افتادگی لگن در زنان: علائم و درمان

افتادگی لگن چیست؟

به لغزش رو به جلو یا پایین آمدن اندام‌ها در اصطلاح افتادگی می‌گویند. افتادگی لگن زمانی رخ می‌دهد که لگن از جایگاه اصلی خود پایین بیاید و به دیواره واژن فشار بیاورد.

مثانه (سیستوسل)، میزراه (پیشابراه)، راست روده (رکتوسل)، رحم، واژن یا روده کوچک (انتروسل) اندام‌هایی هستند که ممکن است افتادگی لگن آنها را نیز درگیر کند. افتادگی گاهی محدود به یک اندام می‌شود و گاهی چندین عضو را درگیر می‌کند. افتادگی لگن عمدتاً در زنان مشاهده می‌شود و در بانوان بالای 50 سال شایع‌تر است.

فرم رزرو نوبت

اگر احتمال افتادگی لگن می‌دهید، حتماً با پزشک مشورت کنید. افتادگی یا پرولاپس لگن عارضه ناراحت کننده‌ای برای بانوانی محسوب می‌شود که به تازگی مادر شده‌اند، با این حال افتادگی لگن در زنان مشکل نادری نیست، به ویژه اگر بیمار چند زایمان را پشت سر گذاشته باشد.

بسیاری از بانوان به دلیل خجالت کشیدن از مطرح کردن این مشکل با پزشک برای درمان  اقدام نمی‌کنند، اما بهتر است بدانید که مجبور نیستید این ناراحتی را تا پایان عمر تحمل کنید و خوشبختانه افتادگی لگن عارضه‌ای برگشت‌پذیر است.

علت‌ها و دلایل افتادگی لگن در زنان

افتادگی لگن زمانی رخ می‌دهد که بافت پیوندی و عضله‌های نگهدارنده لگن ضعیف یا بیش از حد کشیده شود. افتادگی لگن عموماً پی‌آمد بارداری و زایمان است. احتمال بروز این ناراحتی در بانوان پس از دو و چهار بار زایمان طبیعی به ترتیب هشت و دوازده برابر افزایش می‌یابد.

کششی که در طول زایمان بر عضله‌ها و بافت پیوندی وارد می‌شود، باعث کشیدگی بیش از حد بافت‌ها می‌شود و اگر برای بهبود آنها اقدامی صورت نگیرد، این بافت‌ها دیگر نمی‌توانند اندام‌های لگن را نگه دارند.

هیسترکتومی (عمل جراحی خارج کردن رحم) نیز یکی از علل افتادگی دیگر اندام‌های حفره لگن است، چون حمایت از باقی اندام‌ها پس از درآوردن رحم کاهش می‌یابد.

چاقی، یبوست مزمن یا تقلای شدید هنگام دفع، سرفه مزمن، استعمال دخانیات، تومور لگن، جراحی لگن، اختلال‌های عصبی، بالا رفتن سن، یائسگی و سابقه خانوادگی از دیگر عامل‌های خطر افتادگی لگن یا تشدید افتادگی محسوب می‌شود.

علائم افتادگی لگن در زنان

 از علل درد لگن سمت راست در زنان می‌تواند افتادگی لگن باشد که در اثر ضعف عضلات کف لگن و جابه‌جایی اندام‌های داخلی ایجاد می‌شود.

احساس فشار روی دیواره واژن، احساس مبنی بر افتادن و بیرون زدن چیزی از واژن، آمیزش دردناک (دیسپارونی)، بی‌اختیاری ادرار، تغییرات در دفع برای مثال یبوست، درد پایین شکم و احساس پر بودن پایین شکم از دیگر علائم رایج افتادگی لگن به شمار می‌آید. بیرون زدن بافت از دهانه واژن در موارد شدید افتادگی لگن مشاهده می‌شود.

تشخیص افتادگی لگن در زنان

تشخیص افتادگی لگن معمولاً از طریق معاینه بالینی توسط پزشک متخصص زنان انجام می‌شود. در این معاینه، بیمار به‌صورت ایستاده یا خوابیده مورد بررسی قرار می‌گیرد و پزشک با مشاهده و لمس ناحیه واژن، میزان افتادگی اندام‌ها را ارزیابی می‌کند.

گاهی برای دقت بیشتر، از بیمار خواسته می‌شود هنگام معاینه سرفه یا فشار بیاورد تا بیرون‌زدگی‌ها بهتر دیده شوند.

در کنار معاینه فیزیکی، ممکن است از ابزارهای تشخیصی زیر نیز استفاده شود:

• سونوگرافی لگن: برای بررسی موقعیت اندام‌ها و رد سایر بیماری‌ها
• MRI لگن: در موارد پیچیده‌تر یا برای برنامه‌ریزی جراحی
• نوار مثانه (یورودینامیک): اگر بیمار دچار بی‌اختیاری ادرار یا مشکلات ادراری باشد
• آزمایش ادرار: جهت بررسی عفونت یا التهاب احتمالی

پزشک بر اساس نتایج معاینه و آزمایش‌ها، نوع و شدت افتادگی (مثلاً افتادگی رحم، مثانه یا رکتوم) را مشخص کرده و بهترین روش درمان را پیشنهاد می‌دهد.

درمان افتادگی لگن در زنان

فیلم آموزشی “ورزش برای تقویت عضلات لگن”:

افتادگی لگن با توجه به علت اصلی عارضه و شدت علائم درمان می‌شود. افتادگی لگن در زنان عموماً به تدریج تشدید می‌شود و در نهایت نیاز به جراحی پیدا می‌کند.

تمرین‌های کگل

تمرین های ورزشی مخصوص از جمله تمرین‌های کگل به منظور بهبود افتادگی لگن یا پرولاپس لگن و با در نظر گرفتن شدت عارضه انجام می‌شود. این تمرین‌ها پیشرفت عارضه را آهسته می‌کند. تاثیرگذاری حرکت‌های کگل تا حدی به شیوه انجام صحیح آنها بستگی دارد.

نخست این که بیمار باید بتواند گروه عضلات را با متوقف کردن یا آهسته کردن جریان ادرار به درستی تشخیص دهد و به عضله‌های پا فشار نیاورد. راه دیگر این است که بیمار منقبض کردن عضله‌های راست روده را تجسم کند، درست مانند زمانی که می‌خواهد از خروج مدفوع جلوگیری کند.

تمرین‌های کگل به دو روش زیر انجام می‌شود:

• انقباض‌های سریع: عضله اسفنکتر را به سرعت منقبض و شل کنید.
• انقباض‌های آهسته: عضله اسفنکتر را منقبض کنید و تا سه بشمارید. مدت زمان انقباض را به تدریج به ده ثانیه افزایش دهید.

تمرین‌های کگل باید روزی حداقل سه مرتبه، هر مرتبه 10 تا 15 بار تکرار شود. انجام حرکت‌های کگل در زمان ادرار کردن مجاز نیست، چون این کار منجر به احتباس ادرار می‌شود.

فیزیوتراپی

به روش فیزیوتراپی نمی‌توان اندام(های) لگن افتاده و پایین آمده را به موقعیت اول برگرداند، اما فیزیوتراپی مسلماً برای تقویت عضله‌های کف لگن مفید است و به این ترتیب با افزایش حمایت از اندام‌های لگن از افتادگی بیشتر جلوگیری می‌کند.

به علاوه متخصص فیزیوتراپی روش اجتناب از بعضی فعالیت‌ها را به بیمار آموزش می‌دهد و به او کمک می‌کند تا با ایجاد تغییراتی ساده در سبک زندگی از آسیب‌دیدگی بیشتر و تحمیل کشش مضاعف بر عضله‌های کف لگن جلوگیری کند. همچنین فیزیوتراپی روش کنترل مثانه را نیز به بیمار آموزش می‌دهد.

متخصص پس از معاینه کامل با بیمار صحبت می‌کند و نتایج معاینه و روش‌های درمان را به او توضیح می‌دهد. جلسه اول فرصت مناسبی است تا بیمار سوالات خود را بپرسد و اطلاعات خود درباره افتادگی لگن را افزایش دهد.

درمان افتادگی لگن غالباً بر عضله‌های کف لگن یعنی مجموعه عضلاتی متمرکز می‌شود که وظیفه نگهداری اندام‌های لگن و کنترل مثانه را به عهده دارند. روش پیدا کردن این عضلات و منقبض کردن آنها (تمرین‌های کگل) به بیمار آموزش داده می‌شود و بیمار متوجه می‌شود که چطور باید آنها را به درستی به کار بگیرد تا حمایت از اندام‌های لگنی حین انجام فعالیت‌های روزمره افزایش یابد.

مشاوره رایگان

بیوفیدبک

گاهی اوقات در کنار تمرین‌های کگل از بیوفیدبک نیز بهره گرفته می‌شود تا از صحت روش انجام حرکت‌ها اطمینان حاصل شود. بیماران عضله‌های شکم و کف لگن را، که باید حین انجام حرکت منقبض شوند، تجسم می‌کنند و تشخیص می‌دهند.

دستگاه ساده‌ای سیگنال‌های الکتریکی تولید شده هنگام انقباض عضلات را ثبت می‌کند. این سیگنال‌ها در لحظه به نشانه‌های شنیداری و یا دیداری تبدیل می‌شوند و به این ترتیب بیمار بهتر می‌تواند فعالیت عضلات روده و دستگاه ادراری را کنترل کند.

با بهره‌گیری از بیوفیدبک عضله‌های ضعیف در موقع لزوم فعال می‌شود، عضله‌های منقبض شل و آرام می‌شود و فعالیت عضلانی هماهنگ می‌شود.

شاک‌ویو تراپی

 

شاک ویو تراپی نیز مانند دیگر درمان‌های پیشرفته معمولاً زمانی به کار برده می‌شود که عارضه حالت مزمن به خود گرفته باشد و درمان‌های نگهدارنده‌ای مانند کشش و فیزیوتراپی نتوانسته باشد درد ناشی از افتادگی لگن را تسکین دهد.

تمام این درمان‌ها سطوح مختلفی از آسیب‌های کنترل شده را تولید می‌کنند که در اثر ملتهب کردن ناحیه درمان واکنش التیام‌بخشی طبیعی بدن را برمی‌انگیزند.

در شاک‌ویوتراپی با استفاده از یک هندپیس مخصوص امواج شوکی مستقیماً بر بخش دردناک بدن متمرکز می‌شود. این امواج آسیب‌های بسیار کوچکی را در بافت ایجاد می‌کنند.

بدن در واکنش به این آسیب‌ها پیام‌هایی را ارسال می‌کند که جریان خون را در ناحیه دردناک ناشی از افتادگی لگن افزایش می‌دهد و بافت‌های آسیب‌دیده را از بین می‌برد. تشکیل رگ‌های خونی نیز افزایش می‌یابد و مواد مغذی بیشتری به ناحیه مورد نظر می‌رسد. در نهایت بدن خود را التیام می‌دهد.

فرم رزرو نوبت

جراحی

در صورت پیشرفته بودن عارضه یا ناراحت کننده بودن علائم جراحی به بیمار پیشنهاد می‌شود، جراحی معمولاً درمانی انتخابی است. جراحی‌های مخصوص درمان افتادگی لگن در زنان با هدف بازیابی آناتومی واژن و برگرداندن آن به حالت قبل از پرولاپس انجام می‌شود.

ترمیم جراحی به روش‌های مختلفی قابل انجام است، نوع مناسب با توجه به علائم افتادگی و نتایج معاینه توصیه می‌شود. اگر افتادگی کم باشد، اما علائم آزاردهنده باشد، کولپورافی یا ترمیم از طریق بخیه زدن و تنگ کردن کانال واژن برای بالا بردن ساختارهای بیرون زده انجام می‌شود.

جمع بندی 

افتادگی لگن یکی از مشکلات رایج در میان زنان است که ممکن است به‌دلیل زایمان‌های مکرر، افزایش سن، یائسگی یا ضعف عضلات لگن ایجاد شود. این عارضه در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند زندگی روزمره، روابط زناشویی و عملکرد طبیعی مثانه و روده را تحت تأثیر قرار دهد.

خوشبختانه با تشخیص دقیق و انتخاب روش درمانی مناسب—اعم از تمرینات تقویتی، پساری یا جراحی‌های پیشرفته—امکان بهبود علائم و بازگشت به زندگی عادی وجود دارد.

اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائم افتادگی لگن مواجه هستید، مراجعه به یک متخصص باتجربه در این حوزه بسیار ضروری است.

کلینیک دکتر امیرحسین یزدانی با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته، روش‌های تشخیصی دقیق و تیم پزشکی مجرب، آماده ارائه بهترین خدمات درمانی برای اختلالات لگنی و افتادگی اندام‌های داخلی زنان است.
با دریافت مشاوره تخصصی و درمان مناسب، می‌توانید دوباره احساس آرامش و سلامت را تجربه کنید.