پروتز لگن چیست؟
تعویض مفصل آسیب دیده با مفصل مصنوعی در بیمارانی است که مفصل لگن به شدت آسیب دیده است. پروتز لگن شامل قسمت های اصلی ساخته شده از کبالت کروم یا تیتانیوم و متشکل از اتصالات پلاستیکی ، فلزی یا سرامیکی است که در آنجا به آنها می پیوندند.
پروتز لگن به دو طریق می تواند به استخوان وصل شود. در بیماران مسن که کیفیت استخوان آنها خوب نیست ، پروتز با فیلری بنام سیمان استخوان بر روی استخوان ثابت می شود. به این نوع پروتز، پروتز لگن سیمانی گفته می شود. در بیماران جوان تر که از کیفیت استخوانی خوبی دارند ، پروتزهای پوشانده شده با ماده متخلخل بسیار محکم در استخوان قرار داده می شوند و سپس استخوان بدن از طریق منافذ روی پروتز ثابت می شوند. به این نوع پروتز، پروتز بدون سیمان گفته می شود.
انواع پروتز لگن
جراحی پروتز لگن یکی از رایجترین جراحیها برای درمان مشکلات مفصل لگن است. این عمل معمولاً در بیمارانی انجام میشود که به دلیل بیماریهایی مانند آرتروز یا شکستگیهای شدید، نیاز به تعویض مفصل دارند. پروتز لگن میتواند از مواد مختلفی ساخته شود و به روشهای گوناگونی به استخوان متصل شود. در این مقاله، به بررسی انواع پروتز لگن و ویژگیهای آنها میپردازیم.
پروتز لگن سیمانی
پروتزهای سیمانی به گونهای طراحی شدهاند که با استفاده از مادهای به نام سیمان استخوان به استخوان لگن متصل میشوند. این نوع پروتز معمولاً برای بیماران مسنتر که کیفیت استخوان آنها کاهش یافته است، مناسب است. سیمان استخوان به عنوان چسب عمل کرده و پروتز را در جای خود ثابت میکند.
ویژگیها:
- مناسب برای بیماران مسن با استخوانهای ضعیفتر
- طول عمر مناسب، اما نیاز به توجه بیشتری دارد
- پروتز به راحتی به استخوان متصل میشود و زمان جراحی کوتاهتر است
پروتز لگن بدون سیمان
این نوع پروتز برای بیمارانی که استخوانهای آنها کیفیت بهتری دارند، استفاده میشود. پروتز بدون سیمان از مواد خاصی مانند تیتانیوم و کبالت-کروم ساخته میشود که دارای منافذی است که اجازه میدهد استخوان به آنها رشد کرده و به طور طبیعی به پروتز متصل شود.
ویژگیها:
- مناسب برای بیماران جوانتر یا افرادی با استخوانهای قویتر
- اتصال محکمتر به استخوان با استفاده از رشد طبیعی استخوان به داخل منافذ پروتز
- عمر طولانیتر نسبت به پروتز سیمانی
پروتز لگن سرامیکی-فلزی
پروتزهای ترکیبی که از سرامیک و فلز ساخته میشوند، به طور خاص برای کاهش اصطکاک و بهبود حرکت مفصل طراحی شدهاند. این پروتزها به دلیل استفاده از مواد سرامیکی در سطح مفصل، اصطکاک کمتری دارند و عمر طولانیتری دارند.
ویژگیها:
- کاهش اصطکاک و افزایش راحتی در حرکت
- مناسب برای بیمارانی که به دنبال پروتز با عمر طولانی هستند
- مقاومت بالاتر در برابر سایش
پروتز لگن سرامیکی-سرامیکی
در این نوع پروتز، هر دو قسمت مفصل لگن از سرامیک ساخته میشوند. این ترکیب باعث میشود که سایش کمتری ایجاد شود و مفصل حرکت نرمتری داشته باشد. این پروتز برای افرادی که به دنبال عملکرد بهینه و عمر طولانیتر هستند، مناسب است.
ویژگیها:
- کاهش اصطکاک و سایش
- عمر بسیار طولانی
- مناسب برای بیمارانی که به دقت به نحوه عملکرد پروتز اهمیت میدهند
پروتز لگن سهقسمتی
پروتزهای سهقسمتی شامل سه قطعه اصلی هستند: قسمت فیمورال، قسمت استابولار (حفره مفصل) و قسمت اتصال. این نوع پروتزها به گونهای طراحی شدهاند که به راحتی قابل تنظیم و تطبیق هستند و برای جراحیهای پیچیدهتر مناسب میباشند.
ویژگیها:
- تطبیقپذیری بیشتر با استخوان بیمار
- مناسب برای بیمارانی که نیاز به جراحی پیچیدهتری دارند
- کاهش میزان جابجایی مفصل و بهبود دامنه حرکتی
پروتز کامل لگن برای چه افرادی مناسب است؟
در بیمارانی که به دلیل آرتریت مفاصل لگن ، دررفتگی مفصل لگن ، شکستگی یا اختلال عروق آسیب دیده روش های درمانی دیگر (داروها ، فیزیوتراپی ، تزریق داخل مفصلی ، استفاده از عصا) مفید نبوده، پروتز لگن انجام می شود.
پروتز لگن در موارد درد شدید ، محدودیت حرکات و در موارد کوتاه مدت که از فعالیت های روزمره زندگی جلوگیری می کند ، بهترین گزینه درمانی است. بهتر است بیمار بالای 60 سال باشد ، اما در صورت لزوم ممکن است برای بیماران جوان نیز اعمال شود (مثلاً آرتریت روماتوئید).
آیا پروتز لگن ماندگار است؟
قطعاتی که پروتز کامل لگن را تشکیل می دهند به دلیل اصطکاک ناشی از حرکات در طی زمان از بین می روند. پروتزها در برابر قطعات فلزی و پلاستیکی که در معرض ساییدگی قرار گرفته اند و بسیار کوچک و قابل مشاهده نیستند ، از استخوانی که به آنها متصل شده اند ، جدا می شوند. این منجر به شل شدن دردناک پروتز می شود. طول عمر پروتزهای لگن ، که با استفاده از تکنیک های جراحی مناسب و طرح های مدرن پروتز ساخته می شود ، امروزه تا 20-15 سال است. انتظار می رود این زمان در پروتزهای لگن رابط سرامیکی و فلزی تازه توسعه یافته طولانی تر باشد. اضافه وزن و فعالیت های تکراری باعث افزایش سایش و کوتاه شدن عمر پروتز می شود. پروتزهای شل شده می توانند در اکثر بیماران با یک عمل جراحی دوم برداشته شوند و دوباره با پروتز لگن جایگزین شوند ، اما عمل جراحی دوم دشوارتر است ، نیاز به استفاده از پروتزهای بزرگ تر دارد و عمر پروتز دوم به اندازه اولی نیست.
جراحی پروتز لگن چگونه انجام می شود؟
پروتز کامل لگن می تواند تحت بیهوشی عمومی یا اپیدورال (بی حسی) انجام شود. عمل جراحی حدود 2 ساعت طول می کشد. از پمپ های درد داخل وریدی یا اپیدورال برای جلوگیری از درد بعد از عمل استفاده می شود. برای خونی که در طی و بعد از عمل از دست رفته می توان از طریق ورید خون تزریق کرد. در چند روز اول ، یک بالش V شکل می تواند بین پاهای شما قرار گیرد. تمرینات تنفسی بعد از جداسازی شروع می شوند. روز بعد از عمل سرپا می ایستید.
می توانید مسافت های کوتاه را با استفاده از واکر یا عصا قدم بزنید. از آنجا که نشستن در جاهای کم ارتفاع راحت نیست ، بنابراین باید در بیمارستان و خانه از دستگاه های بالابر توالت استفاده کنید. مطابق با توصیه های متخصص ، ممکن است لازم باشد از دادن بار کامل بر روی پای عمل شده برای مدت زمانی خاص خودداری کنید. پس از ترخیص ، انجام تمریناتی که به شما در خانه توصیه می شود بسیار مهم است. برای جلوگیری از ایجاد لخته های خون در پاها، ممکن است لازم باشد از داروهای رقیق کننده خون استفاده کنید.
بعد از جراحی از انجام چه کار هایی پرهیز کنیم؟
بعد از جراحی پروتز لگن، رعایت دستورالعملهای پزشکی برای بهبودی سریع و جلوگیری از عوارض بسیار مهم است. برخی از حرکات و رفتارهایی که به نظر بیضرر میآیند، میتوانند باعث بروز مشکلاتی مانند جابجایی پروتز یا طولانی شدن روند بهبودی شوند. در این مقاله، به اشتباهات رایج بعد از جراحی پروتز لگن پرداخته و نکاتی را برای مراقبت بهتر از خودتان ارائه میدهیم.
در ادامه به مواردی اشاره میشود که پس از جراحی پروتز لگن نباید انجام دهید:
- حداقل 8 هفته پا را روی پای دیگر نگذارید: این کار ممکن است به مفصل آسیب بزند و روند بهبودی را کند کند.
- در حالی که نشستهاید برای برداشتن چیزی از زمین به جلو خم نشوید: خم شدن بیش از حد فشار زیادی به مفصل وارد میکند.
- زانوهای خود را همعرض باسن بالا نکشید: این حرکت میتواند باعث ایجاد تنش در مفصل جدید شود.
- در توالت ایرانی ننشینید: این نوع نشستن فشار زیادی به مفصلها وارد میکند.
- در هنگام نشستن و ایستادن بیش از حد به جلو خم نشوید: خم شدن بیش از حد میتواند موجب جابجایی پروتز شود.
با رعایت این نکات، میتوانید روند بهبودی خود را تسریع کنید و از مشکلات احتمالی جلوگیری نمایید.
عوارض بعد از جراحی پروتز لگن
بعد از جراحی پروتز لگن، رعایت نکات مراقبتی و پیگیری دقیق توصیههای پزشک برای کاهش خطر عوارض ضروری است. اگرچه بسیاری از بیماران بعد از عمل بهبود خوبی دارند، اما برخی مشکلات ممکن است رخ دهند که نیاز به توجه فوری دارند. در این مقاله، به بررسی عوارض شایع بعد از جراحی پروتز لگن و راههای پیشگیری از آنها میپردازیم.
عوارض پس از پروتز کامل لگن به شرح زیر است:
لخته شدن خون در رگها (ترومبوز ورید عمقی)
این عارضه به دلیل کند شدن جریان خون در پاها پس از عمل رخ میدهد. برای پیشگیری، از داروهای رقیقکننده خون و استفاده از جوراب واریسی کمک گرفته میشود.
عفونت پروتز
التهاب پروتز بین 0.1 تا 1.5 درصد احتمال دارد. عفونتهای دیگر بدن، مانند عفونت دستگاه ادراری یا دندان، میتواند خطر عفونت پروتز را افزایش دهد. در صورت بروز عفونت، ممکن است نیاز به جراحی مجدد برای برداشتن پروتز باشد.
عوارض نادر پس از پروتز لگن:
شکستگی پروتز یا اجزای آن
در برخی موارد نادر، پروتز ممکن است دچار شکستگی شود یا اتصال بین اجزای مختلف آن شل شود.
جابجایی پروتز
یکی دیگر از عوارضی که میتواند رخ دهد، جابجایی پروتز لگن است. این مشکل معمولاً زمانی اتفاق میافتد که بیمار بعد از عمل به طور نادرست از پا استفاده کند.
مشکلات عصبی یا عروقی
در موارد بسیار نادر، ممکن است عصبها یا رگهای خونی آسیب ببینند که میتواند منجر به درد، بیحسی یا ضعف در پا شود.
مشکلات در ترمیم زخم
برخی بیماران ممکن است با مشکلاتی در بهبود زخم یا عفونتهای سطحی مواجه شوند.
نابرابری طول پا
بعد از عمل، گاهی ممکن است تفاوت طولی بین دو پا به وجود آید که نیاز به درمان و اصلاح دارد.
محدودیت در حرکات
بعضی بیماران ممکن است از حرکت دادن مفصل لگن به طور کامل یا انجام برخی فعالیتها محدود شوند.
راه های جلوگیری از عفونت بعد از پروتز لگن چه باید کرد؟
حتی با وجود اینکه احتمال عفونت بعد از جراحی پروتز لگن کم است، ولی این خطر هنوز وجود دارد که باکتریهایی که وارد جریان خون میشوند، به پروتز لگن برسند و باعث عفونت شوند. این نوع عفونتها میتوانند مشکلساز شده و نیاز به درمانهای پیچیدهتری داشته باشند. برای کاهش این خطر، رعایت نکات پیشگیرانه ضروری است.
در صورتی که طی دو سال اول بعد از جراحی پروتز لگن، قرار است تحت عمل جراحی دیگری مانند کشیدن دندان، درمان کانال ریشه یا سایر جراحیهای دستگاه ادراری قرار بگیرید، حتماً باید از آنتیبیوتیک استفاده کنید. مصرف آنتیبیوتیک یک ساعت قبل از این نوع اقدامات، بهویژه زمانی که احتمال ورود باکتری به خون وجود دارد، بسیار اهمیت دارد.
برای اطمینان از دوز و مدت مصرف آنتیبیوتیک، بهتر است که با متخصص خود مشورت کنید و دستورالعملهای دقیق او را دنبال کنید. این اقدامات میتوانند به طور مؤثری از بروز عفونتهای خطرناک در پروتز لگن جلوگیری کنند.
جمع بندی
پروتز کامل لگن جراحی است که در آن مفصل آسیبدیده لگن با مفصل مصنوعی جایگزین میشود. این عمل به منظور کاهش درد و بهبود حرکت بیمار انجام میشود و معمولاً برای افرادی که دچار آرتروز یا آسیبهای شدید به مفصل هستند، توصیه میشود.
در کلینیک دکتر امیرحسین یزدانی، با استفاده از روشهای نوین و تیم متخصص، خدمات متنوعی مانند فیزیوتراپی، طب سوزنی، تزریقهای درمانی و توانبخشی پیشرفته برای درمان مشکلات مفصلی ارائه میشود. تیم پزشکی با تجربه این کلینیک در ارائه خدمات جراحی و توانبخشی پیشرفته، به بیماران کمک میکنند تا روند درمانی مؤثری را تجربه کنند.