نوروپاتی محیطی یک اختلال در اعصاب (اعصاب) جدا از مغز و نخاع است. بیماران مبتلا به نوروپاتی محیطی ممکن است گزگز، بی حسی، احساسات غیرمعمول، ضعف یا درد سوزش در ناحیه آسیب دیده داشته باشند. اغلب، علائم متقارن هستند و هر دو دست و پا را درگیر می کنند. از آنجایی که علائم اغلب در نواحی پوشیده از دستکش یا جوراب‌های ساق بلند وجود دارد، نوروپاتی محیطی اغلب به‌عنوان توزیع «دستکش و جوراب ساق بلند» از علائم توصیف می‌شود.

نوروپاتی محیطی می تواند انواع مختلف اعصاب از جمله اعصاب حرکتی، حسی و اتونوم را درگیر کند. نوروپاتی محیطی را می توان بر اساس اندازه رشته های عصبی درگیر، بزرگ یا کوچک طبقه بندی کرد.

نوروپاتی بسته به نوع عصب درگیر می‌تواند با علائم مختلفی از جمله بی‌حسی، درد در انواع مختلف، ضعف یا از دست دادن تعادل ظاهر شود. از آنجایی که اعصاب اتونوم عملکردهای بدن را کنترل می کنند که ما آگاهانه به آنها فکر نمی کنیم، مانند ضربان قلب ، هضم ، و تخلیه روده و مثانه، نوروپاتی اتونومیک با علائمی ظاهر می شود که بر از دست دادن کنترل این عملکردها تأثیر می گذارد. علائم ممکن است شامل مشکلات فشار خون ، دفع ادرار، دفع مدفوع ( اسهال یا یبوست )، ضربان قلب یا تعریق باشد.

نوروپاتی جمجمه مشابه نوروپاتی محیطی است با این تفاوت که اعصاب جمجمه درگیر هستند. هر یک از اعصاب جمجمه ای می تواند درگیر شود. یکی از شایع ترین علل نوروپاتی جمجمه از دست دادن جریان خون از شریان بینایی به عصب بینایی است که باعث نوروپاتی ایسکمیک بینایی می شود . آمیلوئیدوز یکی از شایع ترین علل این اختلال نادر است.

اعصاب خاصی می توانند در نوروپاتی دخیل باشند. هنگامی که یک عصب خاص درگیر می شود، علائم به توزیع آن عصب محدود می شود. شایع ترین عصب محیطی درگیر عصب مدیان در مچ دست در سندرم تونل کارپ است . اساساً هر عصب محیطی می تواند به دام افتاده و علائم و نشانه های نوروپاتی را ایجاد کند. عصب اولنار معمولاً در آرنج به دام افتاده است. عصب پرونئال در قسمت بیرونی زانو قرار دارد. عصب پودندال می تواند باعث درد در پرینه شود و با نشستن روی صندلی توالت یا یک دونات بادی تسکین می یابد. گیر افتادن عصب پوستی فمورال جانبی در کمر که مرالژیا پارستتیکا نامیده می شود ، باعث بی حسی در قسمت خارجی ران می شود.

علت‌ گزگز دست و پا همراه با سوزش انگشتان

---

دیابت شایع ترین علت گزگز و سوزش دست و پا

 

شایع‌ترین علت گزگز دست و پا همراه با سوزش و خواب رفتن دست و پا دیابت است. در واقع، در حدود 30٪ از تمام موارد، دیابت علت گزگز و سوزش دست و پا می‌باشد. دیابت می‌تواند موجب نوروپاتی دیابتی شود و پاها، ساق پاها، بازوها، دستگاه گوارش، ران، باسن، و حتی سر را نیز مبتلا سازد.

اگر دیابت دارید و از گزگز و سوزش دست و پای خود رنج می‌برید، باید در اسرع وقت برای دریافت درمان به کلینیک تخصصی دردهای ستون فقرات و مفاصل مراجعه کنید. درمان گزگز و سوزش دست و پای ناشی از دیابت، با هدف کنترل سطح قند خون به منظور کاهش سرعت پیشرفت نوروپاتی محیطی انجام می‌شود.

در تعدادی از موارد نوروپاتی محیطی، علت آن ناشناخته و یا “ایدیوپاتیک” است. با این حال، عوارض بسیاری وجود دارد که مسبب این وضعیت هستند، از جمله:

سندرم‌های به دام افتادن عصب

 

این سندروم‌ها عبارتند از سندروم کانال کارپ، فلج عصب اولنار، فلج عصب پرونئال و فلج عصب رادیال.

 

بیماری‌های سیستمیک

 

این بیماری‌ها عبارتند از: اختلالات کلیوی، بیماری کبد، آسیب عروقی و بیماری‌های خونی، آمیلوئیدوز، بیماری‌های بافت همبند و التهاب مزمن، عدم تعادل هورمونی (از جمله کم‌کاری تیروئید) و سرطان و تومورهای خوش خیم که به اعصاب حمله می‌کنند.

گزگز دست و پا و کم خونی

 

آنمی یا کم خونی از اختلالاتی است که سبب گزگز، سوزش، سوزن سوزن شدن بدن، بی حسی و خواب رفتن دست و پا می گردد. شایع ترین علت آنمی (کم خونی) فقر آهن می باشد که مستقیما باعث کم خونی و در نتیجه گزگز، سوزش، سوزن سوزن شدن، بی حسی و خواب رفتن می شود. چون وقتی میزان آهن خون کمتر از حد نرمال باشد، بدن هموگولوبین کافی برای انتقال خون را در دسترس نخواهد داشت. اما باید توجه داشته باشید که این بدین معنا نیست که اگر دچار فقر آهن هستید، پس الزاما کم خونی دارید!

همچنین آنمی ممکن است بر اثر کمبود آهن بدن (که شایع ترین نوع کم خونی است) نبوده و از انواع دیگر آن از جمله: آنمی آپلاستیک، آنمی پرنشیوز، آنمی داسی شکل و یا کم خونی ناشی از بیماری های مزمن باشد.

اگر دچار اختلالات کلیه هستید به احتمال زیاد دچار کمبود آهن نیز می باشید و باید برای درمان بی حسی دست و پا، به پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه کنید.

ویتامین E، B1، B6، B12 و نیاسین برای عملکرد صحیح اعصاب ضروری هستند. برای مثال، کمبود B12 می‌تواند منجر به کم‌خونی حاد (آنمی) شود که از علل مهم نوروپاتی محیطی می‌باشد. با این حال، مصرف بیش از حد ویتامین B6 نیز می‌تواند موجب گزگز دست و پا شود.

اعتیاد به الکل

 

افراد الکلی به دلیل رژیم غذایی نامناسب (که علت شایع نوروپاتی محیطی است)، بیشتر مستعد کمبود تیامین یا سایر ویتامین‌های مهم هستند. همچنین اعتیاد به الکل ممکن است خود باعث آسیب‌ عصبی شود، که برخی از محققان آن را نوروپاتی الکلی می‌نامند.

سموم

 

این سموم شامل فلزات سنگین مانند سرب، آرسنیک، جیوه و ترکیبات تالیوم و برخی از مواد شیمیایی صنعتی و زیست محیطی است. همچنین برخی از داروها (به ویژه داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی برای سرطان ریه) و نیز برخی از داروهای ضد ویروسی و آنتی بیوتیک می‌توانند در این دسته از سموم قرار گیرند.

بیماری‌های ویروسی

 

این بیماری‌ها شامل بیماری لایم، زونا ( توسط ویروس آبله مرغان موسوم به واریسلا-زوستر)، ویروس سیتومگال، اپشتین بار، هرپس سیمپلکس و ایدز (توسط ویروس HIV) می‌باشد.

بیماری‌های خود ایمنی

 

این بیماری‌ها عبارتند از سندرم گیلن باره، لوپوس و روماتیسم مفصلی.

اختلالات ارثی

 

گروهی از اختلالات هستند که در مجموع به عنوان بیماری شارکوت –ماری توث (CMT) شناخته شده‌اند.

صدمه و آسیب

 

اعصاب اغلب به دلیل تروما، فشرده شده، خرد شده و یا آسیب می‌بینند که این نهایتا‌ً منجر به درد عصب می‌شود. به عنوان مثال، فرسایش دیسک یا دررفتگی و جابجا شدن استخوان، می‌تواند موجب وارد شدن فشار و صدمه به عصب ‌شود و حتی ممکن است نیاز به جراحی دیسک گردن باشد.

فشار

 

پوشیدن کفش تنگ و یا نشستن بر روی پاها می‌تواند موجب بی‌حسی و یا گزگز پاها شود. این نوع از بی‌حسی که علت مشخصی دارد، با حذف عامل فشار، بهتر می‌شود و مشکل دیگری را ایجاد نمی‌کند.

به دام افتادن عصب

 

بی حسی یا گزگز دست و پا می‌تواند به علت به دام افتادگی عصب باشد. لغزش دیسک کمر و یا مشکل ستون فقرات کمر می‌تواند موجب فشار بر عصبی شود که مسیر آن از کمر تا پایین پا و انگشتان پای شما امتداد دارد. به ‌دام‌ افتادن عصب در گردن نیز می‌تواند موجب بی‌حسی و یا گزگز در هر نقطه از گردن، بازوها و انگشتان دست گردد و یا ایجاد گردن درد نماید. سندرم تونل کارپ، ناشی از به دام افتادن عصب در مچ دست است و موجب گزگز و درد در دست‌ها و ناتوانی فرد برای گرفتن اشیاء می‌شود.

چه بیماری‌هایی به اعصاب آسیب می‌زنند؟

 

بسیاری از عوارض می‌توانند به سیستم عصبی آسیب رسانده و باعث بی‌حسی یا گزگز مناطقی از بدن شوند. این بیماری‌ها عبارتند از: سکته، ام.اس و تومورهای مغزی. این عوارض جدی و نسبتاً نادر هستند و علاوه بر بی‌حسی / گزگز باعث بروز علائم دیگر نیز می‌شوند.

داروها و قرص برای گزگز پا و دست

 

بعضی از داروها هم می‌توانند موجب آسیب‌های عصبی شوند. البته این حالت معمولاً با توقف دارو، برگشت‌پذیر است. این داروها شامل برخی از داروهای شیمی‌درمانی برای درمان سرطان پستان و لنفوم، داروهای ضد‌ رتروویروسی که برای درمان ایدزHIV /  استفاده می‌شود و نیزداروی آنتی‌بیوتیک مترونیدازول است.

جراحت و آسیب

 

یک جراحت و آسیب می‌تواند به پایانه‌های عصبی در انگشتان دست و پا صدمه بزند. افرادی که از ابزارهای ارتعاشی، بسیار استفاده می‌کنند، ممکن است دچار آسیب‌های عصبی شده و احساس گزگز و سوزن سوزن شدن دست و پا را تجربه کنند.

علت گزگز و بی حسی دست چپ چیست؟

 

بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در دست چپ می‌تواند ناشی از چیزی به سادگی خوابیدن روی بازو باشد، اما ممکن است نشانه‌ای از هر یک از بیماری هایی که در بالا ذکر شد باشد، از کم‌کاری تیروئید و کمبود ویتامین گرفته تا سندرم تونل کارپال و موارد دیگر.

اگر در بازوی چپ خود احساس کرختی و گزگز دارید، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. آنها ممکن است معاینه انجام دهند، تشخیص مناسب ارائه دهند و علت اصلی مشکل را برای کاهش یا از بین بردن علائم شما درمان کنند.

اگر دست چپ شما ناگهان بی حس شد، فوراً با شماره اورژانس تماس گرفته و به دنبال درمان فوری پزشکی باشید، زیرا این یک علامت هشدار دهنده سکته است.

دیگر عوامل علت‌ گزگز پا و سوزش دست

 

علت گزگز پا و سوزش دست می تواند نشات گرفته از عوامل دیگری نیز باشد از جمله:

• عدم جریان خون به دست و پا
• گازگرفتن حیوانات
• گزش حشرات، کنه، کک و عنکبوت
• کمبود ویتامین B12 یا ویتامین‌های دیگر
• آسیب عصبی به علت سرب، الکل، تنباکو و یا شیمی درمانی
• ام اس
• تشنج
• سکته مغزی
• کم‌کاری غده تیروئید
• پدیده رینود (باریک شدن رگهای خونی، معمولاً در دست‌ها و پاها)

تشخیص گزگز دست و پا

---

اگر به دنبال درمان نوروپاتی، گزگز دست و علت سوزش کف پا خود هستید، دکتر یزدانی با اخذ تاریخچه پزشکی گسترده‌ای از علائم شما، محیط کار، عادات اجتماعی (از جمله مصرف الکل)، میزان تماس با مواد سمی، خطر ابتلا به اچ.آی.وی یا سایر بیماری‌های عفونی، سابقه خانوادگی شما برای بیماری‌های عصبی و انجام یک معاینه فیزیکی، با تشخیص علت گزگز دست و پا در درمان موثر این عارضه به شما کمک می‌کند.

همچنین دکتر یزدانی ممکن است آزمایشات زیر را برای شما انجام دهد:

• آزمایشات خون. این آزمایشات برای تشخیص دیابت، کمبود ویتامین، اختلال عملکرد کبد و یا کلیه، سایر اختلالات متابولیکی و نشانه‌هایی از فعالیت غیر طبیعی سیستم ایمنی شما انجام می‌شود.

همچنین ممکن است به یک متخصص در بیمارستان برای انجام آزمایش‌های زیر ارجاع داده شوید:

• بررسی مایع مغزی نخاعی. این آزمایش می‌تواند آنتی بادی مرتبط با نوروپاتی محیطی را تشخیص دهد.
• الکترومیوگرام (EMG)، که تست فعالیت الکتریکی عضله است.
• تست سرعت هدایت عصب (NCV)

سایر آزمایشات ممکن است شامل:

• سی تی اسکن (CT)
• ام.آر.آی (MRI)
• بیوپسی عصب
• بیوپسی پوست برای بررسی انتهای فیبر عصبی

درمان گزگز و سوزش دست و پا

---

موفقیت‌آمیز بودن درمان گزگز پا ، بستگی به تشخیص دقیق و درمان علت زمینه‌ای گزگز دست و پا دارد. تا زمانی که سلول‌های عصبی محیطی کشته نشده باشد، آنها قادر به ‌ترمیم خود هستند.

اگر چه هیچ درمانی برای انواع وراثتی نوروپاتی محیطی وجود ندارد، اما بسیاری از انواع اکتسابی آن می‌تواند با درمان بهبود یابد. به عنوان مثال، کنترل دقیق قند خون در بیماران دیابتی می‌تواند پیشرفت نوروپاتی دیابتی را کند سازد. مصرف مکمل‌های ویتامین نیز می‌تواند نوروپاتی محیطی در افراد مبتلا به کمبود ویتامین را برطرف کند.

توصیه‌های عمومی برای درمان گزگز دست و پا و همچنین شیوه زندگی سالم عبارتند از: حفظ وزن مطلوب، اجتناب از قرار گرفتن در معرض سموم، پیروی از یک برنامه ورزشی پزشکی تحت نظارت، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و اجتناب و یا محدود کردن مصرف الکل. علاو بر این، مصرف سیگار نیز باید متوقف شود، زیرا مصرف سیگار مانع جریان خون به عروقی می‌شود که تأمین کننده مواد مغذی به اعصاب محیطی هستند.

در برخی موارد، گزگز و سایر علائم نوروپاتی محیطی با داروهای مسکن‌ و داروهای دیگری که در اصل برای درمان تشنج و افسردگی استفاده می‌شوند، می‌تواند تسکین ‌یابد.

درمان خانگی گزگز دست و پا، سوزش و بی حسی نوک انگشتان

---

کمپرس گرم

اولین چیزی که باید انجام دهید، این است بر روی منطقه بی‌حس شده کمپرس گرم بگذارید. این کار به افزایش جریان خون در منطقه بی‌حس کمک می‌کند. علاوه بر این، عضلات و اعصاب آن ناحیه را ریلکس خواهد کرد.

• یک لیف حمام را در آب گرم فرو کنید.
• با فشار دادن، آب اضافی آن را بگیرید. سپس آن را بر روی منطقه آسیب دیده به مدت 5 تا 7 دقیقه قرار دهید.
• این عمل را چندین بار تکرار کنید تا زمانی که بی‌حسی آن ناحیه از بین برود.
• همچنین می‌توانید از یک دوش آب گرم لذت ببرید و یا از یک پد گرماساز برای کاهش درد و ناراحتی استفاده کنید.

ماساژ برای درمان سوزش و بی حسی

هنگامی که سوزش و بی‌حسی رخ می‌دهد، ماساژ دادن دست و پای خود، یکی دیگر از راه‌های آسان برای مقابله با این مشکل است. ماساژ درمانی با افزایش گردش خون باعث کاهش سوزش، سوزن سوزن شدن و بی‌حسی آن ناحیه می‌شود. علاوه بر این، به تحریک اعصاب و عضلات کمک می‌کند، در نتیجه موجب بهبود عملکرد کلی آنها می‌شود.

• مقداری زیتون گرم، نارگیل و یا روغن خردل را در کف دست خود قرار دهید.
• آن را در منطقه بی‌حس بگذارید.
• سپس با حرکت دایره‌ای بوسیله انگشتان دست خود، منطقه بی‌حس را به مدت حداقل 5 دقیقه محکم ماساژ دهید.
• در صورت نیاز این عمل را تکرار کنید.

 

تغذیه

می توانید برای کاهش علائم گزگز دست و پا با مواد غذایی مفید، مقاله برای گزگز دست و پا چه بخوریم را مطالعه نمایید.

بالا بردن دست یا پای بی‌حس

بلند کردن دست‌ها و پاها برای کاهش بی‌حسی ناشی از گردش خون ضعیف، مفید خواهد بود. بالا بردن منطقه بی‌حس به مدت چند دقیقه به بهبود گردش خون کمک خواهد کرد. هنگامی که جریان خون در منطقه آسیب دیده به حالت عادی بر‌گردد، بی‌حسی آن برطرف خواهد شد.

 

ورزش برای گزگز دست و پا

 

ورزش برای گزگز دست و پا می‌تواند گردش خون و اکسیژن‌رسانی را به تمام قسمت‌های بدن بهبود بخشد، در نتیجه از بی‌حسی و گزگز در هر نقطه از بدن، از جمله دست و پای شما جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، ورزش منظم باعث افزایش تحرک و جلوگیری از بروز بسیاری از مشکلات سلامت افراد می‌شود.

هنگام صبح، تمرینات ساده پا و دست را به مدت 15 دقیقه در روز انجام دهید. همچنین، در طول فواصل استراحت در محل کار، تمرینات کششی و چرخشی بازوها، مچ دست، دست و پا را انجام دهید.

همچنین انجام تمرینات ایروبیک (قلبی عروقی- هوازی) به مدت 30 دقیقه، در 5 روز از هفته به رفع علائم گزگز دست و پا کمک زیادی خواهد کرد.

پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، دویدن و یا شنا را به صورت منظم برای بهبود گردش خون انجام دهید.

قبل از ورزش، حتماً تمرینات کششی را انجام دهید و کفش ورزشی مناسب بپوشید.

توجه: اگر تمرینات و ورزش‌های پربرخورد موجب بی‌حسی در پا و انگشتان پای شما می‌شود، از انجام آن اجتناب کنید.

 

فیلم ورزش برای درمان گزگز دست:

 

برای یادگیری درست حرکات اصلاحی درمان گزگز و بی حسی دست و پا، حتما فیلم ورزش برای درمان گزگز دست و پا را تماشا کنید.

پیشگیری

---

• اگر بی‌حسی پای شما به دلیل ماندن در یک موقعیت برای مدت طولانی باشد، برای بهبود گردش خون به آرامی پاهای خود را حرکت داده و راه بروید.
• از باقی ماندن در یک موقعیت برای مدت طولانی، به خصوص در هنگام تماشای تلویزیون و یا کار با کامپیوتر اجتناب کنید.
• از مصرف کافئین و نوشیدنی‌های الکلی پرهیز کنید، زیرا این مواد می‌توانند گردش خون را کاهش دهند.
• میوه‌های تازه و سبزیجات سبز‌برگ مصرف کنید و از خوردن غذاهای فرآوری شده و تصفیه شده پرهیز کنید.
• برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، در طول روز مقدار کافی آب بنوشید، زیرا کم‌آبی و دهیدراته شدن می‌تواند سبب گردش خون ضعیف در بدن شود.
• ازمصرف سیگار و سایر دخانیات حاوی توتون و تنباکو که می‌تواند بر سیستم عصبی فشار زیادی وارد سازد، پرهیز کنید.
• برای جلوگیری از بی‌حسی در پای خود، از پوشیدن کفش نامناسبی که سایز پای شما نیست، اجتناب کنید. پوشیدن کفش پاشنه بلند و یا کفش‌هایی که به انگشتان پا فشار وارد می‌کنند، می‌تواند موجب بی‌حسی در پاها شود.
• برای کاهش بی‌حسی در پا و انگشتان پا، وزن خود را کاهش دهید.
  

چنان چه مقاله فوق برایتان مفید واقع شده، می توانید مقالات مرتبط زیر را مطالعه فرمایید:

1. 1. درد عصب سیاتیک کمر و پا : درمان قطعی و علائم
   2. علت درد پا از ران و زانو به پایین تا مچ
   3. سندروم متقاطع فوقانی چیست؟