فرایند حرکت مفصل شانه
روتاتور کاف یا به زبان ساده و قابل فهم: "عضلات نگهدارنده شانه" از چهار عضله تشکیل شده که به پایداری و حرکت مفصل شانه کمک می‌کنند. هر یک از این عضلات یا همگی آن و تاندون‌هایی که این عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند ممکن است به خاطر صدمات حاد، استفاده بیش از حد در طولانی مدت یا فرایند تدریجی پیری دچار آسیب‌دیدگی شوند. این آسیب‌دیدگی موسوم به التهاب تاندون یا پارگی تاندون شانه باعث درد شدید، کاهش دامنه حرکتی و ناتوانی در استفاده از مفصل شانه میشود.
آناتومی شانه و عصله نگهدارنده
شانه یک مفصل گوی مانند و کاسه‌ای است که به بازو اجازه می‌دهد در جهات مختلف حرکت کند. این مفصل متشکل از سر استخوان بازو (انتهای بالایی استخوان بازو) است که در درون حفره گلنوئید اسکاپولا (تیغه شانه) جای گرفته است.
سر استخوان بازو توسط کپسول مفصل و لابروم در جای خود نگه داشته شده است. لابروم یک نوار ضخیم و حلقوی از جنس غضروف است که با قرار گرفتن روی حفره گلنوئید مخروط بزرگی را تشکیل می‌دهد که سر استخوان بازو در آن قرار می‌گیرد.
عضلات روتاتور کاف پایدار کننده‌های دینامیک و حرکت دهنده‌های مفصل شانه بوده و در هنگام حرکت شانه سر استخوان بازو و اسکاپولا را در وضعیت صحیح‌شان حفظ می‌کنند.
چهار عضله روتاتور کاف (نگهدارنده شانه) عبارتند از:
- ماهیچه بالای شونه (سوپرااِسپیناتوس)
- ماهیچه پشت تیغه شونه (اینفرااِسپیناتوس)
- ماهیچه زیر تیغه شونه یا زیر کتف (ساب‌اسکاپولاریس)
- ماهیچه کوچک کنار پشت شونه (ترس مینور)
با آسیب دیدن رتاتور کاف، مشکلات زیادی بروز می‌کند؛ از جمله:
- درد شانه و اسپاسم ،دامنه حرکتی شانه را محدود می‌کند و ممکن است منجر به بیماری شانه منجمد گردد.
- عضلات، دیگر نمی‌توانند با ایجاد تغییرات جزئی در وضعیت مفصل به حرکت روان سر استخوان بازو کمک کنند.
- تجمع مایع در مفصل که ناشی از التهاب تاندون است حرکت را محدود می‌کند.
- آرتروز شانه و رسوبات کلسیم که به مرور زمان شکل می‌گیرند دامنه حرکتی را محدود می‌کنند.
شدت آسیب‌دیدگی می‌تواند از یک کشیدگی خفیف و التهاب تاندون یا عضله، که منجر به هیچگونه صدمه دائمی نمی‌شود، تا پارگی جزئی یا کامل عضله، که ممکن است برای ترمیم به جراحی نیاز داشته باشد، را در برگیرد.
انواع آسیب‌های تاندون شانه
دلایل متعددی برای آسیب دیدن تاندون شانه وجود دارد که شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از التهاب تاندون‌های روتاتور کاف و پارگی تاندون شانه و عضلات. در ادامه با جزئیات بیشتری انوع آسیب را باهم بررسی می‌کنیم.
التهاب تاندون شانه و عضلات روتاور کاف (تاندینوپاتی روتاتور کاف)
ممکن است تاندون‌های روتاتور کاف بین یکی از ساختارهای دیگرِ تشکیل دهنده مفصل زانو گیر کرده و فشرده شوند. این وضعیت باعث التهاب تاندون‌ها میشود که به آن تاندینوپاتی گفته میشود. تاندینوپاتی روتاتور کاف اغلب تاندون‌هایی که از فضای زیر آکرومیون می‌گذرند را درگیر می‌کند. به حالتی که در آن تاندونی گیر کرده یا فشرده میشود، ﺍﯾﻤﭙﯿﻨﺠﻤﻨﺖ تاندون شانه می‌گویند.
پارگی روتاتور کاف
در این حالت یک یا چند عضله و تاندون تشکیل دهنده روتاتور کاف پاره می‌شوند. پارگی می‌تواند جزئی یا کامل باشد؛ می‌تواند ناشی از تروما، مثل افتادن، باشد؛ یا ناشی از پارگی‌های ریزی در تاندون‌ها باشد که به مرور زمان به دلیل استفاده بیش از اندازه و فرسودگی به وجود آمده‌اند.
علائم پارگی تاندون شانه
آسیب‌های روتاتور کاف می‌توانند تأثیر زیادی بر عملکرد شانه و دامنه حرکتی آن داشته باشند. این آسیب‌ها می‌توانند به‌طور تدریجی یا به‌طور ناگهانی ناشی از یک حادثه بروز کنند. در هر دو حالت، درد و ناتوانی در انجام حرکات روزمره می‌تواند به‌طور قابل توجهی زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. علائم آسیب‌های روتاتور کاف بسته به شدت آسیب ممکن است متفاوت باشند، اما برخی از علائم رایج وجود دارند که می‌توانند نشان‌دهنده این آسیب‌ها باشند.
درد شانه (یا دردی که تا پایین بازو کشیده میشود)
این درد معمولاً زمانی که دست به سمت بالا یا پایین حرکت می‌کند، بروز می‌کند. حرکت دادن دست می‌تواند فشار بیشتری بر روی تاندون‌های آسیب‌دیده وارد کند و باعث افزایش درد شود.
مشکل در بردن دست به پشت کمر
زمانی که تاندون‌های روتاتور کاف آسیب می‌بینند، ممکن است فرد دچار مشکل در حرکت دادن دست به پشت کمر شود. این محدودیت حرکت می‌تواند نشانه‌ای از آسیب به عضلات یا تاندون‌های شانه باشد.
درد شبانه در شانه
یکی از علائم رایج آسیب‌های روتاتور کاف، درد شانه به‌ویژه در شب است. وقتی فرد روی شانه آسیب‌دیده می‌خوابد، درد شدیدتر میشود که نشان‌دهنده التهاب و فشار بر تاندون‌های آسیب‌دیده است.
احساس ضعف در شانه هنگام بالا بردن یا چرخاندن دست
آسیب به روتاتور کاف می‌تواند منجر به ضعف در شانه و کاهش توانایی در بالا بردن یا چرخاندن دست شود. این ضعف به‌ویژه در هنگام انجام فعالیت‌های سنگین یا حرکات مکرر شانه محسوس‌تر خواهد بود.
درد تدریجی ناشی از تاندینوپاتی
درد ناشی از تاندینوپاتی معمولاً به‌طور تدریجی بروز می‌کند و ممکن است در ابتدا کم باشد. این درد ممکن است در طول زمان افزایش یابد و در نهایت به محدودیت‌های حرکتی شدیدتر منجر شود.
درد ناگهانی ناشی از پارگی
اگر آسیب به روتاتور کاف ناشی از یک تصادف یا افتادن باشد، درد به‌طور ناگهانی و شدید احساس میشود. این نوع درد ممکن است همراه با محدودیت شدید حرکتی و التهاب در شانه باشد.
این علائم می‌توانند به دلیل مشکلات دیگری نیز بروز کنند، بنابراین اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید تا از تشخیص صحیح و درمان مناسب بهره‌مند شوید.
علت پارگی تاندون شانه چیست؟
پارگی تاندون شانه معمولاً به دلیل فشار زیاد، حرکات تکراری یا ضربه ناگهانی ایجاد میشود. این تاندون‌ها بخشی از عضلات روتاتور کاف هستند که نقش مهمی در چرخش و بالا بردن بازو دارند. با ضعیف شدن یا التهاب طولانی‌مدت تاندون‌ها، احتمال پارگی بیشتر میشود.
حرکات تکراری یا استفاده زیاد از شانه
کارهایی مثل نقاشی سقف، ورزش‌هایی مثل والیبال یا شنا، یا حتی بغل کردن مکرر کودک می‌تواند باعث ساییدگی تدریجی تاندون و در نهایت پارگی شود.
افزایش سن و فرسودگی طبیعی تاندون‌ها
با بالا رفتن سن، جریان خون در تاندون‌ها کمتر میشود و خاصیت کشسانی‌شان کاهش پیدا می‌کند، به همین دلیل افراد بالای ۴۰ سال بیشتر در معرض پارگی تاندون شانه هستند.
آسیب ناگهانی یا ضربه مستقیم
سقوط روی بازوی باز، تصادف، یا بلند کردن جسم سنگین به شکل نادرست می‌تواند باعث پارگی ناگهانی یکی از تاندون‌های شانه شود.
ضعف عضلات اطراف شانه
وقتی عضلات پشت و اطراف تیغه شانه ضعیف باشند، فشار زیادی روی تاندون‌ها وارد میشود و به مرور باعث آسیب یا پارگی می‌گردد.
وضعیت نادرست بدن
قوز کردن شانه‌ها به جلو یا نشستن‌های طولانی با فرم اشتباه بدن باعث تغییر در زاویه مفصل شانه و افزایش فشار روی تاندون‌ها میشود.
تشخیص پارگی تاندون شانه
پزشک از شما در مورد علائمتان پرسیده و شما را معاینه می‌کند. او همچنین در مورد تاریخچه پزشکی‌تان و فعالیت‌هایی که می‌توانند باعث چنین مشکلی شده باشند سؤال می‌کند.
ممکن است برای انجام برخی تست‌ها و معاینات به یک جراح ارتوپد، پزشک ورزشی یا کلینیک ارجاع داده شوید. این تست‌ها شامل یک یا چند مورد از تست‌های زیر می‌شوند:
- ام‌آرآی: در این تکنیک با استفاده از جریان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی تصاویری از درون بدن تولید میشود.
- اسکن اولتراسوند: در این تکنیک با استفاده از امواج صوتی تصاویری از درون شانه تولید میشود.
- عکسبرداری رادیولوژی: در این تست از تابش اشعه برای تولید تصویری از درون بدن استفاده میشود.
درمان پارگی تاندون شانه
هر چه آسیب‌دیدگی روتاتور کاف زودتر درمان شود بهتر است. انجام درمان طی 48 تا 72 ساعت اول، نقش بسیار مهمی در بهبودی سریع و کامل آسیب‌دیدگی دارد.
درمان یک آسیب‌دیدگی روتاتور کاف به نوع و شدت آسیب بستگی دارد.
خود درمانی
اقدامات زیر به بهبودی شما کمک خواهند کرد:
• به شانه‌تان استراحت دهید. فعالیت‌هایی که مستلزم بردن دست به بالای سر هستند را محدود کرده و هیچگونه حرکتی که باعث شروع درد میشود را انجام ندهید. برای جلوگیری از خشک شدن شانه، در اولین فرصت انجام حرکات آرام را شروع کنید.
• برای تسکین درد می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند پاراستامول یا داروهای ضدالتهابی استروئیدی (NSAIDها)، مانند ایبوپروفن استفاده کنید. همیشه برگ راهنمای مصرف دارو که در جعبه داروهاقرار دارد مطالعه کنید.
فیزیوتراپی
ممکن است پزشک شما را به یک کلینیک فیزیوتراپی (یک متخصص سلامت که در زمینه حفظ و بهبود قابلیت حرکت و دامنه حرکتی تخصص دارد) ارجاع بدهد. فیزیوتراپ تمرینات مناسبی به شما می‌دهد، که کمک می‌کنند تا عضلات شانه‌تان را کشش داده و قدرت و قابلیت حرکت شانه‌تان را بهبود دهید. تمرینات متناسب با آسیب شما طراحی می‌شوند.
اگر بعد از امتحان کردن انواع دیگر درمان پارگی تاندون شانه بهتر نشد، پزشک تزریق استروئید به مفصل شانه را توصیه خواهد کرد. برای اطلاعات، به بخش پرسش‌های متداول مراجعه کنید.
شما نقش مهمی در بهبودیتان دارید. حتماً از راهنمایی متخصصین ما پیروی کنید، به موقع در تمام جلسات درمانی تعیین شده حضور پیدا کنید، و تمرینات ورزشی خانگی‌تان را انجام دهید. با پزشکتان در مورد اینکه درمان چگونه خواهد بود و چه موقع بهبودتان شروع میشود صحبت کنید. اگر هر کدام از علائم آسیب‌دیدگی روتاتور کاف را دارید لطفاً با کلینیک ما تماس بگیرید تا برای همان روز یک وقت ویزیت به شما داده شود. متخصصان ما علائمتان را چک کرده و بهترین گزینه‌های درمانی را به شما ارائه می‌دهند.
تحریک الکتریکی (TENS)
در TENS (تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست) از الکترودهایی برای ارسال جریان الکتریکی پالسی به شانه استفاده میشود (که یک احساس سوزن سوزن شدن به بیمار می‌دهد). TENS پایانه‌های عصبی را طوری تحریک می‌کند که مغز سیگنال‌های درد را دریافت نکند.
اولتراسوند
حرارت جریان خون به بافت را افزایش داده، التهاب تاندون را کاهش داده و به بهبود سرعت می‌دهد. حرارت همچنین، انعطاف‌پذیری را بهبود داده و اسپاسم‌های عضلات را رفع می‌کند تا راحت‌تر بتوانید تمرینات بهبود دهنده دامنه حرکتی و قدرت شانه را انجام دهید.
طب سوزنی
در یک تحقیق، 52 ورزشکار مبتلا به درد روتاتور کاف به مدت چهار هفته و هر هفته دو بار تحت درمان طب سوزنی قرار گرفتند، که باعث کاهش 50% از دردشان شد. مسدود شدن جریان خون یا انرژی باعث درد میشود، و طب سوزنی می‌تواند با رفع این انسدادها باعث بهبود گردش خون و در نتیجه کاهش درد و التهاب تاندون شود.
تزریق کورتیزون
اگر سایر درمان‌ها جواب ندهند، پزشک تزریق کورتیزون (استروئید) را امتحان می‌کند. اگر انجام یک تزریق باعث تسکین طولانی مدت شد، ارزشش را دارد که در آینده نیز یک تزریق دیگر دریافت کنید.
کمپرس سرد یا گرم
در مراحل اولیه، استفاده از یخ به کاهش التهاب کمک می‌کند و بعد از گذشت چند روز، کمپرس گرم باعث افزایش جریان خون و تسریع ترمیم تاندون میشود.
استراحت نسبی و اصلاح فعالیت‌ها
استفاده بیش از حد از شانه روند بهبود را کند می‌کند. استراحت نسبی، اجتناب از حرکات بالای سر و رعایت وضعیت درست بدن در طول روز نقش مهمی در بهبودی دارد.
درمان‌های توانبخشی تخصصی
روش‌هایی مثل شاک‌ویو تراپی، لیزر درمانی و dry needling در فیزیوتراپی می‌توانند به ترمیم سریع‌تر بافت تاندون و کاهش درد کمک کنند.
جراحی در موارد شدید
اگر پارگی کامل باشد یا درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، جراحی برای ترمیم تاندون آسیب‌دیده انجام میشود. بعد از جراحی، فیزیوتراپی و توانبخشی مرحله‌ای برای بازگشت کامل حرکت و قدرت ضروری است.
چند نوع جراحی برای ترمیم آسیب‌دیدگی روتاتور کاف وجود دارد.
- جراحی باز: جراح پوست شانه را شکاف داده و از طریق شکاف ایجاد شده آسیب‌دیدگی را ترمیم می‌کند.
- آرتروسکوپی شانه: نوعی جراحی سوراخ کلید است که در آن از یک دوربین کوچک برای دیدن داخل مفصل شانه و درمان آن استفاده میشود.
- جراحی باز کوچک: ترکیبی از آرتروسکوپی و ترمیم از طریق یک برش کوچک است که معمولاً 3 تا 5 سانتی‌متر طول دارد.
نتیجه گیری
آسیب‌های روتاتور کاف می‌توانند دامنه حرکتی شانه را محدود کرده و درد قابل توجهی ایجاد کنند، اما با تشخیص به‌موقع و پیروی از برنامه درمانی مناسب، بهبود قابل توجهی ممکن است. درمان‌ها می‌توانند از استراحت و داروهای مسکن تا فیزیوتراپی، تحریک الکتریکی (TENS)، اولتراسوند، طب سوزنی، تزریق کورتیزون و در موارد شدید، جراحی متغیر باشند. نقش بیمار در انجام تمرینات و پیگیری توصیه‌های پزشک بسیار مهم است تا بهبودی کامل حاصل شود. هرگونه علائم درد یا ضعف در شانه نباید نادیده گرفته شود و مشاوره با متخصص شانه ضروری است. شناخت علل، علائم و گزینه‌های درمانی به شما کمک می‌کند تا شانه‌ای سالم و عملکردی داشته باشید.
کتف چپم بعد از بازی والیبال دیروزم درد شدید گرفته ..نگرانم آسیب جدی باشه
سلام، درد شدید بعد از بازی ممکنه نشونه‌ای از کشیدگی عضلات یا آسیب به تاندون‌ها باشه. برای کاهش التهاب می‌تونید از کمپرس سرد استفاده کنی و استراحت کنید. اگر درد ادامه پیدا کرد یا شدت گرفت، توصیه می‌کنم به پزشک یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید تا بررسی دقیقی انجام بشه و از آسیب جدی جلوگیری بشه.