آیا از درد مداوم در دست و مچ خود خسته شدهاید؟ اگر آرتروز دست و مچ زندگی شما را تحت تاثیر قرار داده، وقت آن رسیده که با راهکارهای مؤثر برای کاهش درد و بهبود حرکت مفاصل آشنا شوید.
در این نوشته، به شما خواهیم گفت چگونه میتوانید علائم آرتروز را شناسایی کرده و با درمانهای تخصصی، کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید.
آرتروز دست و مچ (انگشتان دست) چیست؟
آرتروز دست و مچ یک بیماری مفصلی است که به تدریج غضروفهای مفصل را تخریب میکند. غضروفها بهطور طبیعی به عنوان لایهای نرم و لغزنده در مفاصل عمل میکنند و به حرکت راحت و بدون درد کمک میکنند.
به گفته سایت: my.clevelandclinic.org
این بیماری باعث میشود که غضروف (پوشش صاف و بالشتکی در انتهای استخوانها) خراب شده و از بین برود. در نتیجه، انتهای استخوانها بدون هیچ گونه حفاظتی به هم ساییده میشوند
در آرتروز، این غضروفها فرسوده میشوند و میتوانند منجر به درد، تورم، خشکی و کاهش تحرک مفصلها شوند. این بیماری نه تنها میتواند دستها و مچها را درگیر کند، بلکه انگشتان دست هم ممکن است به طور جدی تحت تاثیر قرار بگیرند.
در مراحل پیشرفته، آرتروز میتواند انجام فعالیتهای روزمره مانند گرفتن اشیاء یا نوشتن را دشوار کند. آرتروز دست و مچ اغلب در افراد مسن دیده میشود، اما در افرادی که دچار آسیبهای قبلی یا فشار زیاد بر روی مفاصل هستند نیز ممکن است رخ دهد.
علائم آرتروز دست و مچ چیست؟
آرتروز دست به تدریج بروز پیدا میکند و ممکن است فرد ابتدا تنها درد خفیفی احساس کند که به مرور زمان تشدید میشود. علائم این بیماری میتواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد و انجام فعالیتهای روزمره را دشوار کند. در اینجا به توضیح دقیقتر علائم آرتروز دست پرداختهایم:
درد و حساسیت در مفاصل دست و انگشتان
درد مفاصل یکی از اصلیترین علائم آرتروز است. این درد ممکن است به تدریج شروع شود و با گذشت زمان بدتر شود. معمولاً درد زمانی که مفصلها حرکت میکنند یا تحت فشار قرار میگیرند، شدیدتر میشود.
به عنوان مثال، هنگام استفاده از دست برای گرفتن اشیاء یا باز و بسته کردن انگشتان، درد ممکن است تشدید شود. این درد ممکن است در طول روز به طور مداوم احساس شود یا در زمانهایی که مفصل بیشتر فعال است، تشدید شود.
تورم و قرمزی در نواحی مفصل
یکی دیگر از علائم آرتروز دست، تورم و قرمزی در اطراف مفصلها است. در زمانهایی که مفصلها تحت فشار قرار میگیرند یا بعد از فعالیتهای فیزیکی سنگین، ناحیه مفصل ممکن است متورم شود.
همچنین، این تورم میتواند باعث ایجاد احساس گرما در اطراف مفصل شود که نشانهای از التهاب است. التهاب معمولاً به دلیل آسیب به غضروف و تحریک بافتهای اطراف مفصل رخ میدهد.
سختی و خشکی مفصلها
بسیاری از افرادی که به آرتروز دست مبتلا هستند، به ویژه در ساعات اولیه صبح، از خشکی مفصلها رنج میبرند. این خشکی به این معناست که مفصلها نمیتوانند به راحتی حرکت کنند و فرد احساس میکند که دستها یا انگشتان خود را به سختی میتواند باز یا بسته کند.
این خشکی معمولاً به مدت چند دقیقه یا حتی بیشتر در ابتدا وجود دارد و سپس با حرکت و استفاده از مفاصل، بهبود مییابد. در برخی موارد، ممکن است خشکی مفصلها در طول روز نیز احساس شود، به ویژه بعد از استراحت یا خواب.
کاهش حرکت مفاصل
یکی از مهمترین علائم آرتروز دست، کاهش دامنه حرکت مفاصل است. فرد مبتلا به آرتروز ممکن است نتواند به راحتی مفاصل دست و انگشتان خود را حرکت دهد.
این کاهش حرکت میتواند باعث ایجاد محدودیتهای جدی در انجام کارهای روزمره شود. به عنوان مثال، مشکلاتی در گرفتن اشیاء، پیچاندن دست، نوشتن یا حتی انجام کارهای ظریف مانند بستن دکمهها یا استفاده از کلیدها به وجود میآید.
در مراحل پیشرفتهتر آرتروز، مفصلهای آسیبدیده به قدری دچار محدودیت حرکت میشوند که حتی فعالیتهای ساده نیز چالشبرانگیز میشوند.
صدای خشخش یا کلیک در مفصلها
در برخی از افراد مبتلا به آرتروز دست، هنگام حرکت مفصل، صدای خشخش یا کلیک شنیده میشود. این صدا به دلیل سایش استخوانها و غضروفها در هنگام حرکت مفصل است. معمولاً این صدا در نواحیای که غضروف آسیب دیده و فرسوده است، شنیده میشود. این صدا ممکن است همراه با درد یا بدون آن باشد.
آسیب به ساختارهای استخوانی
در مراحل پیشرفته آرتروز دست، ممکن است تغییراتی در ساختار استخوانها و مفصلها ایجاد شود. این تغییرات معمولاً به شکل برجستگیها یا گرههای کوچک در نواحی مفصل، به ویژه در انگشتان دست، مشاهده میشود.
این برجستگیها به نام "گرههای هِیبل" (Heberden's nodes) یا "گرههای بوچیارد" (Bouchard's nodes) شناخته میشوند و نشاندهنده آسیب به غضروف و تغییر در ساختار استخوانی هستند.
تأثیرات روانی
علائم جسمانی آرتروز دست میتواند تأثیرات روانی نیز به همراه داشته باشد. درد مزمن و محدودیت حرکتی میتواند منجر به احساس افسردگی، اضطراب و ناامیدی در فرد شود.
افرادی که از آرتروز دست رنج میبرند، ممکن است احساس کنند که توانایی انجام کارهای ساده و ضروری زندگی خود را از دست دادهاند، که این موضوع میتواند بر کیفیت زندگی اجتماعی و شغلی آنان تأثیر بگذارد.
دلایل بوجود آمدن آرتروز دست و انگشتان
آرتروز دست و مچ میتواند به دلایل مختلف و ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و فیزیولوژیکی بروز کند. این بیماری معمولاً به تدریج پیشرفت میکند و در مراحل ابتدایی ممکن است علائم آن کم باشد، اما با گذشت زمان میتواند مشکلات جدی ایجاد کند. در ادامه به بررسی عوامل مختلف بروز آرتروز در دست و انگشتان پرداختهایم:
فرسایش طبیعی غضروفها به دلیل افزایش سن
یکی از اصلیترین دلایل بروز آرتروز دست و مچ، فرسایش طبیعی غضروفها است که به طور معمول با افزایش سن اتفاق میافتد. غضروفها مانند بالشتکهایی عمل میکنند که از برخورد استخوانها به یکدیگر جلوگیری میکنند.
با گذشت زمان، غضروفها به طور طبیعی فرسوده شده و این امر موجب میشود که استخوانها در برخی مناطق مفصل بدون محافظت کافی به یکدیگر ساییده شوند. این فرآیند فرسایش باعث ایجاد درد، تورم و محدودیت حرکت در مفصلها میشود.
آسیبهای قبلی به مفصلها یا استخوانها
آسیبهای قبلی به مفاصل میتوانند به طور قابل توجهی احتمال ابتلا به آرتروز را افزایش دهند. این آسیبها میتوانند شامل ضربات، شکستگیها، یا پیچ خوردگیهای مفاصل باشند که باعث آسیب به غضروفها و بافتهای اطراف مفصل میشوند.
حتی در صورتی که آسیب به نظر جزئی برسد، میتواند به مرور زمان منجر به فرسودگی غضروفها و بروز آرتروز شود. به ویژه اگر فرد فعالیتهای سنگینی انجام دهد یا مفصل آسیبدیده تحت فشار بیشتری قرار گیرد، احتمال بروز آرتروز بیشتر خواهد بود.
عوامل ژنتیکی
ژنتیک نقش مهمی در بروز آرتروز ایفا میکند. برخی از افراد به دلیل وراثت و داشتن سابقه خانوادگی آرتروز، مستعد ابتلا به این بیماری هستند. مطالعات نشان دادهاند که افرادی که والدین یا اعضای نزدیک خانوادهشان مبتلا به آرتروز هستند، احتمال بیشتری دارد که به این بیماری دچار شوند.
این به این معناست که برخی افراد به طور طبیعی از نظر ژنتیکی دارای احتمال بالاتری برای بروز آرتروز هستند.
استفاده زیاد از مفاصل
افرادی که شغلها یا فعالیتهایی دارند که نیاز به حرکات مکرر دست یا مفاصل دارند، به دلیل فشار و تنش زیاد به مفاصل خود در معرض آرتروز قرار میگیرند.
به عنوان مثال، افرادی که مدتزمان طولانی را صرف تایپ کردن، کار با ابزارهای دستی، یا انجام فعالیتهای مشابه میکنند، ممکن است مفاصل دست و مچ آنها تحت فشار زیادی قرار بگیرد. این فشار مکرر میتواند باعث آسیب به غضروفها و در نهایت بروز آرتروز شود. همچنین ورزشکارانی که حرکات تکراری زیادی انجام میدهند، ممکن است دچار این بیماری شوند.
چاقی
اضافه وزن میتواند یک عامل خطر بزرگ برای ابتلا به آرتروز باشد، بهویژه در مفاصل تحملکننده وزن مانند زانو، مچ و کمر. وزن اضافی فشار زیادی به مفاصل وارد میکند، که میتواند باعث فرسایش غضروفها و افزایش خطر آرتروز شود.
به علاوه، چاقی به دلیل تاثیرات منفی بر روی سیستم ایمنی بدن میتواند التهاب مزمن در مفاصل ایجاد کند که این خود یکی از عوامل تسریعکننده آرتروز است. افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز در مفاصل مختلف هستند، به خصوص در نواحیای که وزن بدن بیشتر بر آنها فشار وارد میکند.
عدم تحرک کافی و ضعف عضلانی
بیتحرکی و عدم ورزش یکی از عواملی است که میتواند به بروز آرتروز کمک کند. افرادی که به مدت طولانی از فعالیتهای فیزیکی خودداری میکنند، ممکن است عضلات اطراف مفاصل ضعیف شوند و این باعث میشود که مفاصل به راحتی تحت فشار قرار گیرند.
در نتیجه، فشار اضافی بر غضروفها و بافتهای اطراف مفصل ایجاد میشود و خطر بروز آرتروز افزایش مییابد. ورزش و تمرینات فیزیکی میتواند به تقویت عضلات کمک کرده و فشار از روی مفاصل را کاهش دهد.
فعالیتهای ورزشی شدید یا آسیبهای ورزشی
برخی از ورزشها مانند فوتبال، بسکتبال یا ورزشهای رزمی که فشار زیادی به مفاصل وارد میکنند، میتوانند موجب آسیب به غضروفها و مفاصل شوند و خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهند.
این آسیبها میتوانند در اثر برخوردهای شدید، پیچخوردگیها یا فشار زیاد به مفاصل در طول زمان ایجاد شوند. ورزشکارانی که به طور مداوم در معرض آسیب به مفاصل هستند، ممکن است بیشتر از سایرین در معرض بروز آرتروز قرار گیرند.
ناتوانی در ترمیم غضروفها
به طور طبیعی بدن انسان توانایی ترمیم غضروفها را دارد، اما این فرآیند به تدریج و با افزایش سن کاهش مییابد. در افراد مبتلا به آرتروز، این توانایی کاهش یافته و غضروفها قادر به ترمیم خود نمیشوند.
در نتیجه، آسیبها به غضروفها ادامه پیدا کرده و بیماری پیشرفت میکند. این مشکل ممکن است به دلیل عدم تعادل در فرآیندهای التهابی یا تولید کلاژن و سایر مواد ضروری برای حفظ سلامت غضروفها ایجاد شود.
در چه مواردی آرتروز دست خطرناک است؟
اگر آرتروز دست و مچ به موقع درمان نشود یا درمانهای مناسب انجام نگیرد، میتواند عوارض جدی به همراه داشته باشد که نه تنها باعث درد و ناراحتی، بلکه میتواند به محدودیتهای دائمی در حرکت و عملکرد مفاصل منجر شود. این عوارض به طور جدی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر میگذارند. در اینجا به بررسی برخی از مواردی که آرتروز دست و مچ میتواند خطرناک باشد پرداختهایم:
از دست دادن عملکرد دست
یکی از خطرات جدی آرتروز دست، کاهش تدریجی دامنه حرکتی مفصل است. به دلیل تخریب غضروفها و التهاب مفصلها، فرد ممکن است نتواند مفصلهای دست یا مچ را به راحتی حرکت دهد.
این محدودیت حرکتی میتواند به تدریج شدیدتر شود و فعالیتهای روزمرهای مانند نوشتن، گرفتن اشیاء یا حتی بستن دکمهها را غیرممکن کند. در مراحل پیشرفتهتر، افراد ممکن است حتی قادر به انجام کارهای سادهای که قبلاً برایشان عادی بوده، نباشند.
این کاهش عملکرد میتواند تأثیر منفی زیادی بر استقلال فرد در زندگی روزمره بگذارد.
آسیب به اعصاب
در مواردی که آرتروز دست به مراحل پیشرفته برسد، میتواند به بافتها و اعصاب اطراف مفصل آسیب بزند. در اثر التهاب و تورم در نواحی مفصل، فشار بر اعصاب ایجاد میشود که این میتواند به درد شدید، بیحسی و ضعف در انگشتان یا سایر نواحی دست منجر شود.
این فشار ممکن است باعث ایجاد مشکلات در حس کردن یا حرکت انگشتان شود و در برخی موارد، ممکن است فرد در انجام فعالیتهای دقیق و ظریف دچار مشکل شود. در موارد شدید، فشار بر اعصاب ممکن است باعث ایجاد علائمی مانند تیر کشیدن درد یا احساس گزگز در دست شود.
تشدید درد
در صورتی که درمان آرتروز دست و مچ به موقع انجام نشود، درد میتواند به طور پیوسته افزایش یابد. این درد نه تنها در حین فعالیتهای روزمره یا هنگام استفاده از دست شدت میگیرد، بلکه ممکن است حتی در زمان استراحت هم احساس شود.
این درد مزمن میتواند باعث اختلال در خواب فرد شود و کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. در نهایت، در صورت عدم مدیریت صحیح بیماری، درد میتواند به حدی شدید شود که حتی توانایی حرکت مفصلها به طور کامل از دست برود.
عدم پاسخ به درمانهای معمولی
اگر آرتروز دست به طور مناسب درمان نشود، ممکن است به درمانهای دارویی، فیزیوتراپی یا تغییرات سبک زندگی پاسخ ندهد. در این موارد، آرتروز به مرحلهای میرسد که دیگر نمیتوان آن را تنها با دارو یا تمرینات فیزیکی مدیریت کرد و بیمار نیاز به درمانهای پیشرفتهتری خواهد داشت.
یکی از گزینههای درمانی در این موارد، جراحی است. جراحی میتواند شامل ترمیم یا تعویض مفصل آسیبدیده باشد. البته، جراحی همیشه آخرین گزینه درمانی است و فقط در صورتی که سایر درمانها مؤثر نباشند، توصیه میشود.
بهترین روشهای درمانی آرتروز مچ و انگشتان
درمان آرتروز دست و مچ به عوامل مختلفی مانند نوع و شدت بیماری، سن فرد، شرایط عمومی سلامت و سطح فعالیتهای روزمره بستگی دارد.
روشهای درمانی آرتروز معمولاً به صورت غیرجراحی شروع میشوند، اما در موارد شدید یا پیشرفته ممکن است جراحی لازم باشد. در ادامه، روشهای رایج درمانی آرتروز دست و مچ را بررسی میکنیم:
درمان دارویی:
داروها معمولاً اولین گام در درمان آرتروز دست و مچ هستند. این داروها میتوانند به کاهش درد، التهاب و سفتی مفصل کمک کنند. درمان دارویی شامل موارد زیر است:
داروهای ضد درد:
داروهایی مانند ایبوپروفن (ibuprofen) و ناپروکسن (naproxen) به طور معمول برای کاهش درد و التهاب آرتروز استفاده میشوند. این داروها از گروه داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) هستند که میتوانند درد را کاهش دهند و به تسکین علائم آرتروز کمک کنند.
داروهای ضد التهاب قویتر
در مواردی که التهاب شدیدتر است، پزشک ممکن است داروهای ضد التهاب قویتری مانند کورتیکواستروئیدها تجویز کند. این داروها معمولاً به صورت خوراکی یا تزریقی برای کاهش التهاب در مفصلها استفاده میشوند.
داروهای ضد روماتیسم
در برخی از انواع آرتروز، مانند آرتریت روماتوئید، پزشک ممکن است داروهای خاصی مانند DMARDs (Disease-Modifying Antirheumatic Drugs) یا بیولوژیکها تجویز کند که به کنترل واکنشهای ایمنی و کاهش التهاب در مفصلها کمک میکنند.
مسکنهای ضعیفتر
در صورتی که درد آرتروز شدید نباشد، داروهای مسکن ضعیفتر مانند استامینوفن (Paracetamol) میتوانند مؤثر باشند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از درمانهای اصلی و مؤثر در درمان آرتروز دست و مچ است. این درمان به تقویت عضلات اطراف مفصل و بهبود عملکرد مفصل کمک میکند. تمرینات فیزیوتراپی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
تمرینات کششی و تقویتی
این تمرینات به تقویت عضلات اطراف مفصلهای دست و مچ کمک کرده و فشار بر روی مفصلها را کاهش میدهند. تقویت عضلات میتواند حرکت مفصلها را آسانتر کند و از آسیب بیشتر جلوگیری کند.
حرکات دامنه حرکتی:
این تمرینات به حفظ و بهبود دامنه حرکت مفاصل کمک میکنند. معمولاً این تمرینات با نظارت یک فیزیوتراپ انجام میشوند تا از انجام صحیح آنها اطمینان حاصل شود.
آموزش وضعیت بدن و تکنیکهای صحیح
فیزیوتراپیستها به افراد آموزش میدهند که چگونه از مفاصل دست و مچ خود استفاده کنند تا آسیب کمتری به آنها وارد شود. این آموزشها میتواند شامل نحوه بلند کردن اشیاء یا تغییرات در نحوه نگه داشتن ابزارها باشد.
درمانهای فیزیکی دیگر
مانند گرما درمانی و سرما درمانی که میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند. همچنین، روشهایی مانند اولتراسوند درمانی یا تحریک الکتریکی عضلات نیز ممکن است استفاده شود.
تزریق مفصلی
در صورتی که داروهای خوراکی و فیزیوتراپی نتوانند به بهبود وضعیت مفصل کمک کنند، تزریق مفصلی ممکن است گزینهای مؤثر باشد. این تزریقات به طور معمول شامل دو نوع است:
تزریق استروئید
استروئیدها میتوانند به طور مؤثری التهاب مفصلها را کاهش دهند و درد را تسکین بخشند. این تزریقات به داخل مفصل آسیبدیده انجام میشوند و میتوانند برای مدت زمان معینی به کاهش علائم کمک کنند. این درمان معمولاً در مواردی که التهاب شدید است، استفاده میشود.
تزریق هیالورونیک اسید
هیالورونیک اسید یک ماده طبیعی است که در غضروفها و مایعات مفصلی وجود دارد و به حرکت نرم مفاصل کمک میکند. تزریق هیالورونیک اسید میتواند به کاهش اصطکاک و بهبود حرکت مفصل کمک کرده و درد را کاهش دهد. این درمان معمولاً در افرادی که دچار آرتروز در مراحل اولیه تا متوسط هستند، مؤثر است.
جراحی
در مواردی که درمانهای غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی و تزریقات به نتیجه نرسند، جراحی ممکن است لازم باشد. جراحی آرتروز دست و مچ معمولاً به مراحل پیشرفته بیماری مربوط میشود. انواع جراحیها عبارتند از:
آرتروسکوپی (جراحی با برشهای کوچک)
در این روش، از یک دوربین کوچک و ابزارهای جراحی برای بررسی و ترمیم مفصل آسیبدیده استفاده میشود. این روش معمولاً برای حذف بافت آسیبدیده یا برداشتن اجسام اضافی از داخل مفصل انجام میشود.
تعویض مفصل
در صورتی که غضروف مفصل به طور کامل تخریب شده باشد و سایر درمانها بیاثر باشند، تعویض مفصل (که به آن آرتروپلاستی نیز گفته میشود) ممکن است ضروری باشد. در این جراحی، مفصل آسیبدیده با یک مفصل مصنوعی جایگزین میشود که به کاهش درد و بهبود حرکت کمک میکند.
جراحی باز
در برخی موارد، جراحی باز برای ترمیم یا تقویت ساختار مفصل و استخوانهای آن مورد نیاز است. این جراحی معمولاً زمانی انجام میشود که دیگر گزینههای درمانی مؤثر نباشند.
راههای پیشگیری از آرتروز دست و مچ
برای پیشگیری از بروز آرتروز دست و مچ، اقدامات مختلفی وجود دارد که شامل:
- ورزش منظم: انجام تمرینات ورزشی برای تقویت عضلات اطراف مفصل و افزایش انعطافپذیری مفاصل میتواند به پیشگیری از آرتروز کمک کند.
- کنترل وزن: کاهش وزن اضافی میتواند فشار کمتری به مفاصل وارد کرده و احتمال بروز آرتروز را کاهش دهد.
- رعایت وضعیت صحیح بدن: وضعیت صحیح بدن هنگام انجام کارهای روزمره میتواند به جلوگیری از فشار غیرضروری به مفاصل کمک کند.
- استفاده از وسایل محافظ مفصل: استفاده از وسایلی مانند مچبند یا زانو بند هنگام انجام فعالیتهای خاص میتواند از مفاصل شما محافظت کند.
جلوگیری از بروز دوباره آرتروز دست و مچ
برای جلوگیری از بازگشت یا تشدید آرتروز، برخی اقدامات عبارتند از:
- ادامه فیزیوتراپی: انجام تمرینات فیزیوتراپی حتی پس از پایان درمان اولیه برای حفظ وضعیت مفصل و جلوگیری از عود مجدد بیماری ضروری است.
- اجتناب از حرکات تکراری: اگر شغل شما شامل حرکات مکرر دست است، سعی کنید از حرکات اضافی پرهیز کنید و به مفاصل استراحت دهید.
- استفاده از داروها و مکملها: طبق تجویز پزشک، استفاده از داروهای ضد التهابی یا مکملهای غذایی میتواند به پیشگیری از التهابهای بعدی و حفاظت از مفاصل کمک کند
جمعبندی
آرتروز دست و مچ میتواند تأثیرات زیادی بر کیفیت زندگی افراد بگذارد، اما با تشخیص به موقع و درمان مناسب میتوان از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری کرد. از روشهای درمانی مختلف مانند دارو، فیزیوتراپی، تزریق مفصلی و در موارد پیشرفتهتر جراحی میتوان برای کاهش درد و بهبود حرکت مفاصل استفاده کرد. همچنین، رعایت اقدامات پیشگیرانه مانند ورزش منظم، کنترل وزن و استفاده از وسایل محافظ میتواند از ابتلا به آرتروز یا تشدید آن جلوگیری کند.
برای دریافت مشاوره و درمان تخصصی آرتروز دست و مچ، کلینیک دکتر یزدانی با بیش از 15 سال تجربه در زمینه درمان مشکلات مفصلی و اسکلتی، بهترین گزینه برای شما است. در این کلینیک، تیم پزشکی متخصص به شما کمک میکند تا بهترین روش درمانی متناسب با وضعیت شما را پیدا کنید و به سلامت و عملکرد مفاصل خود بازگردید.