دلایل بروز بورسیت شانه چیست؟
بورسیت شانه می‌تواند در اثر مجموعه‌ای از عوامل فیزیکی، حرکتی و حتی التهابی ایجاد شود. حرکات تکراری بازو، به‌ویژه در ورزشکاران یا کارگرانی که دائم دست خود را بالای سر می‌برند، از شایع‌ترین دلایل بروز التهاب بورس شانه است. همچنین وارد شدن ضربه مستقیم به شانه یا سقوط روی دست می‌تواند باعث تحریک و التهاب ناگهانی بورس شود. از سوی دیگر، وضعیت نادرست بدن هنگام نشستن یا خوابیدن و ضعف عضلات اطراف شانه نیز فشار مداومی ایجاد می‌کند که در طول زمان به بورسیت منجر میشود. در برخی بیماران، آرتروز شانه یا رسوب کلسیم در تاندون‌ها هم می‌تواند زمینه‌ساز این التهاب باشد. شناخت علت دقیق برای انتخاب بهترین روش درمان بسیار حیاتی است.
انواع بورسیت شانه
بورسیت شانه همیشه در یک نقطه اتفاق نمی‌افتد و بسته به محل التهاب، می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. شناخت نوع دقیق بورسیت برای انتخاب روش درمان و تمرین‌های مناسب اهمیت زیادی دارد، چون هر نوع از این التهاب بخش متفاوتی از مفصل شانه را درگیر می‌کند. در ادامه با مهم‌ترین انواع آشنا می‌شوید:
بورسیت زیرآکرومیال
شایع ترین نوع است که معمولاً در اثر حرکات بالای سر یا فشار زیاد بر عضلات روتاتور کاف به‌وجود می‌آید و باعث درد هنگام بالا آوردن دست میشود.
بورسیت زیر دلتوئید
در این نوع، التهاب در زیر عضله دلتوئید ایجاد میشود و درد بیشتر در قسمت خارجی شانه احساس می‌گردد، به‌ویژه هنگام بالا بردن بازو.
بورسیت ساب‌اسکاپولار
التهاب در بورس زیر عضله زیرکتفی (ساب‌اسکاپولار) اتفاق می‌افتد و معمولاً باعث درد در جلوی شانه و محدودیت حرکت در چرخش داخلی بازو میشود.
بورسیت ساب کروکوئید
نوعی کمتر شایع است که در زیر زائده‌ای به‌نام کوراکوئید رخ می‌دهد و بیشتر با درد در قسمت جلویی و عمقی شانه همراه است.
دلایل بروز بورسیت شانه چیست؟
بورسیت شانه معمولاً در اثر ترکیبی از عوامل حرکتی، التهابی و ساختاری ایجاد میشود. این مشکل زمانی بروز می‌کند که بافت‌های نرم اطراف مفصل تحت فشار مداوم قرار گرفته یا حرکات نادرست تکرار شوند. گاهی هم یک آسیب ناگهانی یا وضعیت اشتباه بدن در کار و خواب باعث میشود بورس‌های شانه ملتهب و دردناک شوند. در ادامه به مهم‌ترین دلایل اشاره شده است:
حرکات تکراری و فشار بیش از حد
انجام فعالیت‌هایی مثل نقاشی، شانه زدن مو یا ورزش‌هایی مانند تنیس و شنا که بازو مرتب بالا می‌رود، باعث سایش مکرر بورس و ایجاد التهاب در بافت میشود. این نوع التهاب بورسیت شانه در افرادی که شغلشان شامل حرکات تکراری است بسیار رایج است.
ضربه مستقیم یا آسیب ناگهانی
وارد شدن ضربه شدید به شانه در اثر سقوط، تصادف یا بلند کردن جسم سنگین، می‌تواند موجب پارگی خفیف بافت‌های اطراف بورس و شروع التهاب شود. این آسیب‌ها اغلب باعث درد ناگهانی و محدودیت حرکت در همان لحظه می‌شوند.
وضعیت نادرست بدن هنگام نشستن یا خوابیدن
نشستن طولانی با شانه‌های افتاده یا خوابیدن روی یک سمت بدن فشار غیرطبیعی بر بورس‌ها وارد می‌کند. این وضعیت اگر تکرار شود، به تدریج باعث التهاب و شروع بورسیت شانه میشود.
بیماری‌های زمینه‌ای و التهاب مزمن
برخی بیماری‌ها مثل آرتروز شانه، رماتیسم یا تجمع کلسیم در تاندون‌ها می‌توانند تحریک مداوم بورس را به‌دنبال داشته باشند. در این شرایط، حتی فعالیت‌های معمول روزمره هم باعث تشدید التهاب و درد می‌شوند.
ضعف عضلات اطراف شانه
وقتی عضلات حمایت‌کننده مفصل (به‌ویژه عضلات روتاتور کاف) ضعیف باشند، کنترل حرکتی شانه کاهش یافته و فشار بیشتری بر بورس‌ها وارد میشود. این عامل در افرادی که فعالیت فیزیکی کمی دارند، بسیار شایع است.
علائم و نشانه‌های بورسیت شانه چیست؟
معمولاً با درد و التهاب شروع میشود و به‌تدریج بر عملکرد طبیعی مفصل تأثیر می‌گذارد. شدت علائم ممکن است از ناراحتی خفیف هنگام حرکت تا درد مداوم حتی در حالت استراحت متفاوت باشد. در مراحل اولیه، بیشتر افراد احساس سوزش یا فشار در قسمت بالای شانه دارند که به مرور می‌تواند به بازو یا گردن هم منتشر شود. شناخت زودهنگام علائم بورسیت شانه باعث میشود درمان سریع‌تر آغاز شود و از پیشرفت التهاب جلوگیری گردد. در ادامه، مهم‌ترین نشانه‌های این عارضه را مرور می‌کنیم:
درد در ناحیه شانه هنگام حرکت یا استراحت
درد معمولاً هنگام بالا آوردن دست، بستن دکمه لباس یا دراز کشیدن روی شانه افزایش پیدا می‌کند. گاهی درد در شب شدیدتر میشود و خواب بیمار را مختل می‌کند.
تورم و التهاب موضعی
تجمع مایع در بورس باعث ورم خفیف یا برجستگی در قسمت بالایی یا جلویی شانه میشود. این تورم در لمس حساس است و با فشار بیشتر احساس ناراحتی ایجاد می‌کند.
محدودیت حرکتی مفصل
به‌دلیل التهاب و درد، دامنه حرکتی شانه کاهش می‌یابد و حرکات ساده مثل شانه کردن مو یا برداشتن وسیله از قفسه دشوار میشود. این علامت یکی از نشانه‌های واضح التهاب بورس است.
احساس گرما یا قرمزی در پوست اطراف شانه
وقتی التهاب بورس زیاد میشود، پوست روی مفصل کمی گرم‌تر یا قرمزتر از حالت معمول به نظر می‌رسد که نشانه التهاب فعال است.
احساس صدا یا ساییدگی هنگام حرکت
در برخی بیماران، حرکت شانه با صدایی شبیه تق‌تق همراه است که به علت اصطکاک بین بافت‌های ملتهب و استخوان‌ها رخ می‌دهد.
ضعف عضلانی و خستگی سریع
به‌دلیل درد و کم‌تحرکی، عضلات اطراف مفصل ضعیف می‌شوند و فرد حتی در کارهای روزمره هم احساس خستگی می‌کند.
اگر هر یک از این علائم بیش از چند روز ادامه پیدا کند، مراجعه به پزشک متخصص طب فیزیکی ضروری است. زیرا تشخیص دقیق بورسیت شانه و شروع درمان زودهنگام، از پیشرفت التهاب و آسیب دائمی به مفصل جلوگیری می‌کند.
بورسیت شانه چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص دقیق برای انتخاب بهترین روش درمان اهمیت زیادی دارد، زیرا علائم آن می‌تواند با مشکلات دیگری مانند تاندونیت یا پارگی روتاتور کاف اشتباه گرفته شود. پزشک متخصص طب فیزیکی با بررسی دقیق سابقه بیمار، معاینه بدنی و در صورت نیاز انجام آزمایش‌های تصویربرداری، نوع التهاب را مشخص می‌کند. در ادامه مهم‌ترین روش‌های تشخیص بورسیت شانه معرفی شده‌اند:
معاینه فیزیکی
پزشک با لمس نواحی مختلف شانه، بررسی دامنه حرکت و انجام تست‌های عملکردی، محل التهاب و میزان محدودیت حرکتی را ارزیابی می‌کند. این مرحله اولین و مهم‌ترین گام در تشخیص التهاب بورسیت شانه است.
سونوگرافی شانه
با استفاده از امواج صوتی، پزشک می‌تواند وضعیت بافت نرم و میزان مایع در بورس را مشاهده کند. این روش دقیق و غیرتهاجمی است و التهاب را به‌خوبی نشان می‌دهد.
MRI (تصویربرداری با تشدید مغناطیسی)
در مواردی که تشخیص با سونوگرافی کافی نباشد، از MRI برای مشاهده جزئیات عضلات، تاندون‌ها و بورس استفاده میشود. این روش تفاوت بین بورسیت و پارگی بافتی را مشخص می‌کند.
تزریق تشخیصی
در برخی موارد، پزشک مقدار کمی داروی بی‌حسی در ناحیه بورس تزریق می‌کند. اگر درد کاهش یابد، تشخیص بورسیت شانه تأیید میشود.
آزمایش خون
در شرایط خاص که احتمال عفونت یا التهاب سیستمیک وجود داشته باشد، آزمایش خون برای بررسی علائم التهابی انجام میشود.
تشخیص زودهنگام بورسیت شانه کمک می‌کند درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و تمرین‌درمانی سریع‌تر آغاز شوند و بیمار از عوارض مزمن پیشگیری کند.
بورسیت شانه با چه روش‌هایی درمان میشود؟
درمان بورسیت شانه معمولاً بدون جراحی و با روش‌های غیرتهاجمی آغاز میشود. هدف اصلی درمان، کاهش التهاب، برطرف کردن درد و بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل است. انتخاب روش درمان بستگی به شدت التهاب، مدت‌زمان درد و شرایط جسمی بیمار دارد. در کلینیک‌های تخصصی طب فیزیکی، درمان‌ها به‌صورت مرحله‌به‌مرحله انجام میشود تا هم التهاب کنترل گردد و هم از بازگشت مجدد آن جلوگیری شود. در ادامه مؤثرترین روش‌های درمان معرفی شده‌اند:
استراحت و کاهش فعالیت دردزا: در مراحل اولیه، استراحت دادن به شانه و پرهیز از حرکات تکراری یا بالای سر، فشار روی بورس را کم کرده و التهاب را کاهش می‌دهد. این کار از گسترش درد جلوگیری می‌کند.
استفاده از کمپرس سرد
گذاشتن یخ روی ناحیه دردناک در فواصل منظم، یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای کاهش تورم و التهاب بورس شانه است. این روش به‌ویژه در ۴۸ ساعت اول بروز درد بسیار مؤثر است.
داروهای ضدالتهاب
داروهای غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند التهاب را مهار کرده و درد را کاهش دهند. مصرف آن‌ها باید طبق تجویز پزشک انجام شود تا از عوارض گوارشی پیشگیری گردد.
فیزیوتراپی تخصصی
فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین درمان‌های بورسیت شانه است. تمرینات کششی و تقویتی تحت نظر متخصص طب فیزیکی، به بازسازی عملکرد مفصل کمک کرده و دامنه حرکتی را افزایش می‌دهد. روش‌هایی مانند اولتراسوندتراپی، لیزر درمانی و تحریک الکتریکی نیز برای کاهش التهاب استفاده می‌شوند.
تزریق کورتون یا PRP
در مواردی که التهاب شدید است یا به درمان‌های اولیه پاسخ نمی‌دهد، تزریق داروهای ضدالتهاب یا پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) می‌تواند التهاب مزمن را کاهش داده و ترمیم بافتی را سرعت بخشد.
تمرینات اصلاحی و آموزش وضعیت بدن
در فیزیوتراپی، بیمار یاد می‌گیرد چگونه حرکات روزمره یا ورزشی را اصلاح کند تا فشار روی مفصل کم شود. اصلاح وضعیت بدن و افزایش قدرت عضلات اطراف شانه نقش کلیدی در جلوگیری از عود مجدد بورسیت دارد.
درمان‌های کم‌تهاجمی
در برخی بیماران، روش‌هایی مانند الکتروتراپی، سوزن‌خشک (Dry Needling) یا شاک‌ویوتراپی برای تحریک ترمیم بافتی و کاهش التهاب مزمن به کار می‌رود.
در اکثر موارد، با ترکیب این روش‌ها، بیمار طی چند هفته تا چند ماه بهبود پیدا می‌کند و نیازی به جراحی وجود ندارد. البته درمان خانگی بدون ارزیابی پزشک می‌تواند روند بهبودی را به تأخیر بیندازد. برای همین، مراجعه به متخصص طب فیزیکی بهترین راه برای درمان اصولی بورسیت شانه است.
راهکارهای پیشگیری از التهاب بورس
پیشگیری از التهاب بورسیت شانه بسیار ساده‌تر از درمان آن است. رعایت چند نکته کاربردی در فعالیت‌های روزمره می‌تواند از التهاب بورس و بروز دردهای مزمن جلوگیری کند. با اصلاح عادت‌های حرکتی و تقویت عضلات شانه، می‌توان فشار وارد بر مفصل را کاهش داد و عملکرد طبیعی آن را حفظ کرد. مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری عبارت‌اند از:
- گرم‌کردن بدن پیش از شروع فعالیت‌های ورزشی
- انجام حرکات کششی سبک برای عضلات شانه و گردن
- پرهیز از حرکات تکراری بازو بالای سر
- استفاده از تکنیک‌های صحیح هنگام بلند کردن اجسام
- رعایت وضعیت مناسب بدن هنگام نشستن و خوابیدن
- تقویت عضلات شانه با تمرینات منظم
- استراحت کافی بین فعالیت‌های سنگین
- مراجعه به فیزیوتراپیست برای اصلاح الگوهای حرکتی
نتیجه گیری
بورسیت شانه اگر به‌موقع شناسایی و درمان شود، کاملاً قابل کنترل است. درمان‌های تخصصی مانند فیزیوتراپی، تمرین‌درمانی و اصلاح الگوی حرکتی می‌توانند التهاب را کاهش داده و عملکرد شانه را بازیابی کنند. اگر درد یا تورم شانه بیش از چند روز ادامه دارد، بهتر است با متخصص طب فیزیکی مشورت کنید تا با روش‌های غیرجراحی و دقیق، روند درمان آغاز شود. برای ارزیابی تخصصی می‌توانید با کلینیک دکتر امیرحسین یزدانی تماس بگیرید و برنامه درمانی متناسب با شرایط خود دریافت کنید.
