مفصل شارکو چیست| علائم، علتِ بروز و بهترین روش‌های درمان

مفصل شارکو یکی از بیماری‌های پیچیده و کمتر شناخته‌شده است که ممکن است به تدریج و بدون علامت‌های آشکار، به تخریب مفصل منجر شود. این بیماری معمولاً در افرادی که به مشکلات عصبی مانند دیابت مبتلا هستند، رخ می‌دهد و باعث آسیب به مفاصل، به ویژه در پا و مچ می‌شود. گاهی اوقات، فرد حتی متوجه آسیب‌دیدگی‌ها نمی‌شود تا زمانی که مشکل شدیدتر شود. در این مطلب، به بررسی علائم هشداردهنده، دلایل بروز این بیماری و بهترین روش‌های درمان مفصل شارکو خواهیم پرداخت تا شما بتوانید به موقع از آن پیشگیری کنید و راه‌های درمانی مؤثری را بشناسید.
فرم رزرو نوبت

مفصل نوروپاتیک یا شارکو چیست؟

مفصل نوروپاتیک یا شارکو (Charcot joint) یک بیماری پیشرفته است که به‌دلیل آسیب به اعصاب، منجر به تخریب و تغییر شکل مفصل‌ها می‌شود. در حالت عادی، اعصاب احساسات و علائم درد را منتقل می‌کنند تا فرد بتواند از آسیب‌دیدگی و یا فشار بر مفاصل خود جلوگیری کند. اما در مفصل نوروپاتیک، آسیب به اعصاب این سیگنال‌ها را مختل می‌کند و فرد قادر به احساس درد در ناحیه آسیب‌دیده نیست. این بی‌دردی، باعث می‌شود که فرد بدون احساس درد، به‌طور مداوم فشار، آسیب و استرس به مفصل وارد کند که در نتیجه منجر به تخریب مفصل می‌شود.

به نقل از سایت: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

بیماری مفصل نوروپاتیک یا شارکو یک نوع مزمن از آرتروپاتی تخریبی است که با کاهش تحریکات حسی در مفاصل درگیر همراه است. آرتروپاتی‌های نوروپاتیک به عنوان نوعی از آرتروز تسریع‌شده شناخته می‌شوند که ناشی از ضربه به مفصل‌هایی است که توسط بازتاب‌های پروپریوسپتیو یا نوکسیسپتیو خود محافظت نمی‌شوند.

این مشکل معمولاً در پاها و مچ‌ها دیده می‌شود و اغلب با بیماری‌های مزمنی چون دیابت و نوروپاتی دیابتی در ارتباط است. همچنین، افراد مبتلا به آسیب‌های شدید نخاعی یا برخی بیماری‌های عصبی نیز در معرض این نوع از مفصل قرار دارند.

مفصل نوروپاتیک یا شارکو چگونه ایجاد می‌شود؟

مفصل نوروپاتیک یا شارکو زمانی ایجاد می‌شود که آسیب عصبی، اغلب ناشی از نوروپاتی، منجر به از دست رفتن توانایی بدن برای تشخیص درد مچ پا و تغییرات در مفاصل می‌شود. در این حالت، اعصاب آسیب‌دیده دیگر قادر به انتقال سیگنال‌های درد به مغز نیستند، بنابراین فرد قادر به احساس فشار، درد و آسیب‌های وارد شده به مفصل نخواهد بود. در نتیجه، فشار زیاد یا ضربه‌های مکرر به مفصل وارد می‌شود، در حالی که فرد متوجه نمی‌شود که مفصل تحت فشار یا آسیب قرار گرفته است. این امر منجر به تخریب و تغییر شکل مفصل می‌شود و در نهایت عملکرد آن را مختل می‌کند. آسیب‌دیدگی و تخریب مفصل، گاهی بدون هیچ علامت درد شدیدی، به تدریج رخ می‌دهد و فرد تنها زمانی متوجه مشکل می‌شود که آسیب به حدی پیشرفت کرده باشد که دیگر قادر به حرکت دادن مفصل نباشد.

علت بروز مفصل نوروپاتیک یا شارکو

علت اصلی بروز مفصل نوروپاتیک یا شارکو، آسیب به اعصاب است که می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. این آسیب عصبی باعث می‌شود که فرد از علائم هشداردهنده‌ای چون درد، التهاب و تغییرات در مفصل‌ها بی‌خبر باشد و به‌طور مداوم فشار، آسیب و استرس به مفصل وارد کند. در نهایت، این بی‌دردی و عدم آگاهی منجر به تخریب مفصل و تغییر شکل آن می‌شود. در ادامه، به مهم‌ترین علل بروز مفصل شارکو اشاره خواهیم کرد:

نوروپاتی دیابتی

نوروپاتی دیابتی شایع‌ترین علت بروز مفصل شارکو است. در این بیماری، سطح بالای قند خون به تدریج به اعصاب آسیب می‌زند. این آسیب‌ها باعث از دست رفتن حس در اندام‌های انتهایی، به‌ویژه پاها و مچ‌ها می‌شود. در نتیجه، افراد مبتلا به دیابت قادر به احساس درد، فشار یا تغییرات در مفاصل خود نیستند و به‌طور ناخودآگاه فشار و آسیب‌هایی به این مفاصل وارد می‌کنند. این فشارهای مکرر بدون درد می‌تواند به تخریب مفصل‌ها و در نهایت به مفصل شارکو منجر شود.

آسیب‌های نخاعی

آسیب‌های شدید نخاعی، به‌ویژه در نواحی گردن و کمر، می‌توانند منجر به از دست رفتن حس در بخش‌های مختلف بدن شوند. این آسیب به سیستم عصبی باعث قطع ارتباط بین مغز و اندام‌ها می‌شود. در نتیجه، فرد قادر به تشخیص آسیب‌ها یا درد در مفاصل نخواهد بود و مفصل‌ها به‌طور غیرارادی تحت فشار قرار می‌گیرند. به مرور زمان، این فشار مداوم می‌تواند باعث تخریب مفاصل و بروز مفصل شارکو شود. افراد مبتلا به آسیب نخاعی و کسانی که از ویلچر استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند.

بیماری‌های عصبی

برخی بیماری‌های عصبی مانند اسکلروز چندگانه (MS) یا بیماری‌های ژنتیکی مانند اکرودرماتیت می‌توانند به اعصاب آسیب بزنند و در نهایت به مفصل‌های نوروپاتیک یا شارکو منجر شوند. در این شرایط، آسیب به سیستم عصبی باعث از دست رفتن حس در اندام‌ها و عدم آگاهی از فشارها و آسیب‌های وارد شده به مفصل‌ها می‌شود. این آسیب‌ها بدون هیچ‌گونه علائم درد، موجب تخریب تدریجی مفصل می‌شوند.

مصرف الکل

مصرف زیاد الکل می‌تواند به نوروپاتی‌های عصبی منجر شود. در افرادی که مصرف الکل بیش از حد دارند، آسیب به اعصاب محیطی می‌تواند باعث از دست رفتن حس در پاها و سایر اندام‌ها شود. این افراد، مانند مبتلایان به نوروپاتی دیابتی، ممکن است قادر به احساس درد و فشار در مفاصل نباشند و به‌طور مستمر آسیب‌هایی به مفصل‌ها وارد کنند. در نتیجه، این افراد نیز در معرض خطر بروز مفصل نوروپاتیک یا شارکو هستند.

علائم مفصل شارکو چیست؟

مفصل شارکو معمولاً به‌طور تدریجی و بدون درد در ابتدای بیماری بروز می‌کند، چرا که آسیب به اعصاب باعث از بین رفتن حس درد در نواحی مفصل آسیب‌دیده می‌شود. به‌دلیل این بی‌دردی، فرد از بسیاری از علائم هشداردهنده غافل می‌ماند و به‌طور ناخودآگاه فشار یا آسیب بیشتری به مفصل وارد می‌کند که در نهایت به تخریب آن می‌انجامد. علائم مفصل شارکو معمولاً با تورم، تغییر شکل، قرمزی و از دست دادن حرکت همراه است که در ادامه به‌تفصیل به بررسی این علائم می‌پردازیم:

تورم مفصل

تورم مفصل یکی از علائم اولیه و شایع مفصل شارکو است. در اثر آسیب به بافت‌های اطراف مفصل و التهاب ناشی از آن، حجم مایعات در ناحیه مفصل افزایش می‌یابد و منجر به تورم می‌شود. این تورم به‌طور ناگهانی و سریع می‌تواند گسترش یابد و معمولاً در نواحی تحت فشار مانند پاها و مچ‌ها به وضوح دیده می‌شود. در برخی موارد، این تورم می‌تواند به اندازه‌ای شدید شود که به تغییرات قابل توجهی در شکل ظاهری مفصل منجر گردد.

تغییر شکل مفصل

با ادامه آسیب به مفصل و عدم احساس درد، مفصل تحت فشار قرار می‌گیرد و به تدریج تغییر شکل می‌دهد. در ابتدا، ممکن است تغییر شکل‌ها به‌طور ناچیز و جزئی باشند، اما در مراحل پیشرفته بیماری، این تغییرات به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابند. این تغییر شکل می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در عملکرد مفصل، مانند اختلال در حرکت و محدودیت‌های حرکتی شود. در بسیاری از موارد، این تغییر شکل‌ها به حدی شدید می‌شود که فرد قادر به استفاده از مفصل آسیب‌دیده نخواهد بود.

قرمزی و گرمی مفصل

یکی دیگر از علائم مفصل شارکو، قرمزی و گرم شدن مفصل به‌دلیل التهاب شدید است. هنگامی که آسیب به مفصل وارد می‌شود و بدن شروع به پاسخ به این آسیب می‌کند، ممکن است التهاب به‌وجود آید. این التهاب باعث گرم شدن مفصل و قرمزی در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود که معمولاً نشانه‌ای از التهاب و آسیب بیشتر است. در برخی از موارد، گرمی و قرمزی مفصل به‌ویژه در شب‌ها تشدید می‌شود.

از دست دادن حرکت

در مراحل پیشرفته مفصل شارکو، مفصل به‌طور کامل از کار می‌افتد و فرد قادر به حرکت دادن آن نخواهد بود. در این مرحله، تخریب مفصل به‌حدی رسیده است که فرد ممکن است نتواند مفصل را به‌درستی حرکت دهد یا از آن استفاده کند. این وضعیت می‌تواند به ناتوانی و اختلالات قابل توجهی در زندگی روزمره فرد منجر شود، زیرا حرکت و استفاده از مفصل برای انجام کارهای معمولی ضروری است.

بهترین روش‌های درمان مفصل نوروپاتیک یا شارکو

درمان مفصل نوروپاتیک یا شارکو هدف اصلی جلوگیری از تخریب بیشتر مفصل و کاهش آسیب به آن است. این درمان‌ها می‌توانند به دو روش جراحی و غیرجراحی انجام شوند که هر کدام بسته به شدت و پیشرفت بیماری انتخاب می‌شوند. درمان‌های غیرجراحی معمولاً برای مراحل اولیه بیماری مؤثرتر هستند، در حالی که در مراحل پیشرفته‌تر ممکن است نیاز به مداخلات جراحی باشد.

درمان غیرجراحی

درمان‌های غیرجراحی به‌طور معمول در مراحل اولیه بیماری که آسیب به مفصل هنوز در مراحل ابتدایی است، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش‌ها می‌توانند به کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کنند.

استراحت و کاهش فعالیت‌ها

استراحت یکی از اولین و مهم‌ترین گام‌ها در درمان مفصل شارکو است. به‌ویژه در مراحل ابتدایی بیماری، استراحت به کاهش فشار و آسیب به مفصل کمک می‌کند و از تخریب بیشتر آن جلوگیری می‌کند. کاهش فعالیت‌های فیزیکی و اجتناب از وارد کردن فشار به مفصل آسیب‌دیده از اهمیت بالایی برخوردار است.

استفاده از اسپلینت

استفاده از اسپلینت یا بریس به‌منظور تثبیت مفصل و کاهش حرکت آن، یکی از روش‌های مؤثر در درمان غیرجراحی است. اسپلینت‌ها به تثبیت مفصل کمک کرده و از وارد شدن فشار و آسیب‌های بیشتر جلوگیری می‌کنند. این روش به‌ویژه در مراحل اولیه بیماری که مفصل هنوز دچار تغییرات عمده نشده، مؤثر است.

داروهای ضد التهاب

داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا دیکلوفناک می‌توانند به کاهش التهاب و درد مفاصل کمک کنند. این داروها به کاهش تورم و کنترل علائم التهاب در ناحیه مفصل آسیب‌دیده کمک می‌کنند. استفاده از این داروها می‌تواند به‌ویژه در مراحل اولیه بیماری مؤثر باشد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی دیگر از روش‌های درمان غیرجراحی است که در آن تمرینات خاصی برای تقویت عضلات اطراف مفصل و بهبود دامنه حرکتی آن انجام می‌شود. این تمرینات به جلوگیری از سفت شدن مفصل و تقویت قدرت عضلات کمک می‌کنند تا فشار کمتری به مفصل آسیب‌دیده وارد شود. فیزیوتراپی به حفظ تحرک و عملکرد مفصل کمک کرده و می‌تواند از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند.

درمان جراحی

در مراحل پیشرفته بیماری، زمانی که آسیب به مفصل به‌طور قابل‌توجهی شدید است و درمان‌های غیرجراحی کافی نباشند، ممکن است نیاز به مداخلات جراحی باشد. درمان جراحی به‌طور مؤثری به کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل و جلوگیری از تخریب بیشتر آن کمک می‌کند.

ترمیم مفصل آسیب‌دیده

در برخی موارد، ممکن است نیاز به ترمیم مفصل آسیب‌دیده باشد. این درمان معمولاً شامل جراحی‌هایی است که با هدف ترمیم استخوان‌ها، غضروف‌ها و بافت‌های آسیب‌دیده انجام می‌شود. جراحی ترمیمی می‌تواند به بازگرداندن عملکرد مفصل و کاهش درد کمک کند.

تعویض مفصل (آرتروپلاستی)

اگر آسیب به مفصل به‌قدری شدید باشد که دیگر ترمیم آن ممکن نباشد، تعویض مفصل یکی از گزینه‌های درمانی است. در این جراحی، مفصل آسیب‌دیده با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. این روش به‌ویژه در افرادی که از درد شدید رنج می‌برند و مفصل آن‌ها کاملاً تخریب شده است، می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

آرتروسیز (جراحی مفصل استخوانی)

در مواردی که تخریب مفصل به‌حدی باشد که درمان‌های دیگر پاسخ ندهند، آرتروسیز یا جراحی مفصل استخوانی انجام می‌شود. در این روش، مفصل آسیب‌دیده به‌طور کامل از بین می‌رود و دو استخوان به یکدیگر جوش می‌خورند. این روش معمولاً برای افرادی استفاده می‌شود که به‌دلیل تخریب شدید مفصل، دیگر نمی‌توانند از آن استفاده کنند و تنها هدف، کاهش درد و تثبیت مفصل است.

روش‌های تشخیص مفصل نوروپاتیک یا شارکو

تشخیص مفصل نوروپاتیک یا شارکو معمولاً با استفاده از تاریخچه پزشکی، معاینه بالینی و تصویربرداری پزشکی انجام می‌شود.

تصویربرداری رادیوگرافی (X-ray)

تصویربرداری با اشعه ایکس می‌تواند به شناسایی تغییرات در ساختار مفصل کمک کند، از جمله تخریب استخوان و تغییر شکل آن.

ام آر آی (MRI)

MRI برای شناسایی آسیب‌های بافت نرم و استخوانی و همچنین برای ارزیابی وضعیت غضروف و سایر اجزای مفصل استفاده می‌شود.

آزمایشات خون

آزمایشات خون می‌توانند برای شناسایی بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و نوروپاتی دیابتی استفاده شوند.

راه‌های پیشگیری از بروز مفصل نوروپاتیک یا شارکو

پیشگیری از مفصل شارکو عمدتاً بر کنترل عوامل زمینه‌ای متمرکز است که می‌توانند به آسیب عصبی منجر شوند. این بیماری به‌ویژه در افرادی که دچار مشکلات عصبی مانند دیابت یا آسیب‌های نخاعی هستند، شایع‌تر است. بنابراین، به‌منظور جلوگیری از بروز مفصل شارکو، باید بر پیشگیری از آسیب‌های عصبی و محافظت از مفاصل تمرکز کرد. در اینجا به مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از بروز مفصل نوروپاتیک اشاره خواهیم کرد:

کنترل قند خون در دیابت

کنترل دقیق قند خون در بیماران دیابتی از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از علل اصلی بروز مفصل شارکو، آسیب عصبی ناشی از دیابت است که معمولاً به نوروپاتی دیابتی منجر می‌شود. بالا بودن سطح قند خون می‌تواند به تدریج به اعصاب آسیب بزند و منجر به از دست رفتن حس در نواحی مختلف بدن، به‌ویژه در پاها و مچ‌ها شود. از آنجا که فرد قادر به حس درد و آسیب در این نواحی نخواهد بود، مفصل‌ها در معرض فشار و آسیب‌های مکرر قرار می‌گیرند که در نهایت به تخریب مفصل می‌انجامد. برای پیشگیری از این مشکل، باید قند خون به‌طور مداوم تحت کنترل قرار گیرد و بیمار دیابتی باید از روش‌های درمانی و تغذیه‌ای مناسب برای مدیریت قند خون خود استفاده کند.

استفاده از کفش‌های مناسب

استفاده از کفش‌های حمایتی و راحت یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای جلوگیری از آسیب‌های اضافی به مفاصل، به‌ویژه در پاها و مچ‌ها است. کفش‌های نامناسب می‌توانند فشار بیش از حد به مفاصل وارد کنند و خطر بروز آسیب‌های مفصلی را افزایش دهند. کفش‌های حمایتی به‌ویژه برای افرادی که از مشکلات عصبی رنج می‌برند، بسیار مهم هستند. این کفش‌ها به توزیع یکنواخت وزن بدن در هنگام راه رفتن کمک می‌کنند و از فشار بیش از حد به مفصل‌ها جلوگیری می‌کنند. برای افراد مبتلا به نوروپاتی یا کسانی که مستعد مشکلات مفصلی هستند، توصیه می‌شود که از کفش‌های طبی و مناسب استفاده کنند که دارای پشتیبانی مناسب از قوس و پاشنه باشند.

بررسی منظم

بررسی‌های منظم توسط پزشک و متخصص مربوطه برای تشخیص زودهنگام مشکلات عصبی و مفصلی بسیار حیاتی است. افرادی که به بیماری‌هایی مانند دیابت یا آسیب نخاعی دچار هستند، باید به‌طور مرتب تحت نظر پزشک باشند تا هر گونه تغییرات و علائم جدید به سرعت شناسایی و درمان شوند. انجام معاینات منظم می‌تواند به تشخیص زودهنگام نوروپاتی‌های عصبی و مشکلات مفصلی کمک کند و از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید. در بررسی‌های منظم، پزشک ممکن است از آزمایشات خاص مانند تست‌های عصبی، تصویربرداری پزشکی و معاینات فیزیکی برای ارزیابی وضعیت عصبی و مفصلی استفاده کند.

جمع‌بندی

مفصل نوروپاتیک یا شارکو به دلیل آسیب به اعصاب و از دست دادن حس درد، منجر به تخریب مفصل‌ها می‌شود. این بیماری بیشتر در افراد مبتلا به دیابت، آسیب نخاعی و مشکلات عصبی رخ می‌دهد. پیشگیری از آن شامل کنترل قند خون، استفاده از کفش‌های مناسب و بررسی‌های منظم پزشکی است. درمان شامل روش‌های غیرجراحی مانند استراحت، اسپلینت و فیزیوتراپی و همچنین جراحی در مراحل پیشرفته است.

در کلینیک دکتر یزدانی، با استفاده از روش‌های تخصصی و به‌روز در زمینه طب فیزیکی و توان‌بخشی، بیماران می‌توانند از درمان‌های مؤثر برای پیشگیری و بهبود مشکلات مفصلی بهره‌مند شوند. برای مشاوره و درمان تخصصی، می‌توانید به این کلینیک مراجعه کنید