ورم زانو: علت و درمان سریع ورم زانو پای راست و چپ

ورم زانو: علت و درمان سریع ورم زانو پای راست و چپ

ورم زانو مشکلی شایع است که به دلیل تجمع مایع در مفصل زانو یا اطراف آن ایجاد می شود. این عارضه معمولاَ ‹آب آوردن زانو› یا ‹ پلورال مفصل زانو› نامیده می شود. ورم زانو می تواند به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود و ممکن است حرکت پا را محدود کرده و راه رفتن را دشوار سازد.

ورم زانو عمدتا پس از آسیب دیدگی زانو ایجاد می شود، اما گاها دلیل مشخصی ندارد و در نتیجه مشکل مداوم زانو بوجود می آید.

علت ها و دلایل ورم زانو

---

زانو دارای یک کپسولِ مفصلی است که مانند کیسه‌ای کل مفصل را دربر می‌گیرد. این کپسول، مایعِ سینوویال را در خود نگه می‌دارد؛ مایعی که مفصل را تغذیه می‌کند و لغزندگیِ حرکت را بالا می‌برد، بنابراین مفصلِ زانو نرم و بی‌اصطکاک حرکت می‌کند. وقتی تولید یا تجمع این مایع زیاد شود، «افیوژن» رخ می‌دهد و ورم زانو و گاهی دردِ پشتِ زانو ظاهر می‌شود. در برخی بیماران، به‌ویژه وقتی تورم رو به پایین گسترش پیدا می‌کند، باید به «علت ورم پای چپ از زانو به پایین» هم فکر کرد؛ یعنی منشأ ممکن است در خودِ زانو باشد اما تظاهر، تا ساق امتداد پیدا کند.

الف) خونریزی در مفصل: که با نام همارتروز شناخته می شود. این عارضه معمولا به دلیل آسیب دیدگی ایجاد می شود و در نهایت (در طی چند دقیقه) موجب ورم زانو می شود.

ب) تجمع مایع سینوویال: که با نام ‹آب آوردن زانو› یا ‹ پلورال مفصل زانو› شناخته می شود. این نوع ورم زانو به طور تدریجی ایجاد می شود و بسته به مقدار ان می تواند هر از چند گاهی بهبود یابد و دوباره ایجاد شود.

ورم زانو معمولاَ به صورت یکی از چهار شکل زیر ایجاد می شود:

1. ورم سریع: که بلافاصله پس از آسیب دیدگی ایجاد می شود.
2. ورم با وقفه: که ساعت ها پس از آسیب دیدگی ایجاد می شود.
3. ورم تدریجی: که بدون وجود اسیب دیدگی ایجاد شده و اغلب در حال نوسان است.
4. ورم سریع: که کاملاَ ناگهانی و بدون وجود هیچ نوع اسیب دیدگی ایجاد می شود.

ورم سریع پس از آسیب دیدگی

ورم سریع زانو که بلافاصله دقایقی پس از آسیب دیدگی ایجاد می شود، معمولا به دلیل همارتروز بوده یعنی زمانیکه خون در مفصل جمع می شود. آنچه اتفاق می افتد آن است که ساختاری در زانو آسیب می بیند و شروع به خونریزی می کند و باعث فشار آمدن به مفصل می شود. در این صورت زانو احساس تنش و درد شدیدی خواهد داشت و دچار کبودی می شود. ورم زانو ناشی از همارتروز، سه دلیل اصلی دارد که عبارتند از:

1. پارگی رباط: زمانیکه یک رباط قطع می شود (کاملاَ پاره می شود). این شایع ترین علت است و معمولا شامل پارگی رباط قدامی می شود.
2. پارگی منیسک : پارگی لبه بیرونی پوشش غضروفی زانو که می تواند منجر به صدا دادن زانو شود
3. شکستگی استخوان: شکستگی یکی از استخوان های زانو

ورم با تأخیر زانو پس از آسیب دیدگی

اگر ورم زانو چند ساعت یا چند روز پس از آسیب دیدگی ایجاد شود، احتمال اینکه به دلیل افزایش مایع سینوویالی در مفصل ، پلورال زانو، باشد بسیار زیاد است. این اتفاق زمانی می افتد که چیزی درون زانو آسیب دیده باشد و این آسیب دیدگی باعث اذیت شدن زانو و در نهایت افزایش مایع سینوویالی می شود. میزان ورم زانو متغیر است اما به اندازه همارتروز نبوده و زانو معمولاَ احساس تنش نمی کند.

پارگی منیسک (غضروف زانو) اغلب چند روز پس از آسیب دیدگی اولیه زانو، منجر به کیست زانو و ورم زانو می شود.

شایع ترین علل پلورال مفصل زانو عبارتند از:

1. پارگی منیسک : پارگی لبه بیرونی پوشش غضروفی زانو (بخش داخلی منیسک دارای جریان خون ضعیفی است بنابراین در زمان اسیب دیدگی خیلی دچار خونریزی نمی شود.)

1. پیچ خوردگی زانو: زمانیکه رباط بیش از حد کش بیاید به تعداد کمی از بافت ها آسیب می رساندن، اما خود سالم باقی می ماند.

ورم تدریجی بدون وجود آسیب دیدگی

ورم زانو که به طور تدریجی اتفاق می افتد بیش از اینکه نشانه وجود آسیب دیدگی باشد، معمولاَ نشانه وجود بیماری زمینه ای زانو است. میزان مایع زانو کم و زیاد می شود و مقدار آن متغیر است. معمولا فقط مقدار خفیف تا متوسطی از تورم ایجاد می شود.

آرتروز زانو شایع ترین دلیل ورم تدریجی زانو است ، و اغلب به آن ‹آب آوردن زانو› می گویند.

ورم سریع زانو بدون وجود آسیب دیدگی

شایع ترین علل این نوع عارضه عبارتند از:

عفونت: عفونت ها در مایع تولید شده در مفصل ایجاد می شود و به ورم زانو منجر می شود. این نوع عفونت ها معمولا پس از جراحی یا بریدگی های عمیق ایجاد می شوند، اما گاهی عفونتی که در بدن وجود دارد به مفصل شما سرایت می کند. برای بدن دشوار است که با عفونت مفصل مبارزه کند، بنابراین گاهی به جراحی نیاز است.

نقرس: سطح بالای اسید اوریک (که به عنوان بخشی از فرایند گوارش تولید می شود) باعث ایجاد بلورهایی تیز و سوزنی شکل در مفاصل می شود که به التهاب و آب آوردن زانو منتهی می شود. این مشکل معمولاَ با رژیم غذایی مناسب و دارو درمان می شود.

دیگر دلایل ورم زانو

معمولا ورم زانو در داخل مفصل زانو باقی می ماند زیرا کپسول مفصل همانند یک مانع عمل کرده و مانع خروج مایع درون مفصل می شود. با این وجود، ورم زانو میتواند در خارج از کپسول مفصلی نیز رخ دهد که در این صورت به آن تورم خارج مفصلی گویند. موارد زیر از شایع ترین انواع تورم خارج مفصلی هستند:

• آماس کیسه های مفصلی: بورس کیسه های کوچک پر از مایعی هستند که به منظور کاهش اصطکاک زانو بین استخوان ها و بافت های نرم قرار گرفته اند. اگر دچار اصطکاک بیش از حد شوند، متورم خواهند شد. در این صورت به جای تورم کل زانو، کیسه های تورمی ایجاد خواهد شد. تورم در جلوی کپسول زانو معمولا به دلیل آماس کیسه های مفصلی جلوی کشکک ایجاد می شود.

• هماتوم: ترومای بلانت دربافت های نرم اطراف زانو می تواند باعث خونریزی شود. خون در اطراف عضلات جمع می شود، توده سفتی را ایجاد کرده و سبب خشک شدن زانو می شود.

علل نادر تورم زانو

دررفتگی و انحراف کشکک زانو: کشکک معمولا در شیاری در مقابل زانو به شکل لغزنده قرار دارد، اما یک مصدومیت قوی می تواند آن را خارج کرده و به پهلوها براند و در نتیجه زانو متورم شود.

زانوی دونده: سوزش تاندون پاتلا می تواند به تورم خفیف، سوختن و داغ شدن زانو منجرشود.

تومور: تومورهای مختلفی وجود دارند که میتوانند علت ورم زانو باشند .

ترومبوز ورید عمقی (DVT): لخته خون دریکی از وریدهای عمقی است که عمدتا در پا ایجاد می شود. آنها معمولا دردناک، سوزان و قرمز بوده و اکثرا پس از استراحت طولانی در بستر، جراحی یا سفر هوایی اتفاق می افتند. ترومبوز ورید عمقی به درمان فوری نیاز دارد، بنابراین اگر شک کردید که ممکن است به این عارضه دچار باشید سریعاَ به پزشک خود مراجعه کنید.

همارتروز خود به خودی: خونریزی ناگهانی درون مفصلی درکسی که با مشکل لخته شدن خون مواجه است یا از رقیق کننده های خونی نظیر وارفارین استفاده می کند، دیده می شود.

علت ورم بغل زانو

ورم بغل زانو وقتی رخ می‌دهد که یکی از ساختارهای سمتِ خارجی یا داخلیِ زانو دچار التهاب، آسیب یا اضافه‌بار شود.محلِ دقیق تورم سرنخ مهمی از علت می‌دهد؛ «ورم بغل زانو» بیرونی بیشتر با بافت‌های لترال و «ورم بغل زانو» داخلی با تاندون‌ها و بورس‌های همان سمت مرتبط است.شدتِ درد، احساس گیرکردن، صدای تق‌تق و محدودیتِ خم‌و‌راست‌کردن، به افتراق آسیب رباطی، منیسک یا تاندونی کمک می‌کند.اگر ورم بغل زانو پس از ضربه، همراه تب یا با قرمزی و گرمی پوست باشد، ارزیابی تخصصی فوری لازم است.

علل شایع «ورم بغل زانو» (سمت بیرونی)

التهاب باند ایلیوتیبیال (ITB Syndrome)

اصطکاک باند ایلیوتیبیال روی کندیل خارجیِ ران در دویدن یا نشستن طولانی، باعث درد و ورم بغل زانو در سمتِ بیرونی می‌شود.کوتاهی ITB و ضعف گلوتِ مدیوس از عوامل اصلی‌اند و با اصلاح تکنیک و تمرین تقویتی، علائم فروکش می‌کند.یخ، کاهش حجم تمرین و کشش کنترل‌شده در روزهای اول کمک‌کننده است.

پارگی یا کیست منیسک خارجی

چرخش ناگهانی زانو روی پای ثابت می‌تواند منیسک خارجی را درگیر کند و ورم بغل زانو با حسِ گیرکردن ایجاد شود.گاهی کیستِ پارامنیسک در لبهٔ خارجی به‌صورت تودهٔ نرم لمس می‌شود و با فعالیت بزرگ‌تر می‌شود.تصویر‌برداری و در مراحل غیرحاد، توان‌بخشیِ هدفمندِ چهارسر و گلوت در اولویت قرار می‌گیرد.

آسیب رباط جانبی خارجی (LCL Sprain)

پیچ‌خوردگی با نیروهای وارده از سمت داخل، رباط جانبی خارجی را می‌کِشد و تورم موضعی می‌دهد.درجهٔ کشیدگی از خفیف تا پارگی کامل متغیر است و بی‌ثباتیِ لترال می‌تواند راه‌رفتن را مشکل کند.آتلِ کوتاه‌مدت، کنترل ورم و تقویت تدریجی برای بازگشت ایمن ضروری است.

آرتروز کمپارتمنت خارجی زانو

فرسایش غضروفیِ سمت بیرونی با درد تدریجی و ورم بغل زانو همراه می‌شود و بالا‌رفتن از پله را سخت می‌کند.بدشکلی والگوس فشار لترال را بیشتر می‌کند و سفتی صبحگاهی شایع است.کاهش وزن، تمرین تقویتیِ چهارسر و گلوت و تزریق‌های هدفمند می‌تواند درد را کم کند.

بورسیت فیبولا یا بورس‌های لترال

التهاب بورس‌های کوچک اطراف سرِ فیبولا یا کوندیل خارجی با لمس دردناک و ورم موضعی بروز می‌کند.اصطکاک تکراری، فشار مستقیم یا عادات کاری طولانی‌مدت از علل محتمل است.استراحت نسبی، یخ و در موارد مقاوم، تزریقِ هدایت‌شده گزینه‌های نخست‌اند.

علل شایع «ورم بغل زانو» (سمت داخلی)

بورسیت غازِ آنسِرین (Pes Anserine Bursitis)

درد و ورم بغل زانو در سمتِ داخل و کمی پایینِ خط مفصل با لمس حساس می‌شود.چاقی، دیابت و تمرین‌های پله‌ای بدون آمادگی، ریسک را بالا می‌برند.یخ، کشش همسترینگ/اداکتور و اصلاح بار تمرین معمولاً کافی است.

آسیب رباط جانبی داخلی (MCL Sprain)

ضربه از سمت بیرون زانو، رباط داخلی را می‌کِشد و ورم خط مفصل داخلی ایجاد می‌کند.در درجات خفیف، بی‌ثباتی کم است اما درد در چرخش و بریدن جهت تشدید می‌شود.بریسِ محافظ، کنترل التهاب و تقویت هدفمند، مسیر بازتوانی را هموار می‌کند.

پارگی منیسک داخلی

چرخش با زانوی نیمه‌خم می‌تواند منیسک داخلی را آسیب بزند و ورم بغل زانوِ داخلی با قفل‌شدگی گذرا همراه شود.در معاینه، تست‌های منیسک درد را بازتولید می‌کنند و در MRI الگوی پارگی مشخص می‌شود.در اغلب موارد، برنامهٔ تقویتی و تعادلیِ دقیق پیش از هر تصمیم تهاجمی امتحان می‌شود.

سایر علل که می‌توانند «ورم بغل زانو» بدهند

تروما/هماتوم نرم‌تنسجی

ضربهٔ مستقیم به کنارهٔ زانو خون‌مردگی و تورم موضعی می‌دهد؛ یخ و بالا‌نگه‌داشتن مفید است.اگر دامنهٔ حرکت به‌ شدت کم شد یا درد شبانه داشتی، بررسی تکمیلی لازم است.

نقرس یا شبه‌نقرس (کریستالی)

رسوب کریستال‌ها التهاب ناگهانی با تورمِ گرم و قرمز ایجاد می‌کند که می‌تواند کنارهٔ زانو را درگیر کند.رژیم، دارو و کنترل بیماری زمینه‌ای در کنار توان‌بخشیِ محافظه‌کارانه توصیه می‌شود.

عفونت مفصل یا بورس

تب، گرمی، قرمزی و درد ضربانی همراه با ورم بغل زانو علائم هشدار عفونت است.این حالت اورژانسی محسوب می‌شود و نیاز به ارزیابی فوری دارد.

درمان ورم زانو

درمان ورم زانو به علت تورم بستگی دارد، اما شایع تری روش های کاهش تورم زانو و درمان زانو درد عبارتند از:

1. یخ: برای کند کردن سرعت جریان خون و بنابراین کاهش تورم و درد مورد استفاده قرار می گیرد.
2. فشرده سازی: میتوان از بانداژهای لوله ای و زانو بندها برای فشرده کردن زانو استفاده کرد. این کار به کاهش تورم کمک می کند.
3. دارو: ممکن است برای کاهش تورم زانو، داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب نظیر ایبوپروفن تجویز شوند.
4. آسپیراسیون: می توان آب زانو را با سوزن تخلیه کرد، البته این کار توسط پزشک انجام می شود. اما گاهی زانو دوباره آب می آورد.
5. تزریق کورتیزون: کورتیزون یک هورمون استروئیدی است که سیستم ایمنی بدن را سرکوب میکند و باعث کاهش التهاب و دردمی شود.
6. بالا نگه داشتن: بالا نگه داشتن زانو تاسطح قلب می تواند به درمان ورم زانو کمک کند، زیرا نیروی گرانش باعث جذب مایع داخل زانو می شود.
7. استراحت: کاهش سطح فعالیت به برداشتن فشار مضاعف از زانو کمک میکند، در این صورت ورم زانو کاهش می یابد؛ در غیر این صورت زانو همواره اذیت خواهد شد

در صورتی که مطالب بالا مورد توجهتان قرار گرفت، مقالات مکمل زیر را نیز مطالعه فرمایید: