علائم سکته مغزی چیست: درمان، علایم و نشانه های سکته مغزی

هنگامی که جریان خون ورودی به مغز مختل شود و اگر ضربه مغزی وارد شده جریان خون را مسدود کند یا به هر دلیلی مسدود شود، عواقب ناگواری در پی خواهد داشت و علایم سکته مغزی ظاهر می گردد. کنترل حرکت‌های بدن، ادراک، گفتار و یا سایر عملکردهای ذهنی یا بدنی مختل می‌شوند و ممکن است فرد آگاهی خود را از دست بدهد. ممکن است این اختلال به دو شکل اساسی اتفاق بیفتد. هر دوی این اختلالات، زندگی فرد را تهدید خواهند کرد. اختلال در گردش خون مغز ممکن است منجر به سکته مغزی شود.

لخته شدن خون در نزدیکی مغز

حدود سه چهارم علائم سکته‌ مغزی به دلیل انسداد رگ‌های خونی رخ می‌دهد که در پی آن از ورود خون غنی از اکسیژن به مغز جلوگیری به عمل می‌آید. این نوع اختلال، “سکته مغزی ایسکمیک”، نامیده می‌شود. که ممکن است توسط ترومبوز (لخته ثابتی که در رگ خونی شکل می‌گیرد) و یا یک آمبولی (لخته خونی که در جایی دیگر تشکیل می‌شود و طی جریان خون به مغز می‌رسد.) به وجود آید.

ممکن است این نوع سکته مغزی توسط یک حمله ایسکمیک مختصر و گذرا یا (TIA) اتفاق بیفتد. نرسیدن خون کافی به بخش‌هایی از مغز ممکن است علائم سکته مغزی را ایجاد نماید:
• بی حسی ناگهانی و یا ضعف در یک طرف بدن
• ناتوانی در صحبت کردن
• دو بینی یا تاری در یک چشم
• سرگیجه ناگهانی و یا سقوط

معمولاً این حمله 15 دقیقه یا کمتر طول می‌کشد. از آنجا که ممکن است، این نشانه‌ها از یک سکته مغزی قریب الوقوع خبر دهند، آن‌ها را جدی گرفته و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. در طول این حمله گذرا، اگر گردش خون و اکسیژن مجدداً به حالت طبیعی خود باز گردند، مغز به سرعت ترمیم شده و معمولاً از بروز آسیب‌های مغزی پایدار جلوگیری به عمل می‌آید. با این حال، در هر نوع سکته مغزی، اگر وقفه ای در جریان خون به وجود آید و زمان آن انقدر طول بکشد که سلول‌های مغز آسیب ببینند، ممکن است عوارض غیر قابل برگشتی در فرد ایجاد شود.

خونریزی در مغز

نوع دوم سکتهٔ مغزی، خونریزی مغزی است. این نوع سکته زمانی رخ می‌دهد که شخص دچار آنوریسم مغزی (اتساع رگ‌های مغز) می‌شود. همچنین نشت خون به داخل مغز در اثر رگ‌های خونی آسیب دیده و یا ملتهب نیز باعث این نوع سکته می‌شود.

در آنوریسم، دیوارهٔ شریان همانند یک بادکنک متسع می‌شود. در این حالت ممکن است سلول‌های مغز به طور مستقیم در اثر فشار ازبین بروند، یا ممکن است در اثر فشار و نرسیدن خون به ناحیه مرگ سلول‌ها اتفاق بیفتد. در این حالت معمولاً یک سردرد بسیار شدیدی در فرد ایجاد می‌شود و ممکن است در پی آن فرد هوشیاری خود را از دست بدهد. در مقابل سکته ایسکمیک مغزی که به طور کلی بیماران آن می‌توانند جان سالم به در ببرند، سکته مغزی ناشی از خونریزی شدید، تقریباً در ماه اول، حدود 40 درصد از قربانیان را به کام مرگ می‌کشاند.

چه عواملی باعث سکته می‌شوند؟

سکته مغزی ایسکمیک (ناشی از لخته خون) زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون مانع از رسیدن جریان خون به بخشی از مغز شود. به مرور زمان و طی گذر سال‌ها، در رگ‌هایی که دچار آترواسکلروز (سخت شدن رگ‌ها) هستند، پلاک‌های رسوبی تجمع کرده و قطر رگ را تنگ‌تر می‌کنند. لخته خون می‌تواند به عنوان یک پلاک مسیر رگ را مسدود کند (ترومبوز) یا به همراه پلاک‌ها و مواد دیگر در جایی غیر از مغز تشکیل شده و از طریق جریان خون به مغز بیاید (آمبولی).

لخته شدن آمبولیک خون: لخته شدن خون که در یک مکان دیگر و رسیدن آن به مغز و ایجاد آسیب را “آمبولی” می‌گویند. سکته مغزی ناشی از لخته شدن خون ممکن است زمانی رخ دهد که جریان خون آهسته شود.. برای مثال، پس از یک حمله قلبی، ممکن است بر روی دیوارهٔ قلب آسیب دیده، لخته خون (به علت کاهش سرعت جریان خون) تشکیل شود و توسط جریان خون به مغز برده شود.

یکی از علت‌های شایع لخته شدن خون، یک نوع ریتم غیر طبیعی قلبی به نام “فیبریلاسیون دهلیزی” می‌باشد. در فیبریلاسیون دهلیزی، حفره‌های بالایی قلب به سرعت و به صورت نامنظم خون را پمپاژ می‌کنند. این موضوع احتمال تشکیل لخته خون در قسمت فوقانی قلب (دهلیز) را افزایش می‌دهد، که می‌تواند از قلب جدا شده و شریان‌های مغزی را مسدود نماید.

خون ریزی: ممکن است سکته مغزی ناشی از خونریزی (یا هموراژیک)، توسط آنوریسم مغزی ایجاد شود. آنوریسم مغزی به پارگی شریان‌هایی می‌گویند که در اثر گذر زمان و به علت فشار خون بالا، در رگ‌هایی که دیواره آن‌ها ضعیف شده است پدید می‌آید. همچنین خونریزی سکته مغزی می‌تواند از وجود ناهنجاری‌های شریانی نشئت گرفته باشد. مانند گره‌های عروقی که در بعضی افراد به صورت مادرزادی وجود دارد.

عوامل خطر

عوامل زمینه ساز سکته مغزی که قابل کنترل هستند عبارت‌اند از:
• فشار خون بالا
• بیماری‌های قلبی
• کلسترول بالا (به طور خاص، LDL بالا یا کلسترول “بد”)
• چاقی
• دیابت نوع 2
• استفاده از داروهای محرک مانند آمفتامین و کوکائین
• سیگار کشیدن
• استفاده بیش از حد الکل

درمان سکته مغزی

درمان اورژانسی برای سکته مغزی ایسکمیک

درمان اورژانسی برای سکته مغزی ایسکمیک باید ظرف 4.5 ساعت از این رویداد شروع شود. سکته مغزی ایسکمیک شایع‌ترین نوع سکته مغزی است که لخته خون در مغز خون رسانی را مسدود می‌کند.

جهت درمان باید از مواد یا ابزارهای استفاده نمود که لخته خون را برطرف و جریان خون را باز نماید.

آسپرین

یکی از درمان‌های رایج‌ترین پزشکان در مواقع اضطراری سکته مغزی، استفاده از آسپرین است.

داروهای سکته مغزی

ممکن است پزشک از داروهای دیگری که به منظور برطرف کردن لخته خون طراحی شده‌اند استفاده نماید. این داروها می‌تواند از طریق یک لوله نازک (کاتتر) در شریان تزریق شوند.

کاتتر گذاری آمبولکتومی

اگر داروها نتوانند به نحو مؤثری لخته خون را برطرف نمایند، و یا اگر سکته مغزی به یک موضع خاص (حاد) محدود شده باشد، ممکن است پزشک برای دسترسی به لخته خون از یک کاتتر استفاده کرده و به صورت دستی و با ابزارهای خاص لخته را برطرف نماید.

عمل جراحی کرانیکتومی دکمپرسیو

در برخی موارد ممکن است سکته مغزی باعث ایجاد تورم شدیدی در مغز شود. در این موارد مداخله جراحی ضروری است و اگر دارو مؤثر نباشد، می‌توانند تورم را از طریق جراحی ازبین ببردند. هدف از عمل جراحی “کرانیکتومی دکمپرسیو” جلوگیری از افزایش فشار داخل جمجمه می‌باشد، زیرا این فشار می‌تواند به بخش‌های نازک مغز آسیب جدی وارد کند.

توانبخشی پس از سکته مغزی

هدف از توان‌بخشی و فیزیوتراپی سکته مغزی، بازگرداندن وی به زندگی معمول و عملکردهای او قبل از سکته مغزی می‌باشد. موفقیت این هدف به میزان سلامت قبلی بیمار و شدت سکته مغزی بستگی دارد.

در کلینیک توانبخشی دکتر یزدانی ممکن است هفته‌ها و ماه‌ها فرایند درمان توسط تیم مجرب درمانی پیگیری شود. متخصصین طب فیزیکی، کاردرمانی و آسیب شناسان گفتاری در طی همکاری تنگاتنگ با متخصصین حرفه‌ای به درمان بیماران اهتمام می‌ورزند. اگر شما دچار سکته مغزی شده‌اید و نیاز به توانبخشی دارید با کلینیک ما تماس بگیرید. پزشکان ما بر اساس شرایط شما، برنامه درمانی شما را تنظیم خواهند کرد.

برخی از فرایندهای درمانی فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی  برای جلوگیری از عوارض تهدید کننده صورت می‌پذیرند. به عنوان مثال، ممکن است آسیب شناسان گفتار درمانی بروی اختلالات بلع بیمار کار کنند تا از بروز پنومونی آسپیراسیون (التهاب‌های ریوی) جلوگیری به عمل آورند. ممکن است درمانگران طب فیزیکی با استفاده از فیزیوتراپی سکته مغزی بر قدرت و تعادل افراد تمرکز کنند تا از افتادن آن‌ها جلوگیری به عمل آورند. ممکن است متخصصین کاردرمانی راه کارهایی را به بیمار ارائه دهند که او بتواند و فعالیت های روزمره خود را از سر بگیرد مانند انجام بهداشت فردی و پخت و پز در آشپز خانه. ممکن است لازم باشد افرادی که حمله‌های شدید مغزی را تجربه کرده‌اند قبل از آن‌که به خانه باز گردند مدتی در یک بیمارستان یا کلینیک توان‌بخشی بستری شوند. متأسفانه، برخی از بیماران آن‌چنان دچار سکته مغزی می‌شوند که این فرصت را از دست خواهند داد.

مقالات مرتبط زیر را مطالعه فرمایید:

بیماری پارکینسون چیست؟

درمان فلج مغزی چیست؟

بیماری ام اس