درمان زخم پای دیابتی با کفش و کفی طبی

اگر تا به حال پزشک به شما گفته باشد که سطح قند خون بالایی دارید، حتی اگر فقط برای یک بار و آن هم در زمان بارداری باشد، شما در معرض ابتلا به دیابت هستید. حدود 25 میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا هستند. اختلال سیستم عصبی یکی از عوارض اصلی این بیماری است، که سبب می‌شود در دست و پای خود دچار بی حسی شوید، بدین معنا که اگر دست یا پای شما آسیب ببیند، فورا متوجه آسیب دیدگی نمی‌شوید. این مشکل برای 60 تا 70 درصد از افراد مبتلا به دیابت پیش می‌آید. مشکلات پا بسیار خطرناک هستند. کلیه افراد مبتلا به دیابت باید مراقبت وضعیت پاهای خود باشند. در صورتی عدم مراقبت و توجه، عوارض شدیدی از قبیل زخم پای دیابتی و قطع عضو آن‌ها را تهدید می‌کند. آسیب دیدگی های جزئی قبل از این که متوجه شوید به وضعیت‌های اضطراری تبدیل می‌شوند.

زخم پای دیابتی ها که می‌تواند به کوچکی تاولی باشد که از پوشیدن کفش‌های تنگ به وجود آمده است، ممکن است مشکلات زیادی را به وجود بیاورد. دیابت همچنین جریان خون شما را کاهش می‌دهد، بنابراین آسیب دیدگی های شما به کندی درمان می‌شود. در صورتی که اقدامی برای درمان پای دیابتی صورت نگیرد، خطر عفونت وجود دارد. عفونت در افراد دیابتی به سرعت گسترش پیدا می‌کند و در صورتی که بیمار دچار بی حسی باشد، متوجه وخامت مشکل نخواهد شد. در ادامه راه های درمان زخم پای دیابتی از جمله کفی و کفش طبی شرح داده شده است.

اگر به دیابت مبتلا شده‌اید، باید هر روز پاهای خود را بررسی کنید. هر گونه سوراخ شدگی، کبودی، نواحی فشار، قرمزی، گرمی، تاول، زخم، خراش، بریدگی و مشکلات ناخن را بررسی کنید. از فرد دیگری کمک بخواهید یا جلوی آینه بروید، وجود تورم پا را بررسی کنید و ما بین انگشتان خود را معاینه کنید. شش ناحیه اصلی در کف هر پا را چک کنید، این نواحی عبارتند از زیر انگشتان پا، پاشنه پا، لبه خارجی پا و قسمت میانی پا. حس داشتن یا بی حسی هر دو پا را چک کنید. در صورتی که متوجه یک آسیب دیدگی شدید، هر قدر هم که جزئی باشد، سعی نکنید علت زخم دیابتی  را درمان کنید و فورا به پزشک مراجعه کنید.

پای دیابتی

 مرض قند مشکلات پای شدیدی را به وجود می‌آورد. این مشکلات شامل بیماری عصبی دیابتی (عملکرد غیرعادی عصب) و بیماری عروق محیطی (گردش خون غیرعادی) می‌شود. این دو بیماری مشکلات زیر را به وجود می‌آورند:

• زخم پای دیابتی: زخم‌هایی که درمان نمی‌شوند یا عفونی می‌شوند.
• عفونت: عفونت‌های پوستی (سلولیت)، عفونت‌های استخوان (استئومیلیت) و انباشت چرک (آبسه)
• قانقاریا: بافت مرده ناشی از نرسیدن خون به بافت ها
• بیماری شارکو: شکستگی‌ها و درفتگی هایی که منجر به بدشکلی‌های شدید می‌شوند.
• قطع عضو: قطع قسمتی از پا، کل پا، یا از قسمت زیر زانو

علائم و نشانه های پای دیابتی

علائم نوروپاتی (آسیب به اعصاب محیطی) شامل بی حسی یا احساس گزگز و درد است. در پای بیمار تاول، خراش یا زخم  به وجود می‌آید، اما هیچ دردی را احساس نمی‌کند. کاهش گردش خون باعث تغییر رنگ پوست، تغییرات دمای پوست یا درد می‌شود. بسته به مشکلی که به وجود می آید بیماری ممکن علائم زیر را نیز تجربه کند:

• تورم
• تغییر رنگ پوست (پوست قرمز، آبی، خاکستری یا سفید)
• نواره های قرمز رنگ
• احساس گرما یا سرمای شدید
• آسیب دیدگی بدون احساس درد یا با کم‌ترین احساس درد
• لکه افتادن روی جوراب‌ها
• احساس گزگز یا بد شکلی پا نیز از نشانه های پای دیابتی است.

بیمارانی که عفونت دارند دچار تب، لرز، قرمزی، خشک افتادن زخم، عدم کنترل قند خون یا شوک (فشار خون بی ثبات، گیجی و توهم) می‌شوند.

بدشکلی‌های پا در اثر دیابت

وقتی پای شما بی حس می‌شود، در معرض خطر بد شکلی یا آسیب دیدگی قرار می‌گیرد. یکی از مواردی که باعث به وجود این مشکل می‌شود زخم پای دیابتی است. زخم‌های باز ممکن است عفونت کنند. یکی از بیماری‌های دیگری که این مشکل را به وجود می‌آورد بیماری استخوانی به نام شارکو است. این بیماری یکی از شدیدترین بیماری‌های پا است که ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت اتفاق بیفتد. این بیماری وقتی استخوان‌های شما می‌شکنند و تجزیه می‌شوند، شکل پای شما را منحرف می‌کند و تغییر می‌دهند، در حالی که شما هنوز می‌توانید راه بروید، زیرا دردی را به وجود نمی‌آورد.

پزشک با روش گچ گرفتن می‌تواند زخم‌های پای دیابتی و سطوح اولیه شکستگی‌های شارکو را درمان کند. گچ با توزیع وزن و برطرف کردن فشار باعث درمان زخم شما می‌شود. در صورتی که دچار بیماری شارکو شده باشید، گچ حرکت پای شما را کنترل می‌کند و در صورتی که وزنی بر روی پا وارد نکنید مانع از تغییر شکل آن می‌شود. برای استفاده از گچ گرفتن باید جریان خون مناسبی در پای خود داشته باشید. پزشک این مساله را به خوبی بررسی می‌کند. گچ تا زمان درمان پا، هفته‌ای یکبار یا دو هفته یکبار عوض می‌شود.

کفش سفارشی مخصوص پیاده روی روش دیگری برای درمان بیماری شارکو است. این کفش تا زمان از بین رفتن ورم که شاید تا یک سال طول بکشد از پای شما محافظت می‌کند. شما باید وزن خود را روی پایی که دچار بیماری شارکو شده قرار ندهید. جراحی در صورتی انجام می‌گیرید که بدشکلی به قدری شدید باشد که آتل یا کفش نتواند آن را اصلاح کند یا درمان زخم ضروری باشد.

در صورتی که زخم پا یا بد شکلی پا دارید بهتر است برای درمان زخم پای دیابتی سراغ متخصص ارتوپد بروید. تنها یک پزشک متخصص می‌تواند بیماری‌هایی که باعث زخم پای دیابتی شده است و شامل علت‌های دیگر بروز این مشکل از قبیل کمبود ویتامین و مشکلات سوخت و ساز می‌شود، را معاینه و درمان کند.

تشخیص پای دیابتی

ممکن است عملکرد سیستم عصبی نرمال نباشد و به همین بیمار دردی را احساس نکند. این مساله عمدتا باعث تاخیر در تشخیص می‌شود و دیابت فرد خیلی دیر تشخیص داده می‌شود و عفونت بسیار وخیمی را به وجود می‌آورد.

تشخیص براساس علائم و نشانه‌هایی است که در بالا به آن‌ها اشاره شد. بی حسی تعیین می‌شود و عکس‌های رادیوگرافی وجود گاز، ورم و نقص در بافت نرم یا تغییرات ناشی از عفونت، شکستگی یا  در رفتگی را نشان می‌دهد.

زخم‌ها با توجه به اندازه، عمق و حالت عروقی درجه بندی می‌شوند. آزمایشات تصویربرداری بیشتر مثل اسکن استخوان، اسکن گالیوم، ام ار ای یا سی تی اسکن نیز به تشخیص کمک می‌کنند. به منظور تعیین نحوه گردش خون که برای درمان زخم بسیار مهم است، از بررسی های عروقی استفاده می شود.

درمان پای دیابتی

در ادامه روش های درمان زخم پای دیابتی شرح داده شده است.

درمان بدون جراحی

زخم‌ها با پانسمان و وسایل بی حرکت کننده مثل گچ گرفتن، تمیز و درمان می‌شوند. عفونت‌ها تمیز می‌شوند و آنتی بیوتیک تجویز می‌شود. درمان‌ بدون جراحی برای مفصل شارکو (نوروپاتیک) شامل بی حرکت سازی مفصل که گاهی با تمرینات تحمل کننده وزن همراه است، می باشد. قانقاریای انگشتان پا با تحت کنترل بودن عفونت تا زمان قطع خود به خود عضو از پا، درمان می‌شود.

درمان جراحی

عفونت‌های شدید مثل آبسه با جداسازی یا قطع بافت در حال نابودی با جراحی صورت می‌گیرد. روش جراحی برای درمان مفصل شارکو شامل همجوشی و اصلاح بدشکلی می‌شود. قانقاریا با قطع قسمتی از پا که گاهی از زیر زانو انجام می شود، درمان می‌شود.

مراقبت از پا

در ادامه روش های مراقبت از پا شرح داده شده است:

• پای خود را هر روز با آب گرم و صابون بشوئید.
• دمای آب را ابتدا با دست خود امتحان کنید.
• پای خود را در آب فرو نبرید.
• در هنگام خشک کردن پاها، به آرامی حوله‌ای را روی پاها بکشید و مواظب زخم بین انگشت‌ها باشید.
• برای نرم و مرطوب نگه داشتن پا از یک لوسیون مرغوب استفاده کنید، اما لوسیون را بین انگشتان پای خود نمالید.
• ناخن‌های انگشتان پای خود را به صورت مستقیم بگیرید.از چیدن کناره‌های ناخن پرهیز کنید.
• از یک سوهان ناخن استفاده کنید. در صورتی که ناخن شما در پوست فرو رفته است، به پزشک مراجعه کنید.
• از محلول‌های ضدعفونی کننده، داروهای موجود در داروخانه (بدون تجویز پزشک)، کمپرس گرم یا ابزارهای تیز برای پای خود استفاده نکنید.
• پاهای خود را روی رادیاتور یا در جلوی بخاری قرار ندهید.
• همیشه پای خود را گرم نگه دارید.
• وقتی به رختخواب می‌روید جوراب‌های شل بپوشید.
• در باران یا برف پاهای خود را خیس نکنید.
• در فصل زمستان از جوراب‌ها و کفش‌های گرم استفاده کنید.
• سیگار نکشید و برای مدت طولانی چهار زانو ننشینید، زیرا این دو کار باعث کاهش رسیدن خون به پاهای شما می‌شوند.

نکاتی در مورد انتخاب کفش و جوراب

• پا برهنه راه نروید و صندل نپوشید. کفش‌های خود را به دقت انتخاب کنید. در هنگام عصر پاها بزرگتر می‌شوند، پس در این زمان اقدام به خرید کفش کنید. کفش‌هایی را خریداری کنید که در آن احساس راحتی می‌کنید و پای شما را نمی‌زند. دقت کنید که کفش‌ها از لحاظ پهنا، ارتفاع، انتها و پاشنه مناسب باشند. از خرید کفش‌های نوک تیز و پاشنه بلند خودداری کنید. سعی کنید کفش‌هایی از جنس چرم مرغوب با پنجه ی پهن بخرید. کفش‌های جدید خود را تنها برای دو ساعت یا کم‌تر بپوشید. همیشه یک جفت کفش نپوشید و از کفش‌های مختلف استفاده کنید. قبل از پوشیدن کفش داخل آن را با دست بررسی کنید. بند کفش‌های خود را خیلی شل یا خیلی سفت نبندید.
• جوراب‌های خود را با دقت انتخاب کنید. هر روز جوراب‌های تمیز و خشک بپوشید.از پوشیدن جوراب‌های چروکیده و دارای سوراخ پرهیز کنید. جوراب‌های نازک کتانی برای تابستان مناسب‌تر هستند. جوراب‌های که جلوی آن‌ها مربعی شکل است به انگشتان پای شما فشار وارد نمی‌کنند. از پوشیدن جوراب ساق بلندی که قسمت بالای آن‌ها کشی است پرهیز کنید. افراد مبتلا به نوروپاتی (آسیب به اعصاب محیطی) می‌توانند برای درمان نوروپاتی دیابتی و محیطی از جوراب‌های بدون درز استفاده کنند. در صورتی که پاهای شما ورم می‌کند از جوراب‌های طبی فشاری استفاده کنید.

کفش و کفی طبی

کفش مناسب بخش مهمی از برنامه درمان زخم پای دیابتی است، حتی برای کسانی که در سطوح اولیه این بیماری قرار دارند. در صورتی که شواهدی مبنی بر بیماری عصبی یا بی حسی وجود دارد، پوشیدن کفش مناسب بسیار ضروری است. با کمک پزشک و ارتوپد فنی، بسیاری از بیماران می‌توانند از بسیاری از عوارض شدید دیابت برای پا جلوگیری کنند.

اهداف

استفاده از کفی و کفش دیابتی برای افراد مبتلا به دیابت به منظور دست یابی به اهداف زیر است:

• رفع فشار: در هر ناحیه‌ای که فشار زیادی بر پا وارد می‌شود ممکن است، زخم پا یا آسیب دیدگی های دیگر بروز پیدا کند. کفش های طبی باید فشار وارده را در نواحی پرفشار کم کند و در نتیجه احتمال بروز مشکلات مربوطه را نیز کاهش دهد.
• کاهش ضربه و حرکت: کاهش میزان فشار یا ضربه عمودی در قسمت کف پا و همچنین کاهش حرکت افقی پا در کفش یا کفی.
• بهبود، تثبیت و محافظت از بدشکلی‌ها: بدشکلی‌های ناشی از بیماری‌هایی مثل شارکو، از بین رفتن بافت چربی، انگشت چکشی و قطع عضو باید بهبود پیدا کنند. بسیاری از بدشکلی‌ها باید ثابت شوند تا درد تسکین پیدا کند و از مشکلات بیشتر جلوگیری شود. علاوه بر این، بعضی از بدشکلی‌ها باید کنترل یا محافظت شوند تا از پیشرفت آن‌ها جلوگیری شود.
• محدود کردن دامنه حرکتی مفاصل: محدود کردن دامنه حرکتی بعضی از مفاصل مشخص پا اغلب باعث کاهش التهاب، تسکین درد، تثبیت وعملکرد بهتر پا می‌شود.

در صورتی که بیماری دیابت شما در سطوح اولیه قرار دارد و سابقه مشکلات پا یا بی حسی ندارید، پوشیدن کفش مناسبی که از مواد نرم ساخته شده باشد و تخت ضد ضربه‌ای داشته باشد تنها چیزی که به آن نیاز دارید. بسیاری از افراد دیابتی به کفش طبی سفارشی نیاز دارند. کفش‌های طبی تجویزی شامل موارد زیر هستند:

• کفش‌های مخصوص بهبودی (پس از جراحی یا درمان زخم پای دیابتی استفاده می شود)
• کفش‌های عمیق
• کفی طبی که باعث رفع فشار و جذب ضربه می‌شود
• کفش‌ طبی سفارشی

نحوه ساخت

ارزیابی ارتوپد فنی شامل موارد زیر می‌شود:

• سابقه پزشکی و ارزیابی بیومکانیکی کمر، لگن و پا (از قبیل ارزیابی ارتوپدی و تحلیل الگو راه رفتن)

• گرفتن قالب سه بعدی از پاهای شما

انواع کفی‌ طبی تجویز شده به بیماری، سطح فعالیت و نوع کفشی که کفی در آن مورد استفاده قرار می‌گیرند، بستگی دارد. ارتوپد فنی بر اساس یافته‌های معاینه و دستورالعمل‌های تجویز شده از سوی پزشک معالج شما کفی‌ طبی را می‌سازد. زمانی که برای امتحان کفی‌ طبی مراجعه می‌کنید، مناسب بودن کفش بررسی می‌شود و در صورت نیاز، جلساتی برای مراقبت‌های بعدی هماهنگ می‌شود.

عوارض

زخم‌ پای دیابتی که درمان شدنی نباشد در 84 درصد از موارد منجر به قطع عضو می‌شود. درصد مرگ و میر در بین بیماران دیابتی پس از قطع عضو در سال اول بین 11 تا 41 درصد، در سال سوم بین 20 تا 50 درصد و تا سال پنجم بین 39 تا  68 درصد است. عفونت‌ها به سرعت گسترش پیدا می‌کنند و ممکن است باعث فوت فرد شوند.