دهد، که معمولاً نشانه آغاز فرسایش بافت است.
- درجه 3: نازک شدن غضروف با تحلیل فعال بافت را نشان می‌دهد.
- درجه 4: شدیدترین درجه است و حاکی از نمایان شدن استخوان کشکک زانو و تخریب بخش قابل توجهی از غضروف کشکک است.
روش‌های درمان نرمی کشکک زانو
درمان کندرومالاسی بسته به شدت آسیب، درجه نرمی غضروف و شرایط فردی بیمار انتخاب می‌شود و شامل:
درمان فیزیکی
درمان فیزیکی با تقویت عضله چهار سر، همسترینگ، ادکتور (نزدیک کننده) و ابدکتور (دور کننده) به بهبود قدرت و تعادل عضلانی کمک می‌کند. تعادل عضلانی به جلوگیری از انحراف زانو کمک خواهد کرد.
به طور معمول انجام تمرین‌های بدون تحمل وزن مانند شنا یا دوچرخه سواری ثابت توصیه می‌شود. علاوه بر این، تمرینات ایزومتریک که شامل انقباض و رها کردن ماهیچه‌های شماست، می‌تواند به حفظ توده عضلانی شما کمک کند.
شکل 1: تمرین کشش عضلات همسترینگ (با استفاده از یک حوله) در حالت صاف بودن پای مخالف
شکل 2: تمرین عضلات چهار سر، در حالت خوابیده به پشت
شکل 3: بلند کردن مستقیم ساق پا همراه با وزنه
دارو درمانی
متداول‌ترین روش برای درمان علائم نرمی کشکک، استراحت دادن به زانو است. راه‌های دیگر برای درمان علائم زانو عبارتند از:
- به مدت چند روز، یخ یا یک بسته سرد را به مدت 15-20 دقیقه، چهار بار در روز، در ناحیه درد قرار دهید. یخ را به طور غیرمستقیم و در پوشش یک حوله بر پوست خود قرار دهید.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) برای تسکین درد- این داروها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین هستند.
- داروهای موضعی- این داروها شامل پمادها و یا برچسب‌هایی هستند که برای تسکین درد بافت نرم، بر پوست استفاده می‌شود.
- داروهای ضد درد تجویز شده توسط پزشک
بریس و یا نواربندی (تیپینگ)
بریس و یا نواربندی کشکک می‌تواند به شما کمک کند که تمرینات و فعالیت‌های خود را با درد کمتری انجام دهید. اکثر بریس‌های مخصوص مشکلات کشککی-رانی از مواد نرمی مانند پارچه یا نئوپرین ساخته شده‌اند. شما آنها را مانند یک آستین بر روی زانوی خود می‌بندید.
طب سوزنی
طب سوزنی می‌تواند به برطرف کردن انسداد کانالهای انرژی و رفع عدم تعادل بدن کمک کند. در طب سوزنی برای درمان درد زانو، ترکیبی از نقاط موضعی و دیستال برای رفع انسداد، شل شدن عضلات و بهبود گردش خون در منطقه آسیب دیده استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، طب سوزنی در نزدیکی و یا بر روی زانو انجام می‌شود و نیز مکان‌های دیگر بر روی پا را که در امتداد کانالهای انرژی قرار دارند، تحت تأثیر قرار می‌دهد.
ماساژ درمانی
ماساژ ورزشی می‌تواند در درمان نرمی کشکک زانو مفید باشد. زیرا می‌تواند به شل شدن ساختارهای سفت زانو مانند تاندون ایلوتیبیال، رتیناکولوم جانبی و عضلات جانبی ران کمک کند.
روش PRP (تزریق پلاسمای غنی از پلاکت)
درمان با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) شامل تزریق پلاکت غلیظ به دست آمده از خون خود بیمار در محل آسیب‌دیده است. با این تزریق، فاکتورهای رشد پلاکت که التیام و بازسازی غضروف را تحریک خواهد کرد، آزاد می‌شوند. فاکتورهای رشد موجب تکثیر و سپس بازسازی بافت آسیب دیده می‌شود، فرایندهای فیبروبلاستی دخیل در ترمیم بافت را افزایش داده و باعث التیام غضروف می‌گردد.
درمان با امواج اولتراسوند
یکی از اثرات درمانی امواج اولتراسوند، بهبود بافت‌ها و نسوج آسیب‌دیده است. گفته می‌شود که استفاده از این امواج برای بافت مجروح (بین اجزای دیگر)، موجب افزایش سرعت بهبودی و افزایش کیفیت ترمیم آن می‌شود. اثرات درمانی امواج اولتراسوند به طور کلی به دو دسته حرارتی و غیر حرارتی تقسیم می‌شود. این امواج در حالت حرارتی، بیشترین تاثیر را در گرمادهی به بافت متراکم کلاژنی دارند و برای رسیدن به نتیجه مطلوب، این امواج باید شدت نسبتاً بالایی (ترجیحاً در حالت پیوسته) داشته باشند.
اوزون تراپی
مفصل زانو یکی از بهترین مکان‌های دریافت ازن تراپی است. مزیت بزرگ این روش، افزایش سوخت و ساز غضروف مفصلی است و دارای تاثیر ضد التهابی و ضدعفونی کننده است. علاوه بر این مزایا، عوارض جانبی نامطلوبی به همراه ندارد.
شاک ویو تراپی (درمان با امواج شوکی)
در طول شاک ویو تراپی، یک موج صوتی با شدت بالا وارد بافت‌های بدن شما می‌شود و تاثیرات سودمندی بر آن بافت‌ها می‌گذارد. شوک درمانی با تحریک اثرات بیولوژیکی، یک محیط بهینه برای بهبود و التیام بافت‌ها ایجاد می‌کند. اساساً درمان با امواج شوکی می‌تواند به تحریک بیولوژیک بدن شما و شروع درمان بافت آسیب دیده کمک کند.
جراحی
جراحی آرتروسکوپی ممکن است برای بررسی مفصل و تشخیص انحراف ساختارهای زانو لازم باشد. این عمل جراحی شامل قرار دادن یک دوربین از طریق یک برش کوچک در مفصل زانو است. عمل جراحی ممکن است مشکل زانو را حل کند. یک روش جراحی متداول، رها‌سازی جانبی است. در این عملیات، قسمتی از رباط‌های زانو برش داده می‌شود تا مفصل از تنش آزاد شده و امکان حرکت بیشتری داشته باشد.
بهبودی بعد از جراحی
افراد مبتلا به درد زانوی ناشی از نرمی کشکک، اغلب بهبودی کامل می‌یابند. ریکاوری و بهبودی بیماران، بر حسب مورد، می‌تواند از یک ماه تا چندین سال به طول بینجامد. بسیاری از موارد بهبود طولانی مدت، مربوط به نوجوانان است. زیرا استخوان‌های آنها هنوز در حال رشد است، اما علائم و نشانه‌های عارضه با رسیدن به بزرگسالی، ناپدید می‌شوند.
پیشگیری از ابتلا به نرمی کشکک زانو
شما می‌توانید با پیروی از این توصیه‌ها به کاهش خطر ابتلا به نرمی کشکک و سندروم زانوی دونده کمک کنید:
- از وارد کردن فشارهای مکرر به کشکک خود اجتناب کنید. اگر مجبورید زمان زیادی بر روی زانوی خود بگذرانید، از پد کشکک زانو استفاده کنید.
- با تقویت عضله چهار سر، همسترینگ، ابدکتور و ادکتور، تعادل عضلانی خود را افزایش دهید.
- در کفش خود از کفی طبی برای اصلاح صافی و افزایش قوس کف پای خود استفاده کنید. این عمل، مقدار فشار وارده بر روی زانوی شما را کاهش داده و به اصلاح انحراف ساختارهای زانوی شما کمک می‌کند.
- اضافه وزن ممکن است موجب فشار بر زانوی شما شود. حفظ وزن سالم بدن می‌تواند به کاهش فشار وارده بر روی زانو و مفاصل دیگر کمک کند. شما می‌توانید با کاهش مصرف قند و چربی، مصرف مقدار زیادی از سبزیجات، میوه‌ها و غلات سبوس دار و انجام ورزش به مدت حداقل 30 دقیقه و سه بار در هفته، برای کاهش وزن خود اقدام کنید.
جمع‌بندی
نرمی غضروف کشکک زانو یا کندرومالاسی، اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند به درد مزمن و محدودیت حرکتی منجر شود. درمان نرمی غضروف کشکک زانو شامل استراحت، فیزیوتراپی تخصصی، تمرینات تقویتی، دارو و در موارد پیشرفته، مداخلات پیشرفته مانند تزریق یا جراحی است. برای افرادی که به‌دنبال درمان اصولی و تخصصی این مشکل هستند، کلینیک دکتر امیرحسین یزدانی با ارائه روش‌های نوین و تمرکز بر درمان‌های غیرجراحی، یکی از بهترین گزینه‌ها در این حوزه به‌شمار می‌رود. در این مرکز، روند درمان نرمی کشکک زانو با رویکرد علمی و شخصی‌سازی‌شده انجام می‌شود تا بیمار بدون جراحی و با کمترین عوارض به زندگی عادی خود بازگردد.
