خشکی کمر : درمان و علت خشکی کمر در صبح
خشکی کمر : درمان و علت خشکی کمر در صبح
خشکی کمر همراه با گرفتگی یا AS یک شکل پیشرونده از عارضه آرتروز ستون فقرات است که اصولاً ستون فقرات را تحت تأثیر قرار میدهد و به آن روماتیسم ستون فقرات گویند، هر چند ممکن است سایر مفاصل بدن را نیز درگیر نماید. این بیماری باعث التهاب مفاصل ستون فقرات (مهرهها) و کمر درد میشود و میتواند منجر به ایجاد ناراحتی ، خشکی کمر و درد شدید و مزمن در ناحیه کمر شود. در موارد بسیار پیشرفته (اما نه در همه موارد) این التهاب میتواند منجر به تشکیل استخوان جدید بر روی ستون مهرهها شود و در نتیجه آن، ستون مهرهها به حالت ثابت و بیحرکت در میآید و گاهی از اوقات شکل کمر به سمت جلو انحناء پیدا میکند. این انحنای رو به جلوی ستون مهرهها را اصطلاحاً کیفوز یا گوژپشتی مینامند. گرفتگیهای عضلانی عبارتند از انقباضات بسیار قدرتمندی که باعث بروز یک درد حاد و شدید در عضله و همچنین ناتوانی از حرکت دادن مفصل مربوطه میشوند. گرفتگی به سرعت و با شدت بروز میکند. بعضی از افراد بیش از سایرین دچار گرفتگی عضلات میشوند، همچنین علت گرفتگی عضلات در بعضی عضلات بیش از سایر عضلات رخ میدهد، مانند درد پایین کمر، گرفتگی عضلات کمر، خشکی کمر، گرفتگی عضله ساق و گرفتگی عضله همسترینگ و گرفتگی گردن.
اگر شما هم در اطراف مفصل لگن خود احساس درد و سختی میکنید، به خصوص در هنگام صبح و بعد از آنکه برای مدتی مینشینید یا استراحت میکنید، اگر روشهای درمانی متعدد و داروهای زیادی را برای کاهش درد خود امتحان کردهاید و نتیجه قابل توجهی نگرفتهاید و یا اگر میخواهید شانس دیگری برای داشتن یک زندگی بدون کمردرد به خود بدهید، پس لطفاً همین حالا با شماره 09353637983 و 88196179-021 با مطب دکتر یزدانی تماس بگیرید و یک نوبت مشاوره تعیین کنید تا بدانید که ما چگونه میتوانیم به درمان آسیبدیدگی و بازگرداندن کیفیت زندگی به شما کمک کنیم.
برای درمان درد و سفتی، خشکی و گرفتگی عضلات کمر ، هیچ کلینیکی مانند کلینیک تخصصی دردهای ستون فقرات و مفاصل وجود ندارد. ما از تمامی انواع روشهای غیر جراحی از قبیل فیزیوتراپی، درمان فیزیکی، اوزون درمانی، ماساژ درمانی و غیره برای تسکین درد شما استفاده میکنیم.
دلایل خشکی کمر
دانشمندان معتقدند که گرایش به ابتلاء به بیماری اسپوندیلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات) از طریق ژنتیکی به ارث میرسد و بخش عمدهای (حدود 90%) از کسانی که از این عارضه رنج میبرند، از زمان تولد حامل یک ژن به نام HLA-B27 میباشند.
البته به نظر میرسد که ژن HLA-B27 فقط استعداد ابتلاء به عارضه اسپوندیلیت آنکیلوزان را افزایش میدهد، در حالی که برای بروز قطعی این بیماری یا بیان شدن ژن عامل آن، به دخالت عوامل دیگری از جمله عوامل محیطی هم نیاز است.
ژنهای دیگری هم شناسایی شدهاند که با بیماری روماتیسم ستون فقرات ارتباط دارند. دو مورد از این ژنها که ARTS1 و IL23R نام دارند، ظاهراً در ایجاد اختلال در عملکرد سیستم ایمنی نقش دارند.
التهاب اولیه ناشی از این بیماری میتواند نتیجهای از فعال شدن سیستم ایمنی بدن باشد که احتمالاً از طریق یک عفونت باکتریایی اولیه و یا ترکیبی از میکروبهای عفونی ایجاد شده است. هنگامی که سیستم ایمنی بدن فعال میشود، حتی مدتها بعد از آنکه عفونت باکتریایی اولیه هم فروکش میکند، هنوز هم سیستم ایمنی قادر نیست که به حالت غیر فعال برگردد. فعال باقی ماندن سیستم ایمنی بدن به طور مداوم باعث میشود که یک التهاب مزمن در بافت مورد نظر ایجاد شود که حتی در صورت عدم وجود یک عفونت فعال در بدن نیز ادامه پیدا میکند. این التهاب مزمن که بدون وجود عفونت فعال در بدن وجود دارد، مهمترین مشخصه یک بیماری خودایمنی التهابی محسوب میشود.
علائم بیماری اسپوندیلیت آنکیلوزان یا خشکی کمر
علائم خشکی کمر یا اسپوندیلیت آنکیلوزان بسیار شبیه به سایر نشانههای آرتروز میباشد. مهمترین این علائم عبارت است از:
- سختی مفاصل، به ویژه در هنگام راه رفتن
- حساسیت در ناحیه اطراف مفاصل
- درد شدید در هنگام فعالیت فیزیکی
- التهاب مشهود مفاصل
زائدههای استخوانی. اسپوندیلیت آنکیلوزان میتواند باعث رشد استخوانهای اضافه در مفصل شود که ممکن است منجر به جوش خوردن غیر طبیعی استخوانها به یکدیگر و یا اصطلاحاً ” فیوژن استخوانی” گردد.
- فیوژن استخوانی که استخوانهای گردن، کمر یا لگن را درگیر نماید، میتواند بر توانایی بیمار در انجام فعالیتهای عادی خود تأثیر منفی بگذارد.
- جوش خوردن استخوان دندهها به ستون مهرهها و یا به استخوان جناغ سینه میتواند باعث محدودیت در قابلیت اتساع قفسه سینه در هنگام نفس عمیق کشیدن شود.
- دردناک شدن رباطها و تاندونها. بیماری اسپوندیلیت آنکیلوزان میتواند بعضی از رباطها و تاندونهایی که به استخوانها متصل هستند را نیز درگیر نماید.
- تاندونیت (التهاب تاندونها) میتواند باعث ایجاد درد و سختی در ناحیه پشت یا زیر پاشنه پا از جمله تاندون آشیل که در پشت قوزک پا قرار دارد، شود.
- روماتیسم ستون فقرات یک بیماری سیستمیک است، به این معنی که علائم آن فقط محدود به مفاصل نمیشود.
- افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دچار تب، خستگی شدید و بیاشتهایی نیز بشوند.
- التهاب چشمها (قرمزی و درد) در بعضی از بیماران مبتلا به اسپوندیلیت دیده میشود.
- در موارد نادری ممکن است مشکلات ریوی و قلبی برای بیمار ایجاد شود.
-
تشخیص خشکی کمر
تشخیص خشکی کمر یا بیماری اسپوندیلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات) بر اساس چندین عامل مختلف انجام میگیرد که عبارتند از:
- علائم بیماری
- نتایج حاصل از معاینه فیزیکی
- عکسبرداری اشعه ایکس از کمر و لگن
- اندازهگیری ابعاد قفسه سینه در هنگام نفس کشیدن
- نتایج تستهای آزمایشگاهی
-
در زمان انجام معاینه فیزیکی ممکن است پزشک از شما بخواهد که کمر خود را در جهات مختلف خم کنید. همچنین ممکن است پزشک وضعیت قفسه سینه شما را یک بار در حالتی که ریههای شما خالی است و یک بار در حالتی که ریهها از هوا پُر است، بررسی نماید تا تفاوت این دو وضعیت را مقایسه کند.
همچنین ممکن است پزشک با فشار دادن نقاط خاصی در ناحیه لگن شما و یا با حرکت دادن پاها در یک وضعیت خاص، سعی کند که درد این قسمتها را بررسی نماید. ممکن است پزشک از شما بخواهد که صاف بایستید و پاشنههای پا و پشت سر خود را به دیوار بچسبانید.
معاینه فیزیکی سالیانه: اصول و مبانی
تاریخچه و سوابق
در زمان معاینه فیزیکی سالیانه، شما این شانس را دارید که هر گونه نگرانی یا مشکلی که از نظر سلامتی دارید با پزشک خود در میان بگذارید. علاوه بر آن ممکن است خود پزشک هم سؤالاتی در مورد عادتها و سبک زندگی شما از قبیل سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد الکل، سلامت جنسی، رژیم غذایی و ورزش کردن از شما بپرسد. همچنین پزشک وضعیت واکسنهای شما را بررسی میکند و سوابق پزشکی شخصی و خانوادگی شما را به روزرسانی مینماید.
علائم حیاتی
- فشار خون
- ضربان قلب
- سرعت تنفس
- وضعیت ظاهری عمومی
-
آزمایشهای عکسبرداری
در آزمایش عکسبرداری از مقدار بسیار کمی از تشعشعات اشعه ایکس برای تولید یک تصویر از استخوانها و بافتهای اطراف یک مفصل استفاده میشود. عکس اشعه ایکس به پزشک شما امکان میدهد تا بتواند تغییرات احتمالی که در مفاصل و استخوانهای شما به وجود آمده است را بررسی نماید. البته این احتمال وجود دارد که نشانههای بیماری اسپوندیلیت آنکیلوزان در مراحل اولیه این بیماری در عکس اشعه ایکس، قابل تشخیص نباشد. برای تشخیص آرتروز، پزشک شما از عکسبرداری اشعه ایکس برای موارد زیر استفاده میکند:
- تشخیص آسیبدیدگی یا سایر بیماریهای مربوط به مفصل
- داشتن یک راهنمای کلی برای مقایسه روند بهبودی مفصل بعد از درمان آرتروز
- مشاهده ساختارها و اجزای داخلی مفاصل یا یک مفصل خاص
-
جوش خوردن استخوانها و تشکیل فیوژن استخوانی در قسمت بالا یا پایین ستون فقرات در عکس اشعه ایکس به صورت ” ستون فقرات بامبو ” دیده میشود و مفصل مربوطه، قابلیت حرکت خود را به طور کامل از دست میدهد.
در آزمایش عکسبرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای تولید تصاویر حاوی جزئیات بیشتر از استخوانها و بافتهای نرم، استفاده میشود. تصاویر ام آر آی میتواند علائم روماتیسم ستون فقرات را در مراحل اولیه این بیماری به شکل بهتری نشان دهد، اما هزینه اقتصادی بسیار بیشتری در بر دارد.
درمان خشکی کمر
اهداف مورد نظر در درمان عارضه اسپونديليت آنکيلوزان شامل تسکين درد شما و کمک به حرکت نرم و راحت مفاصل و نيز جلوگيري از تغيير شکل ستون مهرهها ميباشد. داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي ميتواند هم براي کاهش درد و هم براي رفع التهاب مفاصل، مؤثر باشد. افرادي که شدت عارضه در آنها در حد خفيف باشد، ميتوانند از داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي که بدون نياز به نسخه به فروش ميرسند، استفاده کنند. اما اگر علائم اين بيماري در حد متوسط تا شديد باشد، احتمالاً نياز به انواع قويتر اين داروها دارند که فقط با نسخه پزشک قابل تهيه است.
اوزون درماني
اوزون درماني يک روش با حداقل تهاجم براي درمان آرتروز است که طي آن، ترکيبي از محلولهاي دارويي طبيعي (شامل ويتامينها، اسيد هيالورونيک، گلوکز و ساير محرکهاي سلولي و عناصر غذايي) و اکسيژن فعال (مخلوط اکسيژن معمولي و اوزون که در واقع مولکول حامل 3 اتم اکسيژن يا O3 است) مستقيماً به درون بافتي که دچار التهاب شده است، تزريق ميشود.
اين روش درماني موجب تحريک و فعال شدن تعداد زيادي از واکنشهاي بيولوژيکي مفيد در سلولها ميشود که در اثر آنها، فرايندهاي قوي ترميمي و ضد التهابي در ناحيه آسيبديده فعال خواهد شد. اما قويترين خاصيت اوزون در تحريک سيستم آنتياکسيداني طبيعي موجود در بدن است که نقش بازدارندگي در برابر حمله راديکالهاي آزاد را بر عهده دارد و مانع آسيب ديدن بافتها از اين عوامل مخرب ميشود. همچنين اوزون باعث فعال شدن سلولهاي بنيادي ميشود و اين سلولها فرايند ترميم و بازسازي بافتهاي آسيبديده را آغاز ميکنند. علاوه بر آن، اوزون به سرعت باعث کاهش درد و ورم در ناحيه آسيبديده ميشود. تزريق اوزون ميتواند از طريق افزايش جريان خون و افزايش شدت فعاليت سلولهايي که عمل ساخت کلاژن و غضروف را انجام ميدهند، در تسکين درد مفاصل – حتي در بيماراني که بافت غضروفي مفاصل خود را از دست دادهاند – تأثير زيادي داشته باشد. اوزون باعث بازسازي و ترميم تعدادي از مهمترين عوامل کليدي در متابوليسم سلولي ميشود که آسيبديدگي آنها، علت اصلي در ايجاد تقريباً تمامي بيماريها محسوب ميشود.
درمان فيزيکي و فيزيوتراپي
استفاده بهموقع و زودهنگام از روشهاي درمان فيزيکي و تفريح درماني، نقش بسيار مهمي در حفظ قابليت عملکرد مفصل و جلوگيري از تغيير شکل آن دارد.
ورزش و فعاليت فيزيکي مداوم ميتواند موجب اصلاح وضعيت بدن شما و بهبود دامنه حرکت مفاصل ستون مهرهها شود و نيز از گرفتگی کمر و سخت و دردناک شدن کمر و ستون مهرههاي شما جلوگيري کند.
فيزيوتراپي هم در کنار ورزش و فعاليت فيزيکي، نقش بسيار مهمي در درمان بيماري اسپونديليت آنکيلوزان دارد. يک فيزيوتراپيست (يک مراقب سلامت حرفهاي که به صورت تخصصي در زمينه استفاده از روشهاي فيزيکي براي درمان بيماريها آموزش ديده است) ميتواند مؤثرترين ورزشها را به شما آموزش بدهد و يک برنامه ورزشي خوب که منطبق با شرايط و نيازهاي شما باشد، برايتان تهيه کند.
انواع مختلف برنامههاي فيزيوتراپي که براي درمان بيماري اسپونديليت آنکيلوزان توصيه ميشود، شامل موارد زير است:
- يک برنامه ورزش گروهي – که در آن شما همراه با ديگران ورزش ميکنيد.
- يک برنامه ورزشي انفرادي – ورزشهايي به شما داده ميشود که بايد خودتان به صورت انفرادي انجام دهيد.
-
ماساژ
در ماساژ درماني، عضلات و ساير بافتهاي نرم شما به نحوي دستورزي ميشود که درد آن تسکين پيدا کرده و دامنه حرکت آن اصلاح شود (دقت کنيد که استخوانهاي ستون فقرات به هيچ وجه نبايد مورد دستورزي قرار گيرد، زيرا اين کار ميتواند باعث تشديد آسيبديدگي در افراد مبتلا به اسپونديليت آنکيلوزان شود).
آب درماني
هنگام ورزش کردن در آب (معمولاً آب گرم در يک استخر کمعمق و يا حمام مخصوص آب درماني)، حالت شناوري و نيروي رانش آب ميتواند از حرکات شما پشتيباني و انجام اين حرکات را براي شما آسانتر کند. همچنين گرماي آب ميتواند باعث آرامسازي ماهيچههاي شما شود.
بعضي افراد ترجيح ميدهند براي آنکه انعطافپذيري بدن خود را حفظ کنند، در استخر شنا کنند و يا ورزشهاي ديگري انجام دهند. اين کار معمولاً اشکالي ندارد، اما چند حرکت کششي و ورزشي هم بايد حتماً در طول روز انجام شود.
داروها
جزئيات اطلاعات مربوط به انواع مختلف ورزشهايي که ميتواند در مديريت عارضه اسپونديليت آنکيلوزان(روماتیسم ستون فقرات) به شما کمک کند، توسط انجمن ملي اسپوندیلیت آنکیلوزان (NASS) ارائه شده است.
داروهاي مسکن
مصرف قرصهاي مسکن ميتواند در تسکين درد شما تا زماني که به يک پزشک روماتولوژيست مراجعه ميکنيد، مؤثر باشد.
داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي
اولين نوع داروهاي مسکن که معمولاً براي بيماران تجويز ميشود، داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي است. اين داروها علاوه بر آنکه در تسکين درد مؤثر هستند، ميتوانند به کاهش ورم (التهاب) در مفاصل آسيبديده شما هم کمک کنند. ايبوپروفن، ناپروکسن و ديکلوفناک، نمونههايي از داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي هستند.
پاراستامول
اگر داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي براي شما مناسب نباشد، ممکن است نوع ديگري از داروهاي مسکن مانند پاراستامول براي شما تجويز شود.
کدئين
اگر لازم باشد، ممکن است علاوه بر پاراستامول، يک نوع داروي مسکن قويتر به نام کدئين هم براي شما تجويز شود.
داروهاي ضد عامل نکروز دهنده تومور (آنتي- TNF)
اگر علائم بيماري شما با مصرف داروهاي مسکن و با انجام ورزش و حرکات کششي بهبود پيدا نکند، ممکن است داروهاي ضد عامل نکروز دهنده تومور براي شما تجويز شود. عامل نکروز دهنده تومور يا TNF يک ماده شيميايي است که وقتي يک بافت دچار التهاب ميشود، توسط سلولهاي آن توليد ميشود.
رژيم غذايي
تغذيه سالم
داشتن تغذيه سالم و نگه داشتن وزن بدن در حد مناسب، نقطه شروع خوبي براي درمان بيماري شما به حساب ميآيد. مفاصل بدن شما فقط ميتوانند مقدار خاصي وزن را تحمل کنند. هنگامي که شما اضافه وزن داريد، مفاصل بدن شما – به ويژه کمر، لگن و زانوها – با نيروي اضافهاي مواجه هستند که بايد آن را تحمل کنند و در نتيجه ديگر نميتوانند عملکرد مؤثر و سالمي داشته باشند.
غلات کامل، ميوهها و سبزيجات تازه، لبنيات کمچرب و پروتئين گوشت سفيد مهمترين اجزاي يک رژيم غذايي سالم هستند. با اين وجود، مديريت بيماريهاي التهابي و خودايمني از طريق رژيم غذايي، ميتواند کار مشکلي باشد.
رژيم غذايي با نشاسته کم
يک نوع باکتري به نام کلبسيلا وجود دارد که از نشاسته تغذيه ميکند. وقتي شما مقدار نشاسته کمتري بخوريد، اين باکتري نميتواند رشد و نمو کند و در نتيجه، علائم بيماري اسپوندیلیت آنکیلوزان هم تسکين پيدا ميکند. معمولاً به افرادي که ميخواهند رژيم غذايي بدون نشاسته داشته باشند، توصيه ميشود که مصرف برنج، سيبزميني، پاستا و نان را متوقف کنند. همچنين توصيه ميشود که به جاي اين غذاهاي حاوي نشاسته، از گوشت، سبزيجات غيرنشاستهاي، شير و تخممرغ استفاده کنيد.
عمل جراحي
عمل جراحي تعويض مفصل ميتواند يک گزينه مناسب براي کساني باشد که بيماري مفاصل ران و يا زانوي آنها به حد پيشرفتهاي رسيده است.
در موارد پيشرفته بيماري اسپوندیلیت آنکیلوزان، عمل جراحي تعويض مفصل، به ويژه براي مفصل لگن و زانو، ميتواند روش خوبي برای درمان خشکی مفصل زانو باشد. همچنين براي درمان افرادي که دچار ناهنجاري شديد شکل ستون مهرهها (انحناي شديد رو به پايين) به ويژه در قسمت گردن شدهاند، مي توان از عمل جراحي استفاده کرد، هر چند که اين عمل خطرات زيادي به همراه دارد.
تعويض مفصل. عمل تعويض کامل مفصل يا جراحي آرتروپلاستي ميتواند به شما کمک کند تا توانايي حرکت زانو يا لگن خود را دوباره به دست آوريد. براي اين منظور، پزشک جراح مفصل آسيبديده شما را برميدارد و به جاي آن يک مفصل مصنوعي که از جنس فلز، پلاستيک يا سراميک ساخته شده است، قرار ميدهد.
نویسنده : دکتر یزدانی، متخصص طب فیزیکی
* - لطفا نظر خود را در خصوص این مقاله بیان بفرمایید: