تزریق اپیدورال چیست؟
تزریق اپیدورال روشی کمتهاجمی و هدفمند برای کاهش التهاب و درد در اطراف اعصاب ستون فقرات است. در این روش، داروی ضدالتهاب به فضای اپیدورال ــ یعنی ناحیهای بین استخوان و پوشش نخاع ــ تزریق میشود تا فشار روی اعصاب کاهش پیدا کند. معمولاً زمانی از این روش استفاده میشود که درمانهای سادهتری مانند دارو یا فیزیوتراپی، تأثیر کافی نداشته باشند. انجام این درمان باید توسط بهترین متخصص ستون فقرات و طب فیزیکی انجام شود تا محل تزریق دقیق انتخاب شده و اثر درمانی بهصورت ایمن و مؤثر حاصل گردد. هدف ، کاهش دردهای تیرکشنده، گزگز و بیحسی ناشی از التهاب عصب است.
انواع روشهای تزریق اپیدورال
تزریق اپیدورال با مسیرهای متفاوت انجام میشود تا دارو دقیقاً نزدیک منبع درد برسد. انتخاب روش بر اساس الگوی علائم، تصویربرداری و هدف درمانی انجام میشود و میتواند تأثیر این درمان را بیشتر کند.
بین خاری
ورود سوزن از فضای بین زوائد خاری مهرهها انجام میشود و دارو در فضا پخش وسیعتری دارد. در دردهای منتشر کمری، پوشش دارویی خوبی میدهد و پاسخ درمانی قابلقبول ایجاد میکند.
ترانسفورامینال
مسیر ورود از سوراخ بینمهرهای نزدیک ریشهٔ عصبی هدف انتخاب میشود. دوز کم اما متمرکز تزریق میگردد تا التهاب همان ریشه کم شود و تأثیر تزریق سریعتر دیده شود. در رادیکولوپاتی یکطرفه یا سیاتیک با سطح مشخص، دقت بالایی دارد.
کودال
سوزن از سوراخ ساکرال (S4–S5) وارد میشود و دارو از پایین به فضا میرسد. وقتی اسکار بعدِ جراحی یا تنگی چندسطحی وجود دارد، این مسیر کمککننده است. در بیمارانی که مسیرهای دیگر چالشبرانگیزند، گزینهای ایمن و کاربردی محسوب میشود.
تزریق با کاتتر اپیدورال هدفمند
کاتتر نازک به فضا هدایت میشود تا دارو دقیقاً کنار ساختار ملتهب قرار گیرد. این تکنیک در چسبندگیهای پس از جراحی یا دردهای مقاوم، کنترل بیشتری میدهد. با هدایت تصویری، خطر پخش ناموثر پایینتر میرود و پاسخ بالینی بهتر میشود.
اپیدورولیز با تزریق هدفمند
در حضور چسبندگی/اسکار، از کاتتر مخصوص برای شکستن باندهای فیبری و تزریق دارو استفاده میشود. هدف، آزادسازی ریشهٔ عصب و کاهش درد تیرکشنده است. آگاهی از عوارض تزریق این درمان در این روش هم ضروری است و باید پرونده دقیق بررسی شود.
هدایت با فلوروسکوپی یا سونوگرافی
هر یک از مسیرهای بالا با تصویربرداری زنده انجام میشود تا محل سوزن و پخش دارو تأیید شود. این کار دقت را بالا میبرد و ریسکها را کم میکند. برای بسیاری از بیماران، همین هدایت تصویری عامل کلیدیِ تأثیر تزریق این درمان است.
مزایا و معایب تزریق اپیدورال
مزایا
- کاهش سریع التهاب و درد عصبی: دارو مستقیماً به محل درگیر تزریق میشود و اثر ضدالتهابی آن در مدت کوتاهی قابل احساس است.
- جلوگیری از نیاز به جراحی: در بسیاری از بیماران، تزریق اپیدورال مانع انجام عمل جراحی ستون فقرات میشود.
- بهبود کیفیت خواب و حرکت: با کاهش درد تیرکشنده، بیمار میتواند راحتتر بخوابد و فعالیت روزانه خود را انجام دهد.
- افزایش اثربخشی فیزیوتراپی: پس از کاهش درد، بدن آمادگی بهتری برای انجام تمرینهای توانبخشی پیدا میکند.
- دقت بالا با هدایت تصویربرداری: انجام تزریق تحت فلوروسکوپی یا سونوگرافی احتمال خطا را به حداقل میرساند.
- بازگشت سریع به زندگی عادی: بیشتر بیماران پس از چند روز میتوانند فعالیتهای سبک روزمره را از سر بگیرند.
معایب
- تأثیر موقت درمان: اثر تزریق ممکن است پس از چند ماه کاهش یابد و در برخی بیماران نیاز به تکرار وجود دارد.
- احتمال حساسیت به دارو: برخی افراد ممکن است به داروی تزریقی یا ماده حاجب واکنش آلرژیک نشان دهند.
- افزایش موقت قند یا فشار خون: تزریق کورتون در برخی بیماران باعث بالا رفتن موقت قند یا فشار خون میشود.
- احساس درد خفیف در محل تزریق: گاهی تا چند ساعت بعد از تزریق، درد یا سوزش خفیف طبیعی است.
- خطر نادر عفونت یا خونمردگی: با رعایت اصول استریل احتمال آن بسیار پایین است، اما صفر نیست.
به نقل از سایت: my.clevelandclinic.org
نحوه عملکرد اپیدورال بستگی به نوع مورد نیاز شما دارد.
بیحسی اپیدورال مانع از انتقال سیگنالهای درد از اعصاب نخاعی به مغز میشود . این روش به طور ایمن و موقت اعصاب را خاموش میکند. مدت زمان ماندگاری این اثر بستگی به میزان دارویی دارد که پزشک به شما میدهد.
تزریق استروئید اپیدورال، اعصاب تحریکشدهای را که باعث درد میشوند، میپوشاند. این کار تورم و فشار روی اعصاب آسیبدیده را کاهش میدهد.
مراحل تزریق اپیدورال چگونه انجام می شود؟
اپیدورال یک فرایند هدفمند و کمتهاجمی است که دارو را دقیقاً به فضا میرساند. در این روش، پزشک با تکیه بر تصویربرداری و آناتومی، مسیر سوزن را کنترل میکند تا تأثیر تزریق بهصورت کاهش التهاب و درد حاصل شود. رعایت اصول ایمنی در هر مرحله، خطر عوارض درمان را پایین میآورد و شانس موفقیت را بیشتر میکند.
ارزیابی و انتخاب پروندهٔ مناسب
شرححال، معاینه و بررسی تصویربرداری برای اطمینان از مناسب بودن تزریق انجام میشود. هدف، تعیین الگوی درد و پیشبینی تأثیر این درمان با کمترین ریسک است.
آمادگی قبل از تزریق
تنظیم داروهای رقیقکنندهٔ خون، ثبت رضایت آگاهانه . بیمار درباره احتمال عوارض مراقبتهای مختصر بعد از کار آگاه میشود.
موقعیتدهی صحیح بیمار
بیمار معمولاً در حالت دمر یا نشسته قرار میگیرد تا مسیر سوزن برای تزریق هموار باشد. وضعیت مناسب کمک میکند ورود به فضای این درمان ایمن و دقیق پیش برود.
ضدعفونی پوست و بیحسی موضعی
ناحیهٔ ورود سوزن ضدعفونی و با داروی موضعی بیحس میشود تا راحتی بیمار حفظ شود. این مرحله درد ناشی از شروع این درمان را به حداقل میرساند.
هدایت با فلوروسکوپی یا سونوگرافی
پزشک با تصویربرداری زنده مسیر سوزن را کنترل میکند تا خطا کم شود. هدایت تصویری، دقت تزریق را بالا میبرد و احتمال عوارض را کاهش میدهد.
انتخاب مسیر ورود (بینخاری، ترانسفورامینال، کودال)
بسته به محل و الگوی درد، یکی از مسیرها برگزیده میشود تا دارو نزدیکترین نقطه به عصب هدف برسد. انتخاب درست مسیر، تأثیر تزریق را تقویت میکند.
تأیید موقعیت با مادهٔ حاجب
مقدار کمی مادهٔ حاجب تزریق میشود تا پخش صحیح در فضا دیده شود. این تأیید تصویری از ورود ناخواسته به رگ یا مایع نخاعی پیشگیری میکند.
تزریق دارو (کورتیکواستروئید + بیحسکننده)
ترکیب دارویی با دوز استاندارد آرام تزریق میشود تا التهاب ریشهٔ عصب فروکش کند. این گام هستهٔ اصلی این درمان است و پاسخ ضدالتهابی را فعال میکند.
پایش کوتاهمدت پس از تزریق
علائم حیاتی و حسوحركت اندامها برای مدت کوتاه پایش میشود. در صورت پایداربودن وضعیت، بیمار همان روز مرخص میشود.
راهنمایی پس از ترخیص و برنامهٔ تمرین
توصیههای ساده برای روز تزریق و شروع تدریجی تمرینهای درمانی داده میشود. این مرحله کمک میکند تأثیر ماندگارتر شود و نیاز به دارو کمتر شود.
کدام دردها با تزریق اپیدورال درمان میشوند؟
تزریق اپیدورال بیشتر برای افرادی به کار میرود که دردشان از عصبها میآید؛ یعنی وقتی درد همراه با تیرکشیدن، گزگز یا بیحسی در دست یا پا باشد. این تزریق با کم کردن التهاب اطراف عصب، باعث میشود درد آرامتر شود و حرکت بدن راحتتر انجام بگیرد. در ادامه به مهمترین دردهایی که با انجام این درمان بهتر میشوند اشاره شده است 👇
دیسک کمر
وقتی دیسک بین مهرهها به عصب فشار میآورد و درد تا پا تیر میکشد، التهاب را کم میکند و درد سیاتیکی را پایین میآورد.
سیاتیک
در افرادی که درد از پایین کمر تا پشت پا پخش میشود، این تزریق به آرام شدن عصب سیاتیک کمک میکند و حس گزگز یا بیحسی را از بین میبرد.
تنگی کانال نخاعی
اگر موقع ایستادن یا راه رفتن پاها بیحس یا سنگین میشوند، میتواند تورم اطراف عصب را کم کند و حرکت را راحتتر کند.
دیسک گردن و درد بازو
وقتی درد از گردن به شانه یا بازو میزند، گردنی التهاب ریشههای عصبی را کاهش میدهد و باعث بهتر شدن حرکت گردن و خواب آرامتر میشود.
درد باقیمانده بعد از جراحی کمر
اگر بعد از عمل جراحی هنوز درد دارید، التهاب مانده از قبل را کم میکند و روند توانبخشی را بهتر پیش میبرد.
کمردرد مزمن با گزگز یا بیحسی
برای افرادی که مدت طولانی دچار کمردرد همراه با گزگز پا هستند، این تزریق با کاهش التهاب عصب، نیاز به قرصهای مُسکن را کمتر میکند.
درد دنبالچه
وقتی دنبالچه به خاطر التهاب دردناک میشود، میتواند درد را تسکین دهد و نشستن را راحتتر کند.
دردهای شغلی ناشی از نشستن زیاد
افرادی که ساعتها پشت میز یا در ماشین مینشینند، گاهی دچار درد و گزگز در کمر یا پا میشوند؛ این درمان التهاب اعصاب را در این نواحی کاهش میدهد.
دردهای عصبی مقاوم به دارو
وقتی داروهای معمولی دیگر جواب نمیدهند، این روش درمان راهی است که میتواند بدون جراحی، دردهای عصبی را کنترل کند.
آمادگی های قبل از تزریق اپیدورال
پیش از انجام تزریق، آگاهی از چند نکتهٔ کلیدی باعث افزایش ایمنی و بهبود نتیجه میشود. چگونه باید برای آن آماده شوند، باید چند اقدام ساده را رعایت کنند تا تأثیر تزریق به بهترین شکل دیده شود و احتمال عوارض این درمان کاهش یابد. این توصیهها از سوی پزشک پیش از انجام تزریق مرور میشوند.
- بررسی داروهای مصرفی: داروهای رقیقکنندهٔ خون یا ضدالتهاب باید با نظر پزشک موقتاً قطع یا تنظیم شوند.
- انجام آزمایشهای پایه در صورت نیاز: برای بررسی وضعیت انعقاد خون یا قند، آزمایش درخواست میشود تا تزریق بیخطر انجام شود.
- اطلاعرسانی درباره حساسیت دارویی: اگر به داروهای بیحسی یا کورتون حساسیت دارید، حتماً پزشک را در جریان بگذارید.
- پرهیز از مصرف غذا و مایعات سنگین پیش از تزریق: معمولاً توصیه میشود دو تا سه ساعت قبل از تزریق معده نیمهخالی باشد.
- پوشش راحت و بدون زیورآلات: لباس آزاد و مناسب باعث تسهیل در موقعیتدهی هنگام تزریق میشود.
- اطلاع درباره بیماریهای زمینهای: وجود دیابت، فشار خون یا مشکلات قلبی باید قبل از تزریق بررسی شود تا دوز دارو تنظیم شود.
- همراه داشتن نتیجهٔ تصویربرداری جدید: MRI یا CT تازه به پزشک کمک میکند مسیر دقیق تزریق را انتخاب کند.
- آرامش و همکاری در حین تزریق: تنفس آرام و همکاری با پزشک موجب انجام دقیقتر و کمدردتر تزریق میشود.
- برنامهریزی برای بازگشت به منزل: بهتر است پس از تزریق شخصی همراه شما باشد تا با خیال راحت به خانه برگردید.
- پرسش درباره مراقبتهای بعد از تزریق: آگاهی از اقدامات پس از تزریق به ماندگاری تأثیر این درمان کمک میکند.
عوارض تزریق اپیدورال
تزریق اپیدورال معمولاً ایمن است، اما مثل هر روش درمانی دیگر ممکن است عوارضی خفیف یا موقتی ایجاد شود. بیشتر این عوارض خودبهخود برطرف میشوند و جای نگرانی ندارند. آگاهی از این موارد کمک میکند اگر نشانهای دیدید، زودتر آن را با پزشک در میان بگذارید تا خیالتان راحت باشد.
درد یا سوزش در محل تزریق
گاهی چند ساعت بعد از تزریق، ناحیه کمی دردناک یا سفت میشود. این حالت طبیعی است و معمولاً با کمپرس سرد یا استراحت برطرف میشود.
سردرد خفیف یا احساس سنگینی سر
در بعضی افراد بهدلیل تغییر فشار مایع نخاعی، سردردی موقتی ایجاد میشود که با استراحت و نوشیدن آب بهتر میشود.
سرگیجه یا ضعف کوتاهمدت
ممکن است تا چند دقیقه بعد از تزریق احساس سبکی سر داشته باشید. نشستن یا دراز کشیدن کمک میکند این حالت زود از بین برود.
افزایش موقت قند یا فشار خون
داروهای تزریقشده ممکن است بهصورت موقت قند یا فشار خون را کمی بالا ببرند که معمولاً بدون نیاز به درمان خاصی برطرف میشود.
احساس گرما یا قرمزی در صورت و بدن
بعضی بیماران بعد از تزریق حس گرگرفتگی دارند که نشانه واکنش طبیعی بدن به دارو است و معمولاً زود از بین میرود.
واکنش آلرژیک خفیف به دارو
بهندرت ممکن است پوست کمی قرمز یا خارشدار شود. در این صورت پزشک داروهای ضدحساسیت تجویز میکند.
بیحسی یا سنگینی موقتی پاها
در چند ساعت اول ممکن است پاها کمی بیحس یا سنگین باشند. با بازگشت حس طبیعی بدن، این حالت کاملاً از بین میرود.
خونمردگی یا کبودی محل تزریق
در اثر ورود سوزن ممکن است کبودی کوچکی ایجاد شود که ظرف یکی دو روز برطرف میشود.
تشدید موقت درد قبل از بهبود
در برخی بیماران، یکی دو روز بعد از تزریق درد کمی بیشتر میشود و سپس کاهش پیدا میکند؛ این واکنش طبیعی بدن به دارو است.
عفونت سطحی پوست (خیلی نادر)
در صورت قرمزی یا تب باید فوراً به پزشک اطلاع دهید تا بررسی شود، ولی احتمال بروز آن بسیار کم است.
بیشتر این عوارض خفیف و موقتی هستند و معمولاً با نظارت پزشک متخصص ستون فقرات و طب فیزیکی هیچ نگرانی خاصی بهوجود نمیآید.
مراقبت های بعد از تزریق اپیدورال
بعد از انجام درمان، رعایت چند نکته ساده کمک میکند اثر درمان بیشتر شود و احتمال بروز عوارض کاهش پیدا کند. بدن در چند ساعت اول ممکن است کمی خسته یا بیحس باشد، بنابراین لازم است از فعالیت های سنگین خودداری شود. در ادامه مهم ترین مراقبت های بعد از درمان را میخوانید تا روند بهبودی سریع تر و ایمن تر پیش برود.
استراحت کوتاه در روز تزریق
تا چند ساعت پس از تزریق بهتر است در خانه بمانید و از رانندگی یا فعالیت زیاد خودداری کنید. این کار به بدن فرصت میدهد تا دارو در ناحیه تزریق پخش شود.
نوشیدن مایعات کافی
مصرف آب و مایعات مفید، به بدن کمک میکند دارو بهتر جذب شود و احساس ضعف یا سرگیجه کمتر شود.
خودداری از بلند کردن اجسام سنگین
تا دو روز بعد از تزریق نباید چیزی سنگین بلند کنید یا حرکات ناگهانی انجام دهید، چون ممکن است فشار به محل تزریق برگردد.
پرهیز از نشستن طولانی مدت
نشستن زیاد باعث افزایش فشار روی اعصاب کمری میشود. بهتر است هر نیم ساعت چند دقیقه راه بروید یا حالت بدن را عوض کنید.
گذاشتن کمپرس سرد در صورت درد موضعی
اگر در محل تزریق احساس درد یا گرمی داشتید، کمپرس سرد به مدت چند دقیقه میتواند التهاب را کاهش دهد.
شروع دوباره تمرین های توان بخشی با نظر پزشک
بعد از یک تا دو روز، اگر درد کاهش یافته، تمرین های کششی و فیزیوتراپی را طبق توصیه پزشک شروع کنید تا اثر درمان ماندگارتر شود.
پیگیری علائم غیر معمول
در صورت بروز تب، بی حسی طولانی یا درد شدید باید فوراً با پزشک تماس بگیرید تا وضعیت بررسی شود.
خواب کافی و تغذیه مناسب
استراحت کافی و مصرف غذاهای سبک و مغذی به ترمیم سریع تر بدن کمک میکند و باعث میشود دارو اثر بهتری بگذارد.
مدت زمان تأثیر تزریق اپیدورال
این درمان یکی از روشهای کمتهاجمی برای کاهش درد و التهاب عصب است که اثر آن بسته به شرایط بیمار متفاوت خواهد بود. بسیاری از بیماران پس از انجام این روش میپرسن تأثیر تزریق تا چه زمانی باقی میماند؟ در حالت کلی، اثر تزریق از چند هفته تا چند ماه ادامه دارد و رعایت نکات توانبخشی، میزان ماندگاری را افزایش میدهد. البته در برخی موارد، بسته به شدت التهاب و بیماری زمینهای، احتمال نیاز به تزریق مجدد نیز وجود دارد.
شروع اثر
معمولاً طی ۲۴ تا ۷۲ ساعت نخست بعد از تزریق، التهاب کاهش یافته و درد کمتر میشود. این زمان ممکن است در برخی بیماران کوتاهتر یا طولانیتر باشد.
مدت ماندگاری اثر در بیماران مختلف
در بیشتر موارد، تأثیر تزریق بین ۳ تا ۶ ماه باقی میماند و در بعضی افراد حتی طولانیتر احساس میشود. ماندگاری به نوع درد و واکنش بدن بستگی دارد.
عوامل مؤثر بر دوام اثر
رعایت مراقبتها، انجام فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی میتواند اثر درمان را افزایش دهد. در مقابل، فعالیت سنگین یا نشستن طولانی باعث کاهش ماندگاری نتیجه میشود.
تکرار تزریق در صورت بازگشت درد
اگر پس از چند ماه درد بازگردد، پزشک با بررسی وضعیت تصمیم میگیرد تزریق را تکرار کند. معمولاً بین تزریقها فاصلهٔ چند هفته تا چند ماه رعایت میشود.
چه کسانی میتوانند تزریق اپیدورال انجام دهند؟
اگر کمردرد یا درد تیرکشنده با الگوی عصبی دارید و درمان محافظهکارانه جواب نداده، این درمان میتواند گزینهٔ مناسب باشد و تأثیر تزریق بهصورت کاهش التهاب و درد دیده شود. هماهنگی یافتههای معاینه و تصویربرداری با علائم، کنترل بیماریهای زمینهای مثل دیابت و فشارخون، افرادی که قصد دارند مصرف مُسکن را کم کنند و برنامهٔ توانبخشی را شروع کنند، معمولاً از این روش سود میبرند.
چه کسانی نمیتوانند تزریق اپیدورال انجام دهند؟
وجود عفونت فعال پوستی/سیستمی، اختلال انعقادی یا مصرف تنظیمنشدهٔ رقیقکنندهها، و حساسیت شناختهشده به داروهای بیحسی، کورتون یا مادهٔ حاجب، مانع تزریق است. بیثباتی شدید ستون فقرات، علائم اورژانسی عصبی، عدمهمخوانی علائم با تصویربرداری، یا ناتوانی در همکاری حین کار، ریسک عوارض این درمان را بالا میبرد. در دیابت یا فشارخونِ کنترلنشده نیز تا رسیدن به وضعیت پایدار، انجام کار توصیه نمیشود.
تزریق اپیدورال به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
برای انجام تزریق اپیدورال، باید به پزشکی مراجعه کنید که در زمینه طب فیزیکی و توانبخشی یا فلوشیپ درد تخصص دارد. این پزشکان با ساختار دقیق ستون فقرات و مسیرهای عصبی آشنا هستند و میتوانند محل تزریق را با دقت و ایمنی بالا انجام دهند. تجربه پزشک در کار با دستگاههای تصویربرداری مثل فلوروسکوپی یا سونوگرافی، تأثیر زیادی در موفقیت درمان دارد. همچنین انتخاب کلینیکی معتبر با تجهیزات کامل و شرایط استریل، احتمال عوارض را به حداقل میرساند. همیشه قبل از تزریق، درباره سوابق پزشک و تجربه او در انجام این روش پرسوجو کنید.
هزینه تزریق اپیدورال
هزینه این روش درمان معمولاً متغیر است و به چند عامل اصلی بستگی دارد. شناخت این عوامل به شما کمک میکند تا پیش از شروع درمان، دید دقیقتری نسبت به هزینه نهایی داشته باشید. در ادامه، مهم ترین موارد مؤثر بر قیمت تزریق داروی ضدالتهاب را مرور میکنیم:
- نوع داروی تزریقی: استفاده از داروهای باکیفیتتر یا ترکیبات خاص ضدالتهاب میتواند هزینه درمان را کمی افزایش دهد، اما ماندگاری اثر آنها معمولاً بیشتر است.
- تجهیزات و روش تصویربرداری: در برخی کلینیکها تزریق زیر هدایت فلوروسکوپی یا سونوگرافی انجام میشود که دقت را بالا میبرد و هزینه را هم کمی بیشتر میکند.
- محل تزریق در ستون فقرات: تزریق در نواحی مختلف (گردن، کمر یا پایین کمر) از نظر میزان دارو و زمان انجام تفاوت دارد و همین مسئله بر قیمت نهایی اثر میگذارد.
- تعداد جلسات مورد نیاز: برخی بیماران تنها با یک تزریق بهبود مییابند، اما در برخی دیگر لازم است چند جلسه درمان تکرار شود که باعث افزایش هزینه کل میشود.
- تجربه و تخصص پزشک: مهارت پزشک در انجام تزریق اپیدورال نقش زیادی در نتیجه درمان دارد و معمولاً پزشکان متخصصتر هزینه بالاتری دریافت میکنند.
نتیجه گیری
تزریق اپیدورال با رساندن دارو به فضای ، التهاب عصب را کم میکند و بازگشت به فعالیت روزانه را سرعت میدهد. وقتی درمانهای ساده جواب نداده، این روش میتواند پلی میان درمان محافظهکارانه و جراحی باشد. برای ارزیابی پرونده و انتخاب دقیق مسیر تزریق، یک نوبت کوتاه رزرو کنید.
