بی اختیاری ادرار: درمان و علت بی اختیاری ادرار در زنان جوان

به جرات می‌ توان گفت که میلیون‌ ها تن از بانوان در سراسر جهان از انواع بی اختیاری ادرار رنج می‌ برند و اگر چه بسیاری به اشتباه فکر می‌ کنند که بی‌ اختیاری ادرار نتیجه نا گزیر بالا رفتن سن است، واقعیت این است که این مشکل در سنین جوانی نیز مشاهده می‌ شود. اگر علائم و علت بروز آنها سریع تشخیص داده شود، بی‌اختیاری با موفقیت درمان می‌ شود و بیمار دوباره می‌ تواند از زندگی لذت ببرد. بی‌ اختیاری ادرار در زنان هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی اثرات مخربی دارد. بی‌ اختیاری ادرار در اصل ترشح یا خروج غیر ارادی ادرار است، به همین دلیل بسیاری از بانوان از خارج شدن از خانه و در دسترس نبودن سرویس بهداشتی واهمه دارند. گروهی از بانوان در سکوت این مشکل را تحمل می‌ کنند و از صحبت کردن درباره آن خجالت می‌ کشند. خوشبختانه بی‌ اختیاری ادرار قابل کنترل و درمان‌پذیر است، بنابراین اگر شما نیز با بی‌ اختیاری ادرار دست و پنجه نرم می‌ کنید، شرمساری بی‌ مورد را کنار بگذارید و برای درمان آن اقدام کنید.

زندگی کردن با مشکل بی‌ اختیاری ادرار واقعاً دشوار است و پنهان کردن آن از دیگران نیز این دشواری را مضاعف و عارضه را طولانی‌ تر و حتی وخیم‌ تر می‌ کند. اگر شما نیز با علائم توصیف شده در این مقاله روبرو شدید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا ناراحتی‌ تان درمان شود. دکتر یزدانی بهترین روش را برای درمان و کنترل مشکل بی‌ اختیاری یا تکرر ادرار پیشنهاد می‌ دهند. برای آشنایی بیشتر با روش‌های درمانی مختلف بی اختیاری ادرار در زنان یا برای دریافت رزرو نوبت می توانید با شماره‌ های 09353637983 و 88196179-021 تماس حاصل نمایید.

علائم و انواع بی‎ اختیاری ادرار

بی‌ اختیاری استرسی

اگر انجام حرکت‌ هایی که به مثانه فشار وارد می‌ کند، باعث ترشح نا خواسته ادرار شود، بی‌ اختیاری از نوع استرسی یا فشاری محسوب می‌ شود. زایمان غالباً به ساختارهای نگهدارنده مثانه آسیب می‌ زند و به این نوع بی‌ اختیاری ادرار منجر می‌ شود. ترشح ادرار هنگام سرفه کردن، خندیدن، عطسه کردن، ورزش کردن یا بلند کردن اشیاء سنگین از علائم بی‌ اختیاری استرسی به شمار می‌ رود.

بی اختیاری فوریتی

بی‌ اختیاری فوریتی به حالتی گفته می‌شود که بیمار پس از احساس ضرورت برای تخلیه مثانه بدون هیچ دلیل مشخصی با خروج ناگهانی ادرار روبرو می‌ شود. بی‌ اختیاری فوریتی گاهی پس از نوشیدن مقدار کمی آب یا پس از شنیدن صدای جریان آب بروز می‌ یابد. بعضی داروها نیز بی‌ اختیاری فوریتی را فعال می‌ کنند. احساس نیاز فوری برای ادرار کردن حین تغییر ناگهانی موقعیت، شنیدن صدای آب یا هنگام رابطه جنسی، به ویژه حین ارگاسم، پیش می‌ آید.

مثانه بیش‌ فعال

مثانه بیش‌ فعال یا پرکاری مثانه نتیجه وضعیتی است که عصب‌ ها سیگنال‌ ها را در زمان نا مناسب به مثانه می‌ فرستند و در نتیجه عضلات منقبض می‌ شوند. بانوان دچار مشکل پر کاری مثانه بیش از 7 بار در روز به دستشویی می‌ روند. از علائم مثانه بیش‌ فعال می‌ توان به نیاز فوری برای ادرار کردن و دشواری کنترل کردن آن، خروج ناخواسته ادرار، تکرر ادرار (بیش از 8 بار در روز) و دو یا سه بار بیدار شدن از خواب شبانه برای ادرار کردن اشاره کرد.

بی‌ اختیاری عملکردی

بی‌ا ختیاری عملکردی نتیجه ابتلا به عارضه‌هایی است که تفکر و تحرک یا برقراری ارتباط را مختل می‌کند، در نتیجه بیمار نمی‌ تواند در موقع مناسب خود را به دستشویی برساند. بانوان دچار این نوع بی‌ اختیاری معمولاً از زوال عقل، عدم چابکی، کاهش توانایی حرکتی یا ابتلا به بیماری‌هایی چون افسردگی رنج می‌ برند. بی‌ اختیاری عملکردی در میان سالمندان شایع‌ تر است و در خانه‌ های سالمندان به وفور دیده می‌ شود.

بی‌ اختیاری ناشی از حجم زیاد ادرار

بی‌ اختیاری ناشی از حجم زیاد ادرار زمانی رخ می‌دهد که مثانه به طور کامل تخلیه نشود و در نتیجه ادرار اصطلاحاً سر ریز شود. این نوع بی‌ اختیاری ادرار از ضعیف بودن عضلات مثانه یا انسداد میزراه (مجرای خروج ادرار) نشأت می‌گیرد. بیماران دچار بی‌ اختیاری ناشی از حجم زیاد احساس می‌ کنند که مثانه‌ شان کامل تخلیه نشده است. خروج قطره قطره هر از گاه یا پیوسته ادرار نیز از دیگر علائم این بی‌اختیاری به شمار می‌رود.

بی‌ اختیاری ترکیبی

بی‌ اختیاری ترکیبی تلفیقی از دو نوع بی‌ اختیاری ادرار فوریتی و استرسی است.

علت بی‌ اختیاری ادرار

علت بی‌ اختیاری ادرار در زنان به نوع بی‌ اختیاری بروز یافته بستگی دارد. برای مثال اگر بی‌ اختیاری از نوع استرسی باشد، احتمالاً قدرت عضلات کف لگن در اثر بارداری، زایمان، یائسگی، عمل برداشتن رحم (هیسترکتومی)، انجام جراحی‌های مختلف، بالا رفتن سن یا چاقی کاهش یافته است. بی‌اختیاری ناشی از حجم زیاد ادرار از انسداد مثانه نشأت می‌گیرد که تخلیه کامل آن را دشوار می‌کند. در نتیجه فشار داخل مثانه بالا می‌رود و ادرار ترشح می‌کند. این انسداد گاهی ناشی از یبوست، سنگ دستگاه ادراری یا وجود توموری است که به مثانه فشار می‌ آورد.

بی‌اختیاری ادرار گاهی پیامد مصرف داروهایی مانند شل کننده‌های عضلانی، داروهای مدر (ادرارآور) و آرام‌ بخش است. بعضی غذا ها و نوشیدنی‌ ها نیز باعث بروز بی‌ اختیاری ادرار می‌شود. از طرفی کاهش آب بدن نیز یکی از علل بی‌ اختیاری ادرار است؛ در این حالت غلظت ادرار افزایش می‌ یابد و نمک‌ های تغلیظ شده مثانه را تحریک می‌ کند. تحریک مثانه به خروج غیرارادی ادرار می‌ انجامد.

عوامل خطر و عوارض

بعضی از عامل‌های خطر بی‌ اختیاری ادرار عبارت است از:

• چاقی: چاقی عضله‌ ها را ضعیف می‌ کند و به این ترتیب احتمال این که سرفه یا عطسه منجر به خروج ادرار شود، افزایش می‌ یابد.
• استعمال دخانیات: سیگار کشیدن سرفه مزمن را افزایش می‌ دهد. سرفه کردن فشار بیشتری را به اسفنکتر ادراری وارد می‌ کند و در نتیجه بی‌ اختیاری ادرار از نوع فشاری یا استرسی بروز می‌یابد.
• جنسیت: بی‌اختیاری ادرار در میان بانوان شایع‌ تر است.
• سن: عضله‌های مثانه و میزراه به مرور زمان و با بالا رفتن سن ضعیف می‌شود.
• بیماری: دیابت و بیماری کلیه احتمال بی‌ا ختیاری ادرار را افزایش می‌دهد.
• مصرف کافئین: افرادی که مقدار زیادی کافئین مصرف می‌کنند، بیشتر مستعد بی‌ اختیاری ادرار هستند.

تشخیص بی‌ اختیاری ادرار

پزشک ابتدا از بیمار درباره علائم می‌ پرسد و گاهی از بیمار می‌ خواهد تا فهرستی از زمان و چگونگی عملکرد مثانه تهیه کند. نمونه‌ ای از ادرار بیمار برای بررسی وجود عفونت یا دیگر ناهنجاری‌ ها به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. آزمایش خون نیز به منظور تعیین وجود مواد دامن زننده به مشکل بی‌ اختیاری ادرار انجام می‌ شود.

درمان بی‌ اختیاری ادرار در زنان

روش‌ های متفاوتی برای درمان بی‌ اختیاری ادرار در زنان و کنترل ادرار در زنان وجود دارد. متخصص درمان مناسب را با توجه به علت اصلی مشکل توصیه می‌ کند.

دارو درمانی

برخی بانوان برای درمان بی‌ اختیاری ادرار علاوه بر انجام تمرین‌های خاص دارو نیز مصرف می‌کنند. البته از یاد نبرید که مصرف این داروها عوارض جانبی متعددی مانند خشکی دهان به دنبال دارد. استروژن موضعی نیز به صورت حلقه، پچ یا کرم واژینال برای کنترل بی‌ اختیاری ادرار در زنان در دسترس است.

طب فیزیکی

بسیاری به اشتباه فکر می‌ کنند که از دست دادن کنترل مثانه یا تکرر ادرار مشکلی است که باید آن را در سکوت تحمل کرد، عده‌ای دائماً از پوشک استفاده می‌کنند، به دارو درمانی یا جراحی برای درمان تکرر ادرار پناه می‌ آورند. با این حال روش ساده‌ تر و موثر تری به نام طب فیزیکی برای درمان بی‌ اختیاری ادرار وجود دارد که به جای درمان علائم به صورت ریشه‌ای در صدد رفع مشکل بر می‌ آید و به درمان علل اصلی بی‌ اختیاری ادرار می‌ پردازد. طب فیزیکی عضله‌ های کف لگن را تقویت می‌ کند تا بتوانند به خوبی وظیفه حمایت از مثانه را انجام دهند. به علاوه طب فیزیکی به بدن کمک می‌ کند تا خروج  جریان ادرار، گرفتگی‌ ها یا اسپاسم‌ ها و ترشح را کنترل کند.

تمرین‌ های کف لگن موسوم به تمرین‌ های کگل نوعی روش توان‌ بخشی است که برای سفت کردن و افزایش حجم عضلات کف لگن کاربرد دارد که به مرور ضعیف شده‌اند. برای انجام تمرین‌ های عضلات کف لگن باید عضله‌ های بالا برنده مقعد را کشید و بالا برد. این حرکت به طور طبیعی برای کنترل ادرار یا دفع انجام می‌شود.

پل زدن و منقبض کردن عضله‌های داخلی ران: به پشت دراز بکشید، زانوها را خم و بلند کنید، کف پا ها را روی زمین قرار دهید و توپی با اندازه متوسط را بین پا ها بگذارید. توپ را با ملایمت بین پا ها فشار دهید، سپس حین بالا بردن مفصل‌ های ران (لگن) کف لگن را منقبض کنید.

الکتروتراپی

برق درمانی یا الکتروتراپی با ارسال پالس‌ های برق عضله‌ های کف لگن و مثانه را تقویت می‌کند. به این ترتیب توانایی عضله‌ های کف لگن و اسفنکتر مثانه برای منقبض شدن افزایش می‌یابد. الکتروتراپی از طریق حساس‌ سازی، فعال‌ سازی و تقویت هدفمند کف لگن عملکرد مثانه را بهبود می‌دهد. یک الکترود در واژن یا مقعد گذاشته می‌شود و الکترود دوم نیز به سطح پوست متصل می‌شود.

بیوفیدبک

بسیاری از بیماران نمی‌توانند به راحتی به طور ارادی عضله‌های کف لگن و اسفنکتر را فعال کنند. بیو فیدبک اطلاعاتی را در اختیار می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که عضله‌ های صحیح درگیر تمرین شده‌اند و یا حین تمرین کف لگن منقبض شده‌اند. متخصصین با توجه به ناحیه درگیر از الکترودهای داخل بدن نیز استفاده می‌کنند. فیدبک دیداری و شنیداری از انقباض‌ های کف لگن خود آگاهی و هوشیاری را افزایش می‌دهد. بیوفیدبک در کنار الکتروتراپی به بیمار کمک می‌کند تا حرکت‌های انقباضی و شل کردن اسفنکتر را به صورت ارادی انجام دهد.

شاک‌ ویو تراپی

در روش شاک ویوتراپی مجموعه‌ ای از امواج شوکی با انرژی بالا به ناحیه‌ ای ارسال می‌شود که نیاز به درمان بی‌ اختیاری ادرار دارد. موج شوکی یک موج صرفاً مکانیکی است و الکتریکی نیست. شاک‌ ویو تراپی واکنشی التهابی را در بافت‌های تحت درمان بر می‌ انگیزد. بدن با افزایش گردش خون و متابولیسم در ناحیه‌های هدف قرار داده شده به درمان واکنش نشان می‌دهد. این افزایش به نوبه خود فرایند های التیام‌ دهندگی خود بدن را تسریع می‌کند. اکثر بیماران بلافاصله پس از درمان متوجه بهبود می‌شوند. البته موضع درمان به مدت 2 تا 4 ساعت حساس و ناراحت است.

جراحی

متأسفانه گاهی اوقات برای درمان بی‌ اختیاری ادرار چاره‌ای جز انجام جراحی وجود ندارد. سه عمل جراحی متداولی که به این منظور انجام می‌شوند عبارت‌اند از: sling، کولپو سوسپانسیون (colposuspension) و استفاده از اسفنکتر مصنوعی. Colposuspension در اصل لیفت گردن مثانه است. در جراحی اسفنکتر مصنوعی یک دریچه مصنوعی برای کنترل جریان خروجی ادرار از مثانه به پیش آبراه کار گذاشته می‌شود.