ورم زیر زانو چیست؟
ورم زیر زانو زمانی اتفاق می‌افتد که مایع اضافی در بافت های پایین زانو جمع شود و باعث برجستگی، درد یا محدودیت حرکتی شود. این وضعیت معمولاً به دلیل التهاب بافت‌ها، آسیب دیدگی تاندون‌ها، کشیدگی عضلات یا مشکلات مفصلی ایجاد می‌شود. بسیاری از افراد این ورم را هنگام فعالیت زیاد، پس از ایستادن طولانی یا حتی بعد از وارد شدن فشار ناگهانی تجربه می‌کنند. تورم ممکن است خفیف باشد یا شدت بیشتری پیدا کند که روی راه رفتن و خم و‌راست کردن زانو اثر بگذارد. برای انتخاب بهترین روش‌های درمان ورم زیر زانو لازم است علت اصلی آن به درستی تشخیص داده شود تا مسیر درمانی سریع تر و دقیق تر پیش برود.
علت ورم زیر زانو چیست؟
ورم زیر زانو معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که یکی از بافت های اطراف مفصل دچار التهاب، تحریک یا فشار بیش ازحد شود. این تغییرات باعث تجمع مایع و ایجاد برجستگی یا احساس سنگینی در پایین زانو می‌شود. شناخت علت های مختلف کمک می‌کند مسیر درمان دقیق‌تر انتخاب شود و روند بهبود سریع تر پیش برود؛ درست مانند زمانی که در درمان پا پرانتزی در بزرگسالان نیاز است علت اصلی مشکل شناسایی شود تا بهترین روش اصلاحی انتخاب شود.
التهاب بافت‌های اطراف زانو
وقتی بافت های نرم اطراف زانو ملتهب می‌شوند، مایع بیشتری در این ناحیه جمع می‌شود و تورم مشخصی در زیر زانو ایجاد می‌کند. این حالت می‌تواند بعد از فعالیت زیاد، راه رفتن طولانی یا فشار ناگهانی اتفاق بیفتد. اگر التهاب کنترل نشود، ورم شدت بیشتری پیدا می‌کند و حرکت دادن زانو سخت می‌شود.
آسیب دیدگی تاندون‌ها یا رباط‌ها
هر نوع کشیدگی، پیچ خوردگی یا ضربه مستقیم به زانو می تواند باعث جمع شدن مایع در زیر زانو شود. این نوع آسیب‌ها معمولاً با درد هنگام خم کردن پا یا فشار آوردن به زانو همراه هستند. گاهی فرد متوجه آسیب نمی‌شود، اما چند ساعت بعد ورم ظاهر می‌شود که نشان می‌دهد بافت ها نیاز به ترمیم دارند.
تجمع مایع مفصلی
در برخی شرایط، بدن مایع بیشتری در مفصل زانو تولید می‌کند که بخشی از آن در ناحیه زیر زانو جمع می‌شود. این حالت می‌تواند به دلیل تحریک مفصل، استفاده زیاد از زانو یا حتی تغییرات ساده در الگوی حرکت ایجاد شود. اگر حجم مایع زیاد شود، بزرگ تر و دردناک تر به نظر می‌رسد.
فشار مکرر روی مفصل زانو
تکرار حرکات سنگین مثل بالا رفتن از پله، کارهای ایستاده طولانی یا فعالیت ورزشی نامنظم می‌تواند فشار اضافی به مفصل وارد کند. این فشار باعث ایجاد التهاب و در نهایت تورم در ناحیه زیر زانو می‌شود. افرادی که کارهای فیزیکی انجام می‌دهند یا اضافه وزن دارند بیشتر دچار این مشکل می‌شوند.
مشکلات گردش خون در پا
وقتی خون به خوبی در ناحیه پایین پا جریان پیدا نمی کند، مایع در بافت‌ها گیر می‌کند و باعث تورم می‌شود. این نوع ورم معمولاً در پایان روز یا بعد از نشستن طولانی مدت بیشتر حس می‌شود. اگر گردش خون مختل باشد، علاوه بر آن، احساس سنگینی و سفتی هم ایجاد می‌شود.
علائم ورم زیر زانو
وقتی ورم زیر زانو ایجاد می‌شود، معمولاً چند نشانه واضح همراه آن دیده می‌شود که کمک می کند متوجه شویم مشکل فقط یک فشار ساده است یا نیاز به بررسی تخصصی دارد. شدت علائم بسته به علت، سن فرد و میزان فعالیت روزانه متفاوت است. توجه به این علائم باعث می‌شود درمان سریع تر و دقیق تر انجام شود.
- تورم قابل‌مشاهده: برجستگی یا باد کردگی در ناحیه پایین زانو که معمولاً با لمس کردن مشخص تر می‌شود.
- درد هنگام حرکت‌دادن زانو: درد در زمان راه رفتن، خم کردن پا یا فشار آوردن به مفصل.
- احساس سنگینی یا سفتی: ناحیه زیر زانو خشک، سفت یا سنگین حس می‌شود و حرکت را محدود می‌کند.
- گرمی یا حساسیت به لمس: پوست ناحیه زیر زانو کمی گرم تر از اطراف است و لمس آن ناراحتی ایجاد می‌کند.
- کاهش دامنه حرکتی: خم کردن یا صاف کردن کامل زانو سخت تر از حالت طبیعی می‌شود.
روش‌های تشخیص ورم زیر زانو
برای فهمیدن این که ورم زیر زانو دقیقاً از چه چیزی ایجاد شده، لازم است زانو به صورت دقیق بررسی شود. تشخیص درست کمک می‌کند درمان بی هدف انجام نشود و مشکل سریع‌تر برطرف شود. پزشک با ترکیب معاینه، بررسی سابقه و چند تست ساده می‌تواند علت اصلی ورم را مشخص کند.
- معاینهٔ فیزیکی: پزشک ناحیه زیر زانو را لمس می‌کند، میزان ورم را می‌سنجد و حرکت دادن زانو را بررسی می‌کند.
- بررسی سابقهٔ درد و فعالیت‌ها: اطلاعاتی مثل نوع فعالیت، زمان شروع ورم و عادت های حرکتی کمک می کند علت دقیق تر مشخص شود.
- تصویربرداری با ام‌آرآی یا عکس ساده: این تصاویر نشان می‌دهند که بافت‌ها، تاندون ها یا مفصل مشکلی دارند یا خیر.
- سونوگرافی ناحیه زانو: برای بررسی مایع اضافه و التهاب بافت‌های نرم استفاده می‌شود و اطلاعات دقیقی می‌دهد.
- آزمایش خون در موارد خاص: اگر احتمال عفونت یا بیماری التهابی باشد، آزمایش خون کمک می کند مشکل سریع تر مشخص شود.
راه‌های درمان ورم زیر زانو
برای کاهش ورم معمولاً لازم است ترکیبی از روش های خانگی، درمانی و اصلاح عادات روزانه استفاده شود. انتخاب بهترین روش به علت ورم، شدت درد و شرایط حرکتی فرد بستگی دارد. درمان درست، ورم را سریع تر کاهش می‌دهد و به برگشتن عملکرد طبیعی زانو کمک می‌کند.
استراحت و کاهش فشار روی زانو
وقتی فشار روزانه روی مفصل کمتر شود، بافت‌های ملتهب فرصت ترمیم پیدا می‌کنند و ورم به تدریج کاهش می‌یابد. در این مدت باید از فعالیت‌هایی مثل بالا رفتن از پله یا ایستادن طولانی پرهیز شود. حتی راه رفتن زیاد هم می‌تواند ورم را بیشتر کند و روند بهبود را کند کند.
استفاده از یخ
کمپرس سرد التهاب را به صورت قابل توجهی کاهش می‌دهد و جریان خون را در ناحیه آرام تر می‌کند. این کار کمک می‌کند ورم در ساعات اولیه پایین بیاید و درد کمتر شود. معمولاً گذاشتن یخ هر بار ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، چند مرتبه در روز کافی است.
بالا نگه‌داشتن پا
وقتی پا کمی بالاتر از سطح قلب قرار بگیرد، مایع اضافی از قسمت ورم کرده خارج می‌شود و تجمع آن کمتر می‌شود. این کار باعث می‌شود احساس سنگینی زیر زانو کم شود و پوست ناحیه کشیدگی کمتری داشته باشد. بالا نگه داشتن پا به خصوص در پایان روز مؤثرتر است.
استفاده از بانداژ یا کشِ طبی
باندکشی ملایم کمک می‌کند از جمع شدن دوباره مایع در زیر زانو جلوگیری شود و تورم کنترل شود. البته باند باید طوری بسته شود که نه خیلی سفت باشد و نه باعث گرفتگی جریان خون شود. این کار علاوه بر کنترل ورم، احساس ثبات بیشتری در زانو ایجاد می‌کند.
داروهای ضدالتهاب ساده
داروهایی مثل مسکن های معمولی می‌توانند التهاب را کم کنند و درد زیر زانو را کاهش دهند. کاهش التهاب کمک می‌کند فرد راحت تر راه برود و وزن روی زانو فشار کمتری وارد کند. البته این داروها باید به صورت محدود و با توجه به شرایط بدنی مصرف شوند.
فیزیوتراپی و تمرین‌های تقویتی
تمرین‌های مخصوص فیزیوتراپی عضلات اطراف زانو را قوی تر می‌کنند و از فشار بیش از حد روی مفصل جلوگیری می‌کنند. این تمرین ها باعث می‌شوند گردش خون بهتر شود و مایع اضافی سریع تر جذب شود. در مواردی که ورم تکراری باشد، فیزیوتراپی بهترین راه برای جلوگیری از برگشت آن است.
اصلاح فعالیت‌های روزانه
بعضی عادت ها مثل نشستن طولانی مدت، استفاده نادرست از پله یا حرکات تکراری باعث تشدید ورم می‌شوند. با اصلاح این رفتارها، فشار زیادی از روی مفصل برداشته می‌شود و زانو فرصت بازسازی پیدا می‌کند. این تغییرات ساده اما مؤثر، جلوی برگشت دوباره ورم را هم می‌گیرد.
تزریق ضدالتهاب در موارد شدید
وقتی ورم شدید باشد یا به درمان های اولیه پاسخ ندهد، ممکن است پزشک تزریق ضدالتهاب را پیشنهاد کند. این تزریق دقیقاً در نقطه‌ای انجام می‌شود که التهاب شدیدتر است و به‌سرعت تورم را کم می‌کند. معمولاً اثر آن چند روز بعد قابل مشاهده است و حرکت زانو راحت‌تر می‌شود.
درمان خانگی ورم زیر زانو
برای کاهش ورم زیر زانو در خانه، چند روش ساده و مناسب وجود دارد که می‌توانند التهاب را کمتر کنند و درد را تا حد خوبی کاهش دهند. این روش‌ها معمولاً برای موارد خفیف تا متوسط کاربرد دارند و باعث می‌شوند حرکت‌دادن زانو راحت‌تر شود. رعایت چند نکته ساده در خانه می‌تواند تا زمان مراجعه به پزشک وضعیت را بهتر کند.
کمپرس سرد
یخ التهاب را کم می‌کند و تورم را سریع تر پایین می‌آورد. استفاده از یخ هر بار چند دقیقه کمک می‌کند ناحیه زیر زانو آرام شود.
بالا نگه‌داشتن پا
قرار دادن پا روی یک بالش باعث می‌شود مایع اضافی از ناحیه ورم کرده خارج شود. این کار احساس سنگینی زیر زانو را هم کمتر می‌کند.
کاهش فعالیت‌های سنگین
کم کردن فشار روزانه روی زانو فرصت ترمیم به بافت ها می‌دهد. در این مدت بهتر است از بالا رفتن از پله و راه رفتن زیاد پرهیز شود.
استفاده از باند کشی
باندکشی ملایم کمک می‌کند ورم بیشتر نشود و احساس ثبات بیشتری به زانو می‌دهد. البته باند نباید خیلی سفت بسته شود که جریان خون را محدود کند.
ماساژ ملایم اطراف زانو
ماساژ آرام باعث بهتر شدن گردش خون و کاهش گرفتگی های اطراف زانو می‌شود. این کار فشار روی ناحیه زیر زانو را کمتر می‌کند.
مصرف مایعات کافی
نوشیدن آب کافی باعث می‌شود بدن بهتر التهاب را کنترل کند و تورم زودتر کاهش پیدا کند. کمبود آب می‌تواند باعث تشدید خشکی و درد شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر ورم زیر زانو بعد از چند روز مراقبت خانگی کمتر نشود یا حتی بیشتر شود، بهتر است توسط متخصص بررسی شود. وقتی درد همراه با ناتوانی در راه رفتن، قفل‌شدن زانو یا بی‌ثباتی مفصل باشد، احتمال وجود آسیب جدی تر وجود دارد. اگر ورم با گرمی، قرمزی یا تب همراه شود، ممکن است نشانه یک التهاب شدید یا عفونت باشد. در شرایطی که زانو بعد از ضربه ناگهانی سریع ورم کند، مراجعه فوری ضروری است. همچنین افرادی که ورم های تکراری دارند بهتر است برای جلوگیری از آسیب های آینده، علت دقیق را با معاینه پزشک مشخص کنند.
نتیجه گیری
وقتی ورم زیر زانو طولانی شود یا همراه با درد و محدودیت حرکتی باشد، یعنی مفصل تحت‌فشار است و باید زودتر رسیدگی شود. تشخیص به‌موقع از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری می‌کند و روند درمان را سریع‌تر پیش می‌برد. اگر علائم تکرار شد یا با مراقبت‌های خانگی بهتر نشد، مراجعه به متخصص بهترین انتخاب است.
