استئونکروز زانو چیست؟ علائم سیاه شدن استخوان زانو + درمان

عواملی چون الکل، چاقی و بیماری‌های خاص مانند دیابت هم می‌توانند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این مشکل در مراحل ابتدایی ممکن است بدون علامت باشد، اما در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند به نابودی مفصل و نیاز به عمل جراحی منجر شود.

سیاه شدن استخوان زانو یا استئونکروز زانو چیست؟

سیاه شدن استخوان زانو یا استئونکروز زانو به شرایطی گفته می‌شود که در آن جریان خون به استخوان‌های زانو کاهش یافته یا قطع می‌شود. این مشکل باعث آسیب به بافت استخوانی و تخریب آن می‌شود و می‌تواند منجر به درد شدید، التهاب و محدودیت حرکتی شود. در صورت عدم درمان، استئونکروز می‌تواند به از بین رفتن مفصل و نیاز به جراحی منتهی گردد. این بیماری معمولاً به دلیل عواملی مانند آسیب‌دیدگی، مصرف داروهای خاص یا بیماری‌های زمینه‌ای بروز می‌کند.

انواع استئونکروز زانو چیست؟

استئونکروز زانو به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: استئونکروز خودبه‌خودی و استئونکروز ثانویه. این دو نوع به دلیل علل مختلفی بروز می‌کنند و می‌توانند تأثیرات متفاوتی بر روی سلامتی فرد داشته باشند.

استئونکروز خودبه‌خودی

استئونکروز خودبه‌خودی زانو (SPONK) نوعی است که بدون هیچ علت خاصی، جریان خون به استخوان‌های زانو مختل می‌شود و باعث تخریب بافت استخوانی می‌گردد. این نوع بیشتر در افراد جوان‌تر مشاهده می‌شود و علت دقیق آن هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است. معمولاً در این حالت هیچ آسیب خارجی یا بیماری زمینه‌ای وجود ندارد.

استئونکروز ثانویه

استئونکروز ثانویه به دنبال عواملی مانند آسیب‌های جسمی (مانند شکستگی استخوان زانو)، استفاده از داروهای خاص (مثل استروئیدها)، الکل، چاقی یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت رخ می‌دهد. در این نوع، جریان خون به استخوان‌های زانو به دلایل قابل شناسایی مختل می‌شود و می‌تواند به سرعت باعث تخریب استخوان‌ها گردد.

• استئونکروز خودبه خودی زانو یا SPONK
• استئونکروز ثانویه زانو

هم چنین استئونکروز پساتراتروسکوپی، فرم نادر دیگری از استئونکروز زانو است که بر روی بیماران تحت عمل جراحی زانو تاثیر می گذارد.

در استئونکروز، خونریزی و تورم بین غضروف و استخوان سابکاندرال گسترش یافته و منجر به فروپاشی بافت ها می شود. در نهایت این عمل موجب اختلال در عملکرد زانو شده و سبب بروز زانو درد می شود.

به طور کلی، زانو دومین محل شایع برای ابتلا به استئونکروز است و به مراتب کمتر از استئونکروز لگن اتفاق می افتد.  دلیل اصلی این بیماری به طور دقیق مشخص نیست، با این حال به نظر می رسد استئونکروز زانو حدود 10 درصد موارد استئونکروز را تشکیل می دهد.

فرم نوبت

علت سیاه شدن استخوان زانو چیست؟

علت به وجود آمدن هردو نوع استئونکروز زانو، یعنی استئونکروز خودبه خودی زانو و استئونکروز ثانویه، هنوز مشخص نیست. برخی تحقیقات نشان می دهد که منیسک زانو یا گوژ بودن غضروف های زانو، نقش مهمی در توسعه این بیماری دارد. این تحقیقات نشان می دهد که پارگی غضروف کرونا یا هلالی، سبب افزایش فشار و تماس شده و می تواند باعث شکستگی های نامطلوب در غصروف ها و صفحات استخوان سابکاندرال شده و سبب استئونکروز خودبه خودی زانو شود.

دلیل دیگر برای استئونکروز خودبه خودی زانو یا SPONK، می تواند وارد آمدن آسیب یا تروما باشد. معمولا زنان سالخورده که دارای پوکی استخوان هستند بیشتر از سایرین دچار این عارضه می شوند. پوکی استخوان افراد را در معرض آسیب های ترومایی و میکروارگانیسمی بیشتر قرار می دهد و می تواند سبب جمع شدن مایع در فضای مغزاستخوان شود. ادم داخلی نیز می تواند سبب ایجاد فشار در محفظه مغز استخوان شده و به نوبه خود منجر به ایسکمی و نکروز شود.

یکی دیگر از علل احتمالی، ممکن است ترازی بین عروق و استخوان سابکاندرال باشد که می تواند منجر به ایسکمی استخوانی و ادم پس از آن باشد. ادم نیز به نوبه خود منجر به افزایش فشار بین استخوانی شده، که خود می تواند گردش خون را ضعیف کرده و موجب بدتر شدن ایسکمی و نکروز شود.

گرچه علت استئونکروز ثانویه زانو نامشخص است، اما برخی عوامل می توانند موجب بروز بیشتر این عارضه شوند. مانند:

• استفاده از کورتیکواستروئید ها
• سوء مصرف الکل
• بیماری سیکل سلولی
• لوپوس ارتیماتیک سیستمیک
• بیماری barotrauma
• بیماری گوچه

استفاده از کورتیکواستروئیدها

کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که برای درمان بیماری‌های التهابی تجویز می‌شوند. استفاده طولانی‌مدت از این داروها می‌تواند به کاهش جریان خون به استخوان‌ها و در نتیجه به تخریب استخوان‌های زانو منتهی شود. مصرف مداوم استروئیدها از عوامل خطر مهم در بروز استئونکروز به شمار می‌آید.

سوء مصرف الکل

مصرف زیاد الکل می‌تواند باعث آسیب به بافت‌های استخوانی و کاهش جریان خون به استخوان‌ها شود. این امر می‌تواند منجر به استئونکروز زانو و دیگر مفاصل گردد. الکل علاوه بر آسیب به استخوان‌ها، ممکن است منجر به مشکلات کبدی و اختلال در عملکرد خونرسانی به استخوان‌ها شود.

بیماری سیکل سلولی

بیماری سیکل سلولی یک اختلال ژنتیکی است که بر نحوه تقسیم سلول‌ها تأثیر می‌گذارد. این بیماری می‌تواند به کاهش عملکرد خونرسانی به استخوان‌ها منجر شود و در نهایت موجب تخریب بافت استخوانی و بروز استئونکروز شود.

لوپوس ارتیماتیک سیستمیک

لوپوس ارتیماتیک سیستمیک یک بیماری خودایمنی است که می‌تواند موجب التهاب و آسیب به مفاصل و بافت‌های مختلف بدن شود. این بیماری می‌تواند باعث کاهش جریان خون به مفاصل و استخوان‌ها، از جمله زانو، شده و به بروز استئونکروز منتهی شود.

بیماری باروتروما (Barotrauma)

باروتروما معمولاً زمانی رخ می‌دهد که تغییرات فشار محیطی (مانند غواصی یا پرواز) به مفاصل و استخوان‌ها آسیب می‌زند. این آسیب‌ها می‌توانند باعث اختلال در جریان خون به استخوان‌ها شده و در نهایت به استئونکروز زانو منجر شوند.

بیماری گوچه

بیماری گوچه یا نقرس به دلیل تجمع اسید اوریک در بدن ایجاد می‌شود و می‌تواند موجب التهاب مفاصل شود. در صورت عدم درمان، این التهاب می‌تواند به استخوان‌ها آسیب زده و باعث بروز استئونکروز در مفاصل مختلف از جمله زانو گردد.

یکی از احتمالات دیگر برای بروز استئونکروز ثانویه زانو، قطع میکروواسکولار استخوان سابکاندرال است که می تواند سبب انفارکتوس شود. بروز این اختلالات در نهایت منجر به ادم در مغزاستخوان شده و در ترازی با گردش خون ضعیف، موجب ایسکمی و نکروز در زانو می شود.

هم چنین مکانیسمی که کورتیکواستروئیدها سبب کمک به استئونکروز می شوند نیز هنوز نامشخص است. یک فرضیه بر این است که افزایش اندازه سلول های چربی موجود در مغزاستخوان، باعث کاهش گردش خون شده و منجر به ایسکمی می شود. دیگر دلایل ممکن می تواند به علت اتئوپاتوژنز، کواگولوپاتی، آمبولی چربی و تشکیل ترومبوز باشند.

تشخیص های افتراقی

در بسیاری از موارد سیاهی استخوان سر زانو، با استئوکاندریت دیساکنس، کبودی استخوان، استئوآرتریت اولیه، استئوپنی گذرا زانو، و پز انزرین بورسیت اشتباه گرفته می شود. بنابراین شناسایی دقیق و درست استئونکروز زانو و هم چنین تمایز نوع SPONK آن و نوع ثانویه، اهمیت فراوانی در درمان آن دارد.

مشاوره رایگان

عوارض استئونکروز زانو

استئونکروز زانو می‌تواند عوارض شدیدی برای فرد ایجاد کند که در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است به کاهش کیفیت زندگی و نیاز به جراحی‌های پیچیده منتهی شود. برخی از مهم‌ترین عوارض این بیماری عبارتند از:

درد مزمن و شدید

یکی از شایع‌ترین عوارض استئونکروز زانو، درد مداوم و شدید در ناحیه زانو است که می‌تواند زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این درد به طور معمول هنگام حرکت یا فشار به زانو تشدید می‌شود و ممکن است به حالت مزمن تبدیل گردد.

محدودیت حرکتی

با پیشرفت استئونکروز زانو، ممکن است دامنه حرکتی مفصل زانو کاهش یابد. این محدودیت می‌تواند باعث مشکل در راه رفتن، ایستادن و انجام فعالیت‌های روزانه شود و فرد را مجبور به استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر کند.

تخریب مفصل زانو

اگر استئونکروز زانو درمان نشود، ممکن است استخوان‌های زانو به شدت تخریب شوند و باعث از بین رفتن عملکرد مفصل زانو گردد. این تخریب می‌تواند به تغییر شکل مفصل و حتی از دست دادن عملکرد کامل آن منجر شود.

نیاز به جراحی

در مراحل پیشرفته استئونکروز زانو، ممکن است تنها راه درمان جراحی باشد. عمل‌های جراحی مانند تعویض مفصل زانو (آرتوپلاستی) می‌تواند برای ترمیم یا جایگزینی مفصل آسیب‌دیده ضروری باشد. این عمل‌ها عوارض خاص خود را دارند و ممکن است دوره‌های بهبودی طولانی را به دنبال داشته باشند.

کاهش کیفیت زندگی

عوارض درد، محدودیت حرکت و نیاز به جراحی می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. فرد ممکن است قادر به انجام بسیاری از فعالیت‌های روزمره خود نباشد، که به کاهش استقلال و افسردگی منجر می‌شود.

تشخیص استئونکروز زانو

تشخیص بر اساس علائم بالینی و یافته های حاصل از تصویربرداری به وسیله رادیوگرافی یا دیگر روش های تصویربرداری انجام می شود. معاینه فیزیکی و بررسی سابقه کامل بیمار و بررسی عوامل بروز نیز در تشخیص استئونکروز زانو کمک می کند.

درمان استئونکروز یا سیاهی استخوان زانو

گزینه های درمان برای استئونکروز زانو، عمل جراحی و همچنین درمان های غیرفعال است. در مواردی که استئونکروز زانو در هر دونوع تشخیص داده شده اما بیمار هنوز دچار علائم چندانی نیست ، می توان بیماری را بدون نیاز به عمل جراحی درمان کرد. گزینه های درمان برای هریک از انواع استئونکروز زانو متفاوت است.

درمان استئونکروز خودبه خودی زانو

نشان داده شده است که درمان های غیرفعال برای استئونکروز خودبه خودی زانو، معمولا نتایج خوبی دارد. درمان شامل انجام اقدامات محافظه کارانه مانند کنترل وزن و استفاده از عصا برای کم کردن فشار بر زانو، استفاده از ضددرد ها و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، و فیزیوتراپی است که بر تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ تمرکز داشته و به این ترتیب می تواند فشار را از روی زانو کاهش دهد.

درمان استئونکروز ثانویه زانو

درمان های غیرفعال برای این نوع از استئونکروز معمولا نتیجه چندان مطلوبی ندارد و اکثر افراد دارای استئونکروز ثانویه زانو، در نهایت نیازمند به انجام عمل جراحی و آرتروپلاسی هستند.

درمان با عمل جراحی

بررسی روش های مربوط به حفظ مفصل در بیماران مبتلا به استئونکروز زانو نشان داده است که فشرده سازی مغزاستخوان و هسته با جراحی زانو قبل از فروپاشی آن می تواند در درمان موثر باشد.

آرتروسکوپی

دبریدمان آرتروسکوپی، روش دیگری برای درمان استئونکروز زانو است که با از بین بردن انحنا و گوژی در بیماران دارای استئونکروز خودبه خودی، که انحنا موجب بروز یا تشدید بیماری شده، سبب بهبود وضعیت بیماری می شود. البته آرتروسکوپی به خودی خود بیماری را درمان نمی کند و از نظر برخی از متخصصین بحث برانگیز است چراکه می تواند سبب فشار درونی بیشتر نیز بشود.

فشرده سازی هسته

هدف اصلی در این درمان فشرده سازی هسته برای بهبود گردش خون است. البته این روش نیازمند تحقیقات و مطالعات بیشتری برای مشاهده اثربخشی است.

آرتروپلاستی unicondylar زانو

آرتروپلاستی unicondylar زانو، معمولا در بیماران دارای استئونکروز خودبه خودی به خوبی پاسخ می دهد اما برای استئونکروز ثانویه توصیه نمی شود.

آرتروپلاستی کامل زانو

آرتروپلاستی زانو یا تعویض مفصل زانو در مراحل آخر بیماری و زمانی که علائم شدید باشند و بیماری به درمان های دیگر پاسخگو نباشد انجام می شود. آرتروپلاستی کامل زانو شامل مداخله ای برای تغییرات دژنراتیو است.

تفاوت استئونکروز زانو و نکروز آواسکولار

استئونکروز زانو و نکروز آواسکولار دو اصطلاح مرتبط با آسیب به بافت استخوانی هستند، اما تفاوت‌هایی در مفهومی که دارند وجود دارد:

استئونکروز زانو

استئونکروز زانو به طور خاص به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن استخوان زانو به دلیل کاهش یا قطع جریان خون به ناحیه‌ای از استخوان، دچار مرگ و تخریب بافتی می‌شود. این وضعیت می‌تواند به علت عواملی مانند استفاده از داروهای استروئیدی، آسیب‌دیدگی، سوء مصرف الکل، یا بیماری‌های خاص به وجود آید.

نکروز آواسکولار

نکروز آواسکولار (Avascular Necrosis) یک اصطلاح عمومی‌تر است که به مرگ بافت استخوانی به دلیل کاهش یا قطع جریان خون اطلاق می‌شود. این وضعیت می‌تواند در هر مفصلی از جمله زانو، مفصل ران، شانه و دیگر استخوان‌ها رخ دهد. در واقع، استئونکروز زانو نوعی از نکروز آواسکولار است که مخصوصاً به استخوان زانو محدود می‌شود. بنابراین، نکروز آواسکولار یک اصطلاح کلی است که شامل همه انواع نکروز استخوان به دلیل مشکلات خونرسانی می‌شود، در حالی که استئونکروز زانو به طور خاص به این مشکل در زانو اشاره دارد.

نتیجه‌گیری

استئونکروز زانو یک بیماری جدی است که می‌تواند به تخریب استخوان‌ها و کاهش عملکرد مفصل زانو منتهی شود. این بیماری به دلیل کاهش یا قطع جریان خون به استخوان‌ها رخ می‌دهد و اگر به موقع تشخیص و درمان نشود، ممکن است منجر به درد مزمن، محدودیت حرکتی و حتی نیاز به جراحی شود. عواملی مانند مصرف داروهای خاص، سوء مصرف الکل، و بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند به بروز استئونکروز زانو کمک کنند. بنابراین، تشخیص به موقع و درمان مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت مشاهده علائم این بیماری، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود و کیفیت زندگی شما حفظ گردد.

SOURCE: emedicine.medscape.com